Kórnik. Urocze miejsce na weekend lub wakacje
Niewielu rodakom Kórnik kojarzy się z wypoczynkiem. Mamy raczej rolnicze wyobrażenie Wielkopolski z tysiącami hektarów pól uprawnych rozciągających się po horyzont. I tutaj jest wiele miejsc, które w niczym nie ustępują atrakcyjnością innym regionom powszechnie uznanym za turystyczne.
Niewielu rodakom ta część Polski kojarzy się z wypoczynkiem. Mamy raczej rolnicze wyobrażenie Wielkopolski z tysiącami hektarów pól uprawnych rozciągających się po horyzont. I tutaj jest wiele miejsc, które w niczym nie ustępują atrakcyjnością innym regionom powszechnie uznanym za turystyczne.
Wielkopolska i sąsiednia Ziemia Lubuska to nie tylko krainy pól i lasów, ale również piękne i malownicze jeziora oraz czyste rzeki. Pojezierza Wielkopolskie i Lubuskie zapraszają plażowiczów, kajakarzy, żeglarzy oraz oczywiście wędkarzy. Bogactwo grzybów i jagód to kolejny turystyczny wabik tej krainy. Przy okazji możemy odwiedzić tereny związane z narodzinami polskiej państwowości, które dzisiaj przypomina Szlak Piastowski.
Kórnik
Kórnik leży w północnej części Rynny Kórnicko-Zaniemyskiej, jednego z najbardziej popularnych turystycznie rejonów w sąsiedztwie Poznania. Największym skarbem miasta jest zamek i otaczający go park, rezydencja Górków, Działyńskich i Zamoyskich. Pierwsza drewniana budowla obronna wyrosła tu już w XV wieku. Dzisiejszy wygląd zamek uzyskał po ostatniej przebudowie w latach 1843-1861, wykonanej na zlecenie Tytusa Działyńskiego, według projektu Karola Fryderyka Schinkla. Warownia podzielona została na część mieszkalną na parterze oraz część muzealną, bibliotekę i pokoje gościnne na pierwszym i drugim piętrze. Po bezpotomnej śmierci Jana Kantego Działyńskiego, spadkobiercą dóbr kórnickich został jego siostrzeniec – Władysław Zamoyski. W 1924 roku Zamoyski przekazał cały swój majątek narodowi, tworząc Fundację „Zakłady Kórnickie”. W zamku znajduje się dzisiaj Biblioteka Kórnicka, należąca do Polskiej Akademii Nauk oraz muzeum. Bibliotekę założył w 1826 roku Tytus Działyński. Jej zbiory obejmują ok. 350 tysięcy
pozycji, w tym np. dzieła Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja. Muzeum zamkowe to dawne pokoje mieszkalne: apartamenty, pokój pani domu, salon i sala jadalna oraz cześć pomieszczeń gościnnych i sala muzealna, zwana Salą Mauretańską (I piętro). Park przypałacowy jest cennym arboretum z najbogatszą w kraju kolekcją ok. 3500 gatunków i odmian drzew oraz krzewów. Jego założyciel, Tytus Działyński wraz z synem Janem Kantym, sprowadzali rośliny z całego świata. Arboretum kórnickie jest częścią Instytutu Dendrologii Polskiej Akademii Nauk. Do zwiedzania udostępniona jest powozownia, gdzie prezentowane są powozy londyńskie, zakupione przez Jana Kantego Działyńskiego w Paryżu, w 1856 roku.
Dziedziniec przed zamkiem, od wschodu i zachodu, zamykają barokowe XVIII-wieczne oficyny. We wschodniej oficynie, nazywanej Klaudynówką, znajdują się sale wystawiennicze. Zamek sąsiaduje z prostokątnym rynkiem, w którego sercu wznosi się, zbudowany w 1907 roku, neobarokowy ratusz. Na wieży zegarowej znajduje się figurka kura, a z wieży codziennie rozlega się donośne pianie koguta, oznajmiające południe. Parafialny kościół pw. Wszystkich Świętych, przy rynku, został ufundowany przez Łukasza Górkę w 1437 roku. Przebudował go, w 1838 roku, Franciszek Maria Lanci w stylu gotyku romantycznego. Najstarszym oryginalnym zabytkiem jest XVII-wieczna kaplica Matki Bożej Różańcowej, nosząca nazwę kaplicy Górków. W ołtarzu głównym, umieszczony jest obraz Madonny z Dzieciątkiem z XVII wieku, nazywany Matką Boską Kórnicką. W podziemiach kościoła mieszczą się krypty rodziny Działyńskich i Zamoyskich.
