Białka Tatrzańska
Białka Tatrzańska (ok. 2,2 tys. mieszkańców) leży na Podhalu, na lewym brzegu rzeki Białki, wyznaczającej granicę ze Spiszem.
Na zachód od doliny ciągnie się grzbiet ze szczytami Wysokiego Wierchu (948 m n.p.m.) i Kotelnicy (918 m n.p.m.). Biegnie po nim tzw. Droga Królewska, którą wedle legendy górale przeprowadzili króla Jana Kazimierza uciekającego na Węgry przed Szwedami. Na zachodzie, na drugim brzegu Białki, wznosi się Litwinowa Grapa (903 m n.p.m.), zwana też Czarną Górą, z charakterystycznym urwiskiem.
Wieś powstała na początku XVII w. Jej nazwa pochodzi od rzeki, nazywanej Białką od spienionej wody i białych kamieni na dnie. Starosta nowotarski Mikołaj Komorowski, zbudował nad nią dwór oraz hutę żelaza. Pierwszy dokument wymieniający wieś nazywaną wówczas Nową Białką to przywilej królewski z 1636 r. nadający Wojciechowi Nowobilskiemu tytuł sołtysa. Nowobilscy byli właścicielami m.in. lasów w okolicach Morskiego Oka. W 1688 r. powstała białczańska parafia, a na przełomie XVII i XVIII w. wzniesiono zachowany do dzisiaj kościół. W 1824 r. władze austriackie sprzedały Białkę, podobnie jak Zakopane i kilkanaście innych wsi, Węgrowi, Emanuelowi Homolacsowi. Wkrótce wybuchł spór o granice pomiędzy majątkiem Nowobilskich a ziemiami kupionymi przez Węgrów. Przerodził się on w słynny spór o Morskie Oko pomiędzy Galicją a Węgrami, zakończony w 1902 r. korzystnym dla Galicji wyrokiem Międzynarodowego Sądu Polubownego. W XIX w. istniał w Białce należący do Nowobilskich browar i dwie karczmy prowadzone przez Żydów. Na
przełomie wieków wielu mieszkańców wsi wyemigrowało do Stanów Zjednoczonych. Podczas II wojny światowej miejscowość znacznie podupadła. Poważniejsze ożywienie nastąpiło dopiero wraz z rozwojem turystyki i narciarstwa.
Warto zobaczyć
W centrum, naprzeciwko kościoła parafialnego św.św. Apostołów Szymona i Judy na terenie dawnego cmentarza otoczonego kamiennym murem stoi zabytkowy drewniany kościółek. Świątynię tę na przełomie XVII i XVIII w. zbudowali miejscowi cieśle, Jędrzej Topor i Jan Chlipalski, na miejscu kaplicy, która spłonęła kilkanaście lat wcześniej. Budowla składa się z nawy i prezbiterium o konstrukcji zrębowej oraz wieży o konstrukcji słupowej z nadwieszaną izbicą i hełmem. We wnętrzu zachowały się elementy barokowo-klasycystycznego wyposażenia. Nabożeństwa nie odbywają się w kościółku od 1921 r. Wokół rosną pomnikowe lipy.