Bodzentyn. Dymarki Świętokrzyskie. Atrakcje
Bodzentyn był kiedyś ośrodkiem administracyjnym dóbr biskupów krakowskich. Dzisiaj to spokojne i ciche miasto u podnóża Miejskiej Góry, które stanowi ważny węzeł turystyczny w rejonie Pasma Łysogórskiego. Nazwa miejscowości pochodzi od imienia jej założyciela, biskupa Bodzanty.
Bodzentyn był kiedyś ośrodkiem administracyjnym dóbr biskupów krakowskich. Dzisiaj to spokojne i ciche miasto u podnóża Miejskiej Góry, które stanowi ważny węzeł turystyczny w rejonie Pasma Łysogórskiego. Nazwa miejscowości pochodzi od imienia jej założyciela, biskupa Bodzanty.
Niestety wytworna rezydencja biskupów krakowskich dawno temu zamieniła się w ruinę. Pozostały po niej mury obwodowe oraz ozdobny barokowy portal. Świadectwem dawnej świetności miasta jest wspaniała gotycka kolegiata pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława, ufundowana przez Zbigniewa Oleśnickiego. Renesansowy ołtarz główny, z obrazem Ukrzyżowania, był pierwotnie ozdobą katedry na Wawelu. Po modernizacji wawelskiej katedry przeniesiono go najpierw do Kielc, a w 1728 roku do Bodzentyna.
Dlaczego ołtarz przenoszono z miejsca na miejsce? Odpowiedź tkwi w jego głównym polu. Widać na nim legionistę rzymskiego na koniu. Potężny zad koński, uwieczniony przez artystę, drażnił podobno biskupów w czasie odprawiania mszy i w rezultacie był przyczyną przekazania cennego ołtarza z katedry kieleckiej do prowincjonalnej kolegiaty w Bodzentynie. Wnętrza kolegiaty wypełniają liczne zabytki sakralne ze wszystkich epok. Jest tu m. in. gotycka figurka Madonny z początku XV wieku oraz renesansowy tryptyk, zwany bodzentyńskim. Drugi kościół w Bodzentyniu, gotycki św. Krzyża, dawniej szpitalny, być może wkrótce doczeka się odbudowy. W Zagrodzie Czernikiewiczów możemy obejrzeć zbiory etnograficzne. Wśród licznych eksponatów znajdziemy m.in. wyroby nieistniejącej już bodzentyńskiej manufaktury ceramicznej.
Najprzyjemniejszy zakątek Bodzentyna to jedna z uliczek wychodzących z rynku. Znajduje się tam mała stara piekarnia, która wypieka pieczywo wg starych receptur. Chleb Bodzentyński to przysmak i nic dziwnego, że otrzymał status produktu regionalnego. Miasto słynie również z targów końskich, jednych z największych w Europie Środkowej. Do Bodzentyna i okolic zapraszają gospodarstwa agroturystyczne zrzeszone w Związku Gmin Gór Świętokrzyskich.
Dolina Bodzentyńska i okolice
Bodzentyn leży w szerokiej Dolinie Bodzentyńskiej pomiędzy pasmami Gór Świętokrzyskich: Klonowskim i Bostowskim na południu, Sieradowickim na północy. Na północy znajdują się również lasy wschodniej części Puszczy Świętokrzyskiej, zwane lasami siekierzyńskimi (należące do Sieradowickiego Parku Krajobrazowego). Najcenniejsze obszary parku obejmują rezerwaty przyrody: „Wykus”, „Kamień Michniowski” i „Góra Sieradowska”. Na południe od Bodzentyna leży Świętokrzyski Park Narodowy z najcenniejszym regionem, Puszczą Jodłową w Paśmie Łysogórskim. W sąsiedztwie Bodzentyna znajdziemy dwa cenne obszary ochrony rezerwatowej: „Czarny Las” i „Mokry Bór”.
