Lesko. Zabytki. Co warto zobaczyć

Zamek w Lesku zawdzięcza swoje powstanie Piotrowi Kmicie, który po 1538 roku wzniósł tu wieżę otoczoną murem i fosą. Po śmierci fundatora dobra przypadły Stadnickim. Około 1580 roku Stanisław Stadnicki, z powodu swojego okrucieństwa zwany Diabłem, rozbudował skromną warownię.

W 1656 roku forteca doczekała się kolejnej przebudowy. Nieregularny czworobok zamku został otoczony murami z basztami i basteją. Nie zapobiegło to jednak zdobyciu warowni przez wojska szwedzkie w 1702 roku. Warownia została zniszczona, a skarby Stadnickich zrabowano. Zrujnowana budowla w 1714 roku stała się własnością Józefa z Tęczyna Ossolińskiego, który rozpoczął jej odbudowę. 55 lat później zamek znów został zaatakowany, tym razem przez wojska moskiewskie. Zmarł w nim wówczas ciężko ranny Franciszek Pułaski, stryjeczny brat Kazimierza, bohatera walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych. W 1771 roku ukończono prowadzoną przez Gottfrieda Hoffmana przebudowę zamku na rezydencję Józefa Ossolińskiego, który cieszył się zamkiem zaledwie 9 lat. Po śmierci Ossolińskiego jego córka wniosła Lesko w wianie Józefowi Mniszchowi. Po nich dobra odziedziczyła ich córka Julia z Mniszchów i jej mąż Ksawery Krasicki. W zniszczonym zamku (spustoszonym pożarem w 1783 roku) Ksawery Krasicki przygotowywał okoliczną ludność do
udziału w powstaniu. Po jego klęsce wielu uczestników znalazło tu schronienie. W latach 1838–1840 rezydencja została odbudowana według planów Wincentego Pola. Budowli nadano klasycystyczny charakter, wzniesiono też dodatkowe oficyny i oranżerię. W 1914 roku wojska rosyjskie spaliły warownię. Odbudowany zamek pozostawał w rękach Krasickich do 1939 roku, kiedy znów trafił pod sowiecką okupację. Zrujnowaną budowlę odbudowano po wojnie.

Pensjonat „Zamek”

Zamek w Lesku nie przypomina warownych twierdz. Patrząc na jego podcienia, tarasy czy ogród ma się wrażenie, że przybyło się do dworu, który niegdyś pełnił funkcje obronne. We wnętrzach nie zachowało się niemal nic z dawnej świetności. Są one urządzone od nowa, choć w takich komnatach, jak Sala Rycerska czy Sala Kominkowa próbowano stworzyć atmosferę „dawności“. Zamek ma niezwykły klimat – tworzą go tajemnicze schody prowadzące do Sali Rycerskiej, płonący ogień na kominku, podcienia w ogrodzie, lochy. Na odkrywców czekają tunele prowadzące z zamku pod Sanem do warowni w Sobieniu. Pokoje zaaranżowane są dosyć banalnie, w stylu „hotelowym“ – wąskie tapczany, parę foteli, stolik, szafki, telewizor na wysięgniku, a na podłodze wykładzina. Wyjątkiem jest luksusowy apartament zwany prezydenckim – w salonie znajdują się skórzane fotele, ciężki, henrykowski stolik i szafka pod telewizor, a w sypialni wielkie łoże i toaletka. Apartament zachęca swoim wyglądem do tego, aby zabawić dłużej na zamku. Chciałoby się, aby
wszystkie pokoje tak wyglądały.

Okolica

Bezmiechowa – mekka polskiego szybownictwa; w 1937 roku Wanda Modlibowska ustanowiła tu kobiecy rekord świata długości lotu (24 godziny i 14 minut). Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy – przez park biegnie kilka szlaków turystycznych. Można tu zobaczyć dawne bojkowskie i łemkowskie wsie, zabytkowe cerkwie i cmentarze z I wojny światowej. Czerteż – drewniana cerkiew greckokatolicka z 1742 roku. Jezioro Solińskie – powstało w wyniku budowy, w latach 1961–1968, zapory na Sanie.

Pod względem pojemności jest największym sztucznym zbiornikiem w Polsce. To doskonałe miejsce dla żeglarzy, ale niebezpieczne dla kąpiących się poza wyznaczonymi miejscami. Są tu wspaniałe łowiska. Lesko – najciekawsze zabytki to zamek i barokowa synagoga z XVIII wieku. Polańczyk – położone nad brzegiem Jeziora Solińskiego uzdrowisko i baza wypadowa na bieszczadzkie szlaki. Rezerwat Bobry w Uhercach – fragment doliny rzeczki Olszanki jest siedliskiem bobra europejskiego. Park Krajobrazowy Gór Słonnych – łagodne wzgórza położone na północnych krańcach Karpat Wschodnich są poprzecinane dolinami Sanu, Serednicy i Tyrawskiego Potoku, tworzących tu malownicze przełomy. Szlaki turystyczne prowadzą przez wsie, w których zachowały się zabytkowe cerkwie i chałupy. Równia – drewniana cerkiew z pierwszej połowy XVIII wieku, kryta trzema gontowy-mi kopułami. Rzepedź – drewniana cerkiew z 1824 roku, z trzema cebulastymi hełmami na kalenicy. San – od źródeł aż do Przemyśla ta meandrująca i tworząca przełomy rzeka ma
typowo górski charakter.

Sanok – miasto pełne zabytków znane jest głównie z Muzeum Budownictwa Ludowego, gdzie prezentowane są obiekty architektury wiejskiej z terenów zamieszkanych przez Bojków, Łemków, Dolinian oraz wschodnich i zachodnich Pogórzan. Warto też zajrzeć do renesansowego zamku starościńskiego z lat 1523–1548. Z Sanoka prowadzi m.in. szlak ikon. Zagórz – na wzgórzu wznoszą się ruiny dawnego zespołu klasztornego Karmelitów z lat 1714-1726.

Gliwicka Agencja Turystyczna SA Pensjonat „Zamek“
ul. Piłsudskiego 7, 38-600 Lesko
(13) 469 62 68 (13) 469 68 78
zamek@gat.pl,zamek@zamek-bieszczady.pl
www.zamek-bieszczady.pl,www.gat.pl

Dojazd samochodem

Z Sanoka drogą krajową nr 84 w kierunku Ustrzyk Dolnych. Dojazd pociągiem Pociągiem do Zagórza lub Sanoka i stamtąd autobusem. Są też bezpośrednie autobusy z Radomia, Rzeszowa i Sandomierza.

Seria: Miejsca niezwykłe
Tytuł: Wypoczynek w dworkach i pałacach
Autor: Robert Pasieczny