Społeczeństwo i religia

Religia zajmuje coraz ważniejsze miejsce w życiu społeczeństwa. Rosjanie interesują się tradycjami cerkiewnymi, wielu z nich przestrzega postu, choć z drugiej strony nawet tak ważne dla cerkwi święta, jak Wielkanoc (Pascha) czy Boże Narodzenie, świętuje zaledwie 45% z nich, natomiast zaledwie 15% wiernych postępuje zgodnie z nauką cerkwi.

Po kilkudziesięciu latach przymusowego wyznawania ateizmu (np. w wielu cerkwiach w całym ZSRR tworzono muzea ateizmu) ludzie poczuli potrzebę zwrócenia się ku Bogu. Moskwianie, jeśli w ogóle są wierzący, wyznają głównie prawosławie. Istnieje tu również kilka meczetów, kilka kościołów katolickich, jednak każda kolejna budowa innej niż prawosławna budