Brok

Zabytkowe miasto, leżące nad Bugiem pośród sosnowych lasów Puszczy Białej. Na moście znajdującym się na Bugu, wjeżdżających do Broku witają wiatraki stojące na terenie jednego z tutejszych ośrodków wypoczynkowych. Brok powstał przy przeprawie przez Bug jako osada biskupów płockich. W 1501 roku otrzymał prawa miejskie z rąk biskupa Wincentego Porębskiego. Rozwijał się szybko do potopu szwedzkiego. Po okresie stagnacji turyści odkryli go dopiero w XX wieku.

Dzisiaj to jedno z popularniejszych letnisk Mazowsza. Chlubą Broku jest niezwykle cenny gotycko-renesansowy kościół św. Andrzeja, zbudowany w latach 1540-1560 przez Jana Baptystę z Wenecji. Uwagę zwracają piękny renesansowy szczyt oraz kolebkowe sklepienie, zwane „pułtuskim” (nazwa pochodzi od podobnego sklepienia w kolegiacie w Pułtusku), ozdobione sztukaterią w formie przeplatających się kasetonów. Kościół zajmuje środek dawnego rynku. Obok stoi drewniana dzwonnica, budynek plebanii i ratusz z XIX wieku. Warto zajrzeć do pracowni cukierniczej i spróbować ręcznie wyrabianych lodów. Przy rynku i na uliczkach Broku wznoszą się drewniane budynki. Na wielu gospodarstwach znajdują się bocianie gniazda. Na wschodzie,u ujścia rzeczki Turki do Bugu, stoi ruina zamku biskupów płockich z I połowy XVII wieku.

Po renesansowej rezydencji pozostała jedynie wieża. Pamiątką po społeczności żydowskiej, stanowiącej przed wojną połowę ludności miasta, jest cmentarz z ocalałymi kilkudziesięcioma macewami. Niedaleko można zobaczyć kurhan przykrywający ciała zmarłych w czasie epidemii dżumy na przełomie XVII i XVIII wieku. Turystyczne centrum miasta rozciąga się od mostu na Bugu w kierunku zachodnim. Kąpielisko i przystań leżą nad brzegiem Bugu, po wschodniej stronie mostu.

Puszcza Biała i Nadbużański Park Krajobrazowy

Brok położony jest w pięknej turystycznej okolicy. Na północy i zachodzie szumi Puszcza Biała, a od południa miejscowość sąsiaduje z Nadbużańskim Parkiem Krajobrazowym. Puszcza Biała to fragment dawnej puszczy wschodniego Mazowsza, leżącej w widłach Narwi i Bugu. W okolicach Broku, w promieniu 10-12 km na zachód i południe, rozciągają się bory ze starymi partiami lasów. Rosną tam drzewa mające po 150 lat. Spotyka się tu także starsze, ponad 200-letnie okazy dębów i lip. W Długosiodle, przy kościele, znajduje się najstarsze drzewo na terenie puszczy – dąb Jan o obwodzie 6,50 metra, posadzony w 1481 roku. To region, w którym zachowały się jeszcze przykłady tradycyjnej kurpiowskiej architektury.

Wędrując od wsi do wsi, można zobaczyć stare drewniane domy z charakterystycznymi elementami zdobniczymi. Do najczęściej spotykanych należą, wycinane we wzory kurpiowskie, ozdobne nadproża okien i drzwi oraz rzeźbione elementy ścian szczytowych. Nadbużański Park Krajobrazowy obejmuje lewobrzeżną część doliny Dolnego Bugu, od ujścia rzeki Tocznej w miejscowości Drażniew do ujścia Liwca, niedaleko Kamieńczyka. Dolina zachowała na tym odcinku naturalny krajobraz z meandrującą rzeką, starorzeczami, wyspami w nurcie oraz piaszczystymi łachami i skarpami. Teren Puszczy Białej i Nadbużańskiego Parku Narodowego przecinają liczne szlaki turystyczne i ścieżki krajoznawcze. Na krótkie spacery po lasach lub łąkach nad Bugiem warto wybrać się pieszo.

Okolice Broku można też zwiedzać na rowerze lub w siodle, korzystając z ośrodka jazdy konnej w Brzostowej nad Bugiem. Pomiędzy Brokiem a wsią Sadowne znajduje się przepiękna ścieżka przyrodnicza „Śladem Bocianich Gniazd”. To 18-kilometrowa trasa rowerowa z Morzyczyna Włościańskiego do Grabin, po nadbużańskich łąkach, gdzie ornitolodzy naliczyli 120 bocianich gniazd. W lasach, na południe od Sadownych, poprowadzono natomiast krótką, półtorakilometrową ścieżkę przyrodniczą wokół Torfowiska Kules. Obejmuje ona charakterystyczne dla parku suche wydmy morenowe, jeziorko leśne i nadbrzeżne torfowiska. W sąsiedztwie znajdują się także Góry Bogackie - łańcuchy kilkunastometrowej wysokości wydm porośniętych borem sosnowym. Łąkami w dolinie Bugu dojdziemy
na teren byłego obozu zagłady w Treblince.

Okolice

Sadowne – kościół neogotycki zbudowany w latach 1906-1909. Muzeum ziemi sadowieńskiej. Brańszczyk – wieś nad Bugiem z zachowanymi żywymi tradycjami i folklorem Kurpi Białych, budownictwo regionalne, klasycystyczny kościół z I połowy XIX wieku, drewniana kaplica z 1861 roku. Długosiodło – duża kurpiowska wieś z regionalnym budownictwem, ośrodek agroturystyczny. Neogotycki kościół według projektu Jana Piusa Dziekońskiego, wybudowany w latach 1908–1912. W kaplicy cmentarnej znajdują się gotyckie drzwi z pierwszego kościoła we wsi (1481 rok). Prostyń – sanktuarium Trójcy Świętej i św. Anny. Z dawnego zespołu kościelnego ocalała brama z początku XIX wieku. Wewnątrz kościoła, zbudowanego na początku lat 50. XX wieku, znajduje się XVI-wieczna cudowna figura przedstawiająca Boga Ojca na tronie, trzymającego w rękach krucyfiks, nad którym unosi się gołębica. Treblinka – muzeum na terenie obozu zagłady. Ostrów Mazowiecka – duży ośrodek miejski wschodniego Mazowsza. Centrum rekreacji wodnej, neobarokowy ratusz z
1927 roku.

Seria: Miejsca niezwykłe Tytuł: Zakątki na urlop i weekend Autor: Dariusz Jędrzejewski