Rynna Kórnicko-Zaniemyska
To obszar polodowcowy, na którym leży dziewięć jezior. Zachodnie i północne brzegi rynny, aż po dolinę Warty, porośnięte są lasami. Latem turyści zapełniają kąpieliska nad jeziorami. Kraina ta poprzez, łąki i lasy nad Wartą, łączy się z innymi atrakcyjnymi rejonami – Rogalińskim Parkiem Krajobrazowym i Wielkopolskim Parkiem Narodowym.
Największy akwen w Rynnie Kórnicko-Zaniemyskiej to Jezioro Bnińskie o powierzchni 226 ha, długości 4,5 km i głębokości ok. 8,5 m. Największe kąpieliska i przystanie znajdują się w Bninie i Błażejewku. Organizowane są tu zawody motorowodne. Kórnik leży na wschodnim brzegu mniejszego Jeziora Kórnickiego (powierzchnia 82 ha, głębokość ok. 6 metrów). Zachodni brzeg porasta las, zwany Zwierzyńcem, gdzie znajduje się doświadczalny obszar leśny Instytutu Dendrologii PAN. Jezioro jest zagospodarowane turystycznie – znajdziemy tu przystanie i kąpieliska. W sezonie można popłynąć statkiem wycieczkowym „Biała Dama”. Chyba najbardziej malownicze jest Jezioro Raczyńskie położone w południowej części rynny. Nad jego północno-wschodnim brzegiem leży letniskowy Zaniemyśl. Na jeziorze znajdują się dwie wyspy. Jedna z nich, wyspa Edwarda, ma powierzchnię 3,1 ha. Zagospodarował ją hrabia Edward Raczyński, wznosząc tu modrzewiowy Dom Szwajcarski (w 1819 roku). Była to jego pustelnia i pracownia. Tutaj też popełnił
samobójstwo, strzelając do siebie z armatki wiwatowej. Na wyspie rośnie ok. 60 dębów, z których 17 jest pomnikami przyrody. Z Zaniemyśla kursuje tu prom (w sezonie letnim).
W Rynnie Kórnicko-Zaniemyskiej wytyczone zostały liczne szlaki turystyczne, łączące poszczególne atrakcyjne miejsca. Szlaki piesze to: zielony (7 km) wokół Jeziora Kórnickiego; czerwony (także rowerowy – 22 km) z Zaniemyśla przez Jeziory Wielkie, Błażejewko, Bnin, Kórnik, Mościenicę, Borówiec, Kamionki do Rogalina; ścieżka przyrodnicza lasami Rynny Kórnicko-Zaniemyskiej wokół jeziora Łękno (3 km); ścieżka zdrowia w lesie Zwierzyniec, na zachodnim brzegu Jeziora Kórnickiego. Szlaki rowerowe: „Wokół Jeziora Raczyńskiego i nad Wartę” (13 km); „Łęgi Nadwarciańskie” Śrem – Bnin (20 km), od Zaniemyśla wzdłuż jezior Rynny Kórnicko-Zaniemyskiej; „Wokół Jezior Łękno i Jeziory Małe z leśniczówki Łękno” (11 km); „Pętla wokół Zaniemyśla” (27 km).
Warto zobaczyć w okolicy
Bnin - niegdyś samodzielne miasto, od 1961 roku część Kórnika. Grodzisko wczesnopiastowskie na półwyspie Szyja nad Jeziorem Bnińskim. Zachował się średniowieczny układ centrum z prostokątnym rynkiem. Na rynku wznosi się barokowy ratusz z 1777 roku. W sąsiedztwie znajduje się XIX-wieczny kościół św. Wojciecha, kiedyś obrządku ewangelickiego z wyposażeniem przeniesionym ze zniszczonego w czasie II wojny światowej kościoła parafialnego.
