Czernichów - jurajskie zakątki

Najpiękniejsze rejony Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych są chronione w Parku Krajobrazowym „Dolinki Krakowskie”, Rudniańskim Parku Krajobrazowym i Tenczyńskim Parku Krajobrazowym.

Wieś jest malowniczo położona w dolinie Wisły, pomiędzy nurtem rzeki a zalesionymi stokami góry Chełm (278 m n.p.m). Gotycki murowany trójnawowy kościół parafialny p.w. św. Trójcy z XV wieku został powiększony i przebudowany w XVII wieku w stylu barokowym. Wyposażenie wnętrza w większości jest barokowe i rokokowe. Kościół otacza mur z czterema kaplicami. Na szczycie niewielkiego wzniesienia w pobliżu centrum wsi znajduje się dawna kaplica różańcowa. Zespół dworski we wsi obejmuje dwór z połowy XIX wieku, lamus z XIX wieku, budynki gospodarcze, starą elektrownię, dom nauczyciela, park oraz budynki mieszkalne powstałe po założeniu szkoły rolniczej.

**Kajasówka **

Kajasówka to atrakcyjne widokowo wzniesienie w Bramie Krakowskiej. Ochronie podlega tutaj unikatowy zrąb tektoniczny pokryty roślinnością kserotermiczną. Podążając odcinkiem tego szlaku, odchodzącym w prawo przez górę Bustryk (320 m n.p.m.), można dojść do punktu widokowego, z którego rozciąga się szeroka panorama Bramy Krakowskiej. Nieco dalej znajduje się Jaskinia Przegińska.

**Alwernia **

Alwernia przez ponad 250 lat była osadą przy klasztorze Bernardynów i sanktuarium św. Franciszka od Stygmatów. W 1778 roku otrzymała prawo organizowania jarmarków, co jest pierwszym pisanym świadectwem jej istnienia. Najcenniejszym zabytkiem Alwerni jest klasztor i sanktuarium Bernardynów, dzięki którym powstała. Tereny te należały kiedyś do dóbr Poręby-Żegoty, których właścicielem w XVII wieku był sekretarz królewski, kasztelan wojnicki Krzysztof Koryciński herbu Topór. Podczas swojej podróży do Włoch odwiedził on pustelnię Alwerno nad rzeką Arno, gdzie św. Franciszek otrzymał łaskę stygmatów. Zafascynowany tym miejscem powziął decyzję o budowie sanktuarium św. Franciszka na swoich ziemiach. W 1616 roku Krzysztof Koryciński w okolicach swojej siedziby w Porębie-Żegoty podarował bernardynom pod budowę klasztoru zalesioną górę. Na zachodnim zboczu góry o nazwie Podskale (316 m n.p.m.) w latach 1656–1676 został wzniesiony kościół i klaszor Bernardynów.

Kościół i zabudowania klasztorne do dzisiaj zachowały niemal jednolitą barokową formę i wyposażenie. Kościół jest jednonawowy z transeptem i półkolistym zakończeniem prezbiterium. We wnętrzu znajduje się 7 ołtarzy z XVIII wieku. W ołtarzu głównym umieszczono XVII-wieczny barokowy krucyfiks. W jednym z bocznych znajduje się obraz przedstawiający scenę stygmatyzacji św. Franciszka na górze Alverno. Największą czcią darzony jest obraz przedstawiający Chrystusa Miłosiernego Ecce Homo, w bocznej kaplicy kościoła. Został przywieziony do klasztoru w 1686 roku.

W Alwerni zachował się prostokątny duży rynek, przy którym znajduje się jeszcze kilka zabytkowych drewnianych domów podcieniowych z XVIII i XIX wieku. Pomiędzy rynkiem a klasztorem na ulicy Garncarskiej znajduje się Małopolskie Muzeum Pożarnictwa. Zgromadzono tu sztandary z przełomu wieków, sprzęt gaśniczy i pomocniczy, hełmy, instrumenty muzyczne oraz austriackie i pruskie wozy konne z sikawkami z początku wieku, angielskie motopompy oraz samochody strażackie z lat 40. i 50., a także wcześniejsze, np. mercedes z 1912 roku czy fiat z 1936 roku.

**Zamek Lipowiec **

Zamek wznosi się na południowo-zachodniej krawędzi Garbu Tenczyńskiego na wysokości 362 m n.p.m. W XIII wieku tereny te znalazły się w posiadaniu biskupów krakowskich. Na przełomie XIII i XIV wieku na miejscu drewnianej budowli obronnej wzniesiono zamek murowany. W zamku mieściło się więzienie dla osób duchownych, a później dom odnowy i rekolekcji dla „zagubionych” księży. Od połowy XIX wieku nie był już zamieszkany i popadł w ruinę. Zabezpieczony i częściowo restaurowany jest dzisiaj udostępniany zwiedzającym. Wieża (udostępniona do zwiedzania) pochodzi z czasów budowy pierwszego zamku murowanego, czyli z przełomu XIII i XIV wieku.

**Wygiełzów **

Spod zamku szlak prowadzi do Wygiełzowa i Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego. W skansenie, na ponad 3 ha wśród malowniczego pofałdowanego terenu, znajduje się 21 obiektów budownictwa drewnianego. Są tu m.in. XIX-wieczny dom podcieniowy z Alwerni, spichlerz dworski z Kościelca z końca XVIII wieku. W części wiejskiej uwagę zwraca duży dom sołtysa z Przegini Duchownej z 2. połowy XIX wieku. Całość uzupełnia zespół kościelny z XVI-wiecznym kościołem z Ryczowa i dzwonnicą z Nowej Góry. Najnowszym obiektem jest dwór z Drogini. Latem odbywają się też imprezy folklorystyczne.

**Rezerwat „Dolina Mnikowska” **

Wąwóz krasowy, objęty rezerwatem „Dolina Mnikowska”, przypomina dolinę Prądnika w miniaturze. W 1952 roku student Politechniki Krakowskiej Jacek Fedorowicz zabrał ks. Karola Wojtyłę do Dolinki Mnikowskiej na spacer, stąd też dolina znajduje się na tzw. jurajskim szlaku papieskim. Celem wycieczki była kaplica pod skałą, na której Walery Eliasz Radzikowski namalował w 1863 roku wielki wizerunek Matki Bożej Polonii. Wielokrotnie odnawiany obraz nazywany jest dzisiaj przez okolicznych mieszkańców wizerunkiem Matki Boskiej Skalskiej.

Seria: Miasta dla ciekawych
Tytuł: Kraków
Autor: Dariusz Jędrzejewski