Rezerwaty
„Wykus” - na stokach wzgórz Lubienia i Wykus. Rezerwat chroni wielogatunkowy las z drzewami w wieku 80-100 lat. W centrum, w pobliżu drogi jezdnej, znajduje się polanka. To miejsce obozowania partyzantów AK, dowodzonych przez majora Jana Piwnika „Ponurego”. „Kamień Michniowski” - rezerwat obejmuje podszczytowy obszar wzgórza Kamień Michniowski (435 m n.p.m.). Stoki wzniesienia porasta mieszany bór jodłowy i buczyna karpacka. Szczyt i grzbiet wzgórza urozmaicają wychodnie kwarcytowe o wysokości do 7 metrów. W skałach znajduje się jaskinia, zwana Jaskinią Ponurego, o długości ok. 25 m. „Góra Sieradowska” - w sąsiedztwie wsi Siekierno, na północnych stokach Góry Sieradowskiej (382 m n.p.m.). Wyjątkowo malowniczy krajobraz rezerwatu tworzą liczne parowy i wąwozy, wrzynające się głęboko w stoki doliny rzeki Świśliny. „Czarny Las” - o powierzchni 26 ha, leży w dolinie pomiędzy Łysicą a Miejską Górą. To podmokły las mieszany z udziałem olszy czarnej, lipy drobnolistnej, buka i jodły.
Okolice
Nowa Słupia – kościół św. Wawrzyńca z 1678 roku. Na początku Drogi Królewskiej na Święty Krzyż figura „Pielgrzyma”, według miejscowej tradycji św. Emeryka. Teren Nowej Słupi wraz z okolicznymi wsiami to prehistoryczne zagłębie metalurgiczne (potwierdzają to liczne znaleziska). Odbywa się tu impreza nazywana „Dymarkami Świętokrzyskimi”. Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego.
Święty Krzyż – pobenedyktyński klasztor, którego początki sięgają XI wieku. Miejsce przechowywania relikwii Krzyża Świętego. Gotyckie krużganki, ufundowane przez Kazimierza Jagiellończyka, kościół Trójcy Przenajświętszej z końca XVIII wieku, późnorenesansowa kaplica Oleśnickich, krypty.
Tarczek – romański kamienny kościół św. Idziego z XIII wieku. Wzdół Rządowy - kaplica św. Barbary na stokach Kamienia Michniowskiego; piękna panorama Gór Świętokrzyskich.
Michniów - w czasie II wojny światowej Niemcy dokonali pacyfikacji miejscowości, zabijając 203 osoby cywilne. Zbrodnię tę upamiętnia Kalwaria Michniowska oraz pomnik. Muzeum Martyrologii Wsi Polskiej.
Radkowice – drewniany kościół św. Stanisława i Anny z 1621 roku. Zachowało się częściowo oryginalne oszklenie okien prezbiterium i kaplicy z pierwszej połowy XVII wieku z malowanymi szybkami – „gomółkami”.
Święta Katarzyna – kapliczka Żeromskiego, źródełko i kaplica św. Franciszka.
Dymarki Świętokrzyskie
W okolicach Nowej Słupi, u podnóży Pasma Łysogórskiego, od I do III wieku n.e. działało największe poza Imperium Rzymskim zagłębie metalurgiczne na terenie Europy. Relikty starego hutnictwa przyciągają tu co roku tysiące turystów. W czasie Dymarek Świętokrzyskich można zobaczyć, w jaki sposób wytapiano kiedyś żelazo, i jak wyglądał zwyczajny dzień w wiosce hutników. Prezentowane jest również życie rzymskich osadników i żołnierzy z tej samej epoki.
Muzeum Martyrologii Wsi Polskiej w Michniowie
Michniów 38a (041) 254 51 62
Wystawa Świętokrzyskiego
Parku Narodowego
na Świętym Krzyżu
Święty Krzyż 1 (041) 317 70 87
Związek Gmin Świętokrzyskich
ul. Suchedniowska 3, Bodzentyn
(041) 311 55 11 http://zggs.com.pl
Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana
ul. Świętokrzyska 59, Nowa Słupia
(041) 317 70 18 bilety do Świętokrzyskiego Parku Narodowego:
normalny 5 zł, ulgowy 2,5 zł
Muzeum Misyjne Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na Świętym Krzyżu
Święty Krzyż 1 (041) 317 70 21 www.swietykrzyz.pl
Seria: Miejsca niezwykłe Tytuł: Zakątki na urlop i weekend Autor: Dariusz Jędrzejewski