*Zaniemyśl *- wieś letniskowa nad Jeziorem Raczyńskim, która w latach 1742-1934 była miastem. Tutaj, w 1331 roku, rozegrała się bitwa z Krzyżakami, w wyniku której odparto atak na Poznań. Na podłużnym rynku znajduje się pomnik Ryszarda Berwińskiego, poety urodzonego w 1819 roku w Polwicy. Budynek szachulcowy z końca XVIII wieku. Kościół św. Wawrzyńca, wybudowany w latach 1840-1842 w stylu gotyku romantycznego. Wystrój wnętrza zaproponował Edward Raczyński. Przy kościele, klasycystyczny grobowiec Edwarda Raczyńskiego z 1841 roku, ozdobiony posągiem bogini Hygei o rysach Konstancji Raczyńskiej. Neoromański poewangelicki kościół Niepokalanego Serca NMP z 1855 roku. Stacja końcowa wąskotorowej kolejki ze Środy Wielkopolskiej, z budynkami stacyjnymi z 1911 roku. W sezonie letnim, przejazdy turystyczne.
Rogalin – zespół pałacowo-parkowy Raczyńskich (1768–1939), malowniczo położony na skarpie pradoliny Warty. Barokowo-klasycystyczny pałac z II połowy XVIII wieku, przebudowany w XIX i XX wieku. W różnych okresach przy jego budowie pracowali najznakomitsi architekci: Dominik Merlini, Jan Christian Kamsetzer, Zygmunt Hendel. Obok pałacu, budynek galerii kolekcji malarstwa hrabiego Edwarda Aleksandra Raczyńskiego. Przy podjeździe budynek powozowni z ekspozycją pojazdów zaprzęgowych. Pałac i jego otoczenie jest placówką muzealną. W 1991 roku, Edward Bernard Raczyński, ostatni prezydent RP na uchodźstwie, syn twórcy rogalińskiej galerii, powołał Fundację im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. Parkowe alejki przy pałacu, prowadzą zwiedzających do najpiękniejszych platform widokowych oraz ku dolinie Warty. Na wschód od pałacu, na osi bramy wjazdowej i alei asztanowców, stoi kościół św. Marcelina. Budynek jest kopią rzymskiej świątyni Maison Carrée z Nîmes. W krypcie, grobowiec Raczyńskich.
Środa Wielkopolska – miasto na szlaku handlowym z Poznania na Śląsk. Od 1496 roku do rozbiorów odbywały się tu sejmiki szlacheckie województwa kaliskiego i poznańskiego. Pamiątką po sejmikach są trzy zabytkowe domki senatorskie z XVIII wieku, w północnej pierzei rynku. Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z ok. 1430 roku ufundowana przez Władysława Jagiełłę, po przebudowach w końcu XV i XVI wieku. Do południowej ściany przylega ośmioboczna, późnorenesansowa kaplica św. Trójcy z przełomu XVI i XVII wieku, fundacji Gostomskich. Na miejscu ratusza, pomnik 700-lecia miasta. Dawny ewangelicki kościół Najświętszego Serca Jezusa, zbudowany w stylu neoromańskim, w latach 1881–1888. Przy wieży ciśnień z początku XX wieku, pomnik gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Koszuty – drewniany dwór z XVIII wieku, z ekspozycją wnętrz, wiatraki koźlaki z XVIII i XIX wieku.
* Rodzinny dom noblistki*
W lipcu 1923 roku, w należącym do dóbr kórnickich folwarku o nazwie Prowent, leżącym między Kórnikiem a Bninem, przyszła na świat Wisława Szymborska. Szymborscy mieszkali na Prowencie od stycznia 1923 roku do 1924 roku. Wincenty Szymborski był zarządcą majątku hrabiego Władysława Zamoyskiego. Budynek, sąsiadujący z dawnym domem Szymborskich na Prowencie, władze Kórnika chcą przeznaczyć na centrum kultury.
Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk – Zamek w Kórniku
ul. Zamkowa 5, Kórnik
(061) 817 00 81
www.bkpan.poznan.pl
Muzeum Dendrologiczne Instytutu Dendrologii PAN
ul. Parkowa 5, Kórnik
(061) 817 00 33
Seria: Miejsca niezwykłe
Tytuł: Zakątki na urlop i weekend
Autor: Dariusz Jędrzejewski