Sardynia - Polacy jej jeszcze nie odkryli

Od dawna walory tej drugiej pod względem wielkości wyspy Morza Śródziemnego doceniają Włosi. Przyciągają ich tam przede wszystkim przepiękne plaże nad morzami: Sardyńskim, Śródziemnym i Tyrreńskim, malownicze góry, jaskinie, przyroda z bogactwem flory i fauny. No i oczywiście przebogata przeszłość, miasta, miasteczka i wioski, które, sąsiadując ze sobą, nierzadko stanowią zupełnie inne światy. Magnesem są również ludowe i religijne obrzędy, fiesty i obyczaje. Sardynia jest bowiem pełna różnorodności i kontrastów, tradycji wywodzących się z tysiącleci dziejów i wielu kultur, a także nowoczesności.

Sardynia - złote plaże pośród szumu fal
Amatorzy wypoczynku nad morzem mają do niego na Sardynii wręcz wymarzone warunki. Licząca 23,8 tys. km kw. powierzchni i 1,7 mln mieszkańców Sardynia posiada ok. 1850 km linii brzegowej, z wysokimi klifami, setkami kilometrów piaszczystych plaż, w tym również nad zatoczkami otoczonymi górami, wzgórzami czy wysokimi wydmami. Przy czym są to plaże zaliczane do najpiękniejszych w Europie, nad wodami przezroczystymi, nierzadko wręcz krystalicznymi, bez wodorostów. Z drobnym, białym piaskiem, a w niektórych miejscach również różowym. Taki z błyszczącymi ziarenkami kwarcu jest np. na plaży Marii Ermi, na Baia Chia, czy na słynnej Spiaggia Rosa - różowej plaży na wyspie Isola Budelli w przybrzeżnym Archipelagu Magdaleny, na której Michelangelo Antonioni nakręcił w 1964 roku słynny film "Czerwona Pustynia".

Za najpiękniejsze na Sardynii uważa się Costa Smeralda, czyli Wybrzeże Szmaragdowe. Odkryte dla turystyki w latach 60. XX wieku stało się jednym z najbardziej renomowanych i najdroższych ośrodków wypoczynkowych na świecie, świetnie wkomponowanym w krajobraz i przyrodę. Budynki nie wystają tu ponad wierzchołki dębów, a na ich dachach rośnie trawa. Jest marina z miejscami do cumowania 650 jednostek i wiele innych atrakcji, m.in. jedno z najpiękniejszych i najtrudniejszych na świecie, 18-dołkowe pole golfowe Pevero Golf Course, klub tenisowy z 9 kortami, tereny do nurkowania i przede wszystkim plaże: Long Beach, Petra Manna, Romazzino i inne. Dodam, że Sardynia bardzo dba o ochronę środowiska i krajobrazu. Mimo niezadowolenia właścicieli terenów i deweloperów, obowiązuje tam zakaz budowy bezpośrednio nad morzem dużych, a zwłaszcza wysokich obiektów, dzięki czemu wybrzeża nie są zastawione betonowymi wieżowcami.

Sardynia - obcowanie z naturą
Sardynia jest również rajem dla miłośników przyrody. Zachowały się tam objęte ochroną liczne obszary, niemal nietknięte przez człowieka - parki narodowe z najsłynniejszym Gennargentu o powierzchni niemal 60 tys. ha, 8 parków regionalnych, rezerwaty dzikiej przyrody. Żyją w nich różowe flamingi, czubate kormorany, żurawie europejskie, sardyńskie kuropatwy, sokoły skalne, dropie, orzełki południowe, krętogłowy, muflony, dziki, sardyńskie jelenie, dzikie kuce, łasice, białe osły, rysie, żbiki. Rosną tam równie dęby korkowe, cisy, korsykańskie jałowce oraz dziesiątki innych rodzajów drzew i krzewów.

Park Narodowy Gennargentu obejmuje również najwyższą górę Sardynii - Punta La Marmora (1830 m n.p.m.), nazwaną tak dla uczczenia podróżnika i odkrywcy gen. Alfonso La Marmora. Masywy górskie są - poza równiną Campidano - na całej wyspie. To góry z ery paleozoicznej, starsze od Alp i Apeninów. Z granitowymi skałami, urwiskami i wąwozami. Skoro są tam góry, to muszą być również jaskinie i groty. Grotta del Bue Marino, której nazwa pochodzi od pojawiających się niekiedy w okolicznych wodach morskich fok mniszek, znajduje się koło Dorgali, a łączna długość jej korytarzy i komór to 8 km. W pobliżu tej miejscowości jest również jaskinia Ispinigoli z najwyższym w Europie, 38-metrowym stalagmitem oraz głęboką rozpadliną - Przepaścią Dziewicy, w której w bardzo odległych czasach składano ofiary z ludzi. Koło przylądka Capo Caccia znajduje się 2-kilometrowej długości Grotta di Nettuno, dostępna łodziami tylko od strony morza. Przed 190 mln lat powstały inne sławne Jaskinie Czarodziejek - Grotte de Is.

Sardynia - tysiąclecia dziejów

Mocnymi atutami Sardynii są jej zabytki i kultura. Mało kto poza specjalistami wie, że jest to jedno z najstarszych miejsc, w których powstawała cywilizacja i kultura europejska. Praludzie pojawili się na Sardynii prawdopodobnie już około 700 tys. lat temu. Znalezione kamienne narzędzia potwierdzają, że żyli tam na pewno 200-120 tys. lat temu. Kości ludzi i zwierząt, na które natrafiono w jednej z jaskiń, datowane są na późny paleolit - ok. 13 tys. lat temu. Z okresu neolitu zachowały się resztki wielkich budowli megalitycznych. Zachowały się liczne najstarsze sardyńskie budowle - kamienne fortece i obronne osady z wieżami o wysokości nawet ponad 30 m, piękne świątynie oraz brązowe posążki wotywne. Najstarsze z nich datowane są na VIII w p.n.e.

Do najważniejszych i najciekawszych zespołów budowli nuorskich należą: Nuraghe Santu Antine w pobliżu Torralbo, Nuraghe Losa koło Paulilatino oraz Nuraghe Arrubiu koło Orolli, a także tzw. Grobowce Olbrzymów, w których składano kości ludzi zmarłych po całkowitym rozkładzie ich ciał. Z tysięcy lat dziejów zachowało się sporo zabytków sakralnych i świeckich, także tych bardzo cennych. I chociaż bardziej szczegółowe poznawanie, zwłaszcza wykopalisk, interesujące jest tylko dla specjalistów i miłośników archeologii, to warto poznać przynajmniej najważniejsze z nich, o czym przekonałem się osobiście.

Sardynia - miasta, zabytki, świątynie
Pobyt na Sardynii, nawet tylko wypoczynkowy, warto wykorzystać do zobaczenia przynajmniej najbliższych miast, miasteczek i zabytków. Najważniejsze jest oczywiście stołeczne Cagliari, dziś 150-tysięczne miasto portowe, a zarazem centrum 370-tysięcznej aglomeracji oraz największej - mieszka tam ok. 40 proc. wszystkich mieszkańców wyspy -sardyńskiej prowincji. Położone na 7 wzgórzach miasto, z doskonałą siecią handlu - również najbardziej luksusowymi sklepami, świetną gastronomią, licznymi zabytkami oraz ciekawymi budowlami i miejscami. Godzinami można wędrować po Cagliari, wspinając się i schodząc stromymi ulicami Starówki, oraz zwiedzać to, co uznamy za najciekawsze. Dla mnie była to Cytadela z prowadzącą do niej bramą, stare wieże: św. Pankracego i Słonia, pobliskie Stare Miasto z katedrą Santa Maria del Castello, a także Bazylika Nostra Signora di Bonaria z owianą legendą drewnianą figurą Madonny.

Warte poznania są także inne miasta i miasteczka. 120-tysięczne, założone w XIII wieku, handlowe Sassari, które szczyci się zabytkami Starego Miasta, katedrą, kościołami, najstarszym na Sardynii Uniwersytetem oraz barwnymi obchodami świąt, zwłaszcza Candelieri z zapoczątkowaną w 1652 roku tradycją procesji z 8-metrowymi świecami. Katalońskie, 40-tysięczne Alghero z metryką od 1102 roku, zbudowane na miejscu fenickiej faktorii, o równie bogatej przeszłości, z zachowanymi częściowo średniowiecznymi fortyfikacjami i dzielnicą żydowską z tamtych czasów oraz zasobnym diecezjalnym muzeum sztuki sakralnej. 30-tysięczne Oristano, najważniejsze miasto środkowego zachodniego wybrzeża, słynne ze starych zabytków oraz turniejów jeździeckich w maskach i historycznych strojach.

Tekst: Cezary Rudziński
Wydanie internetowe: www.magazynvip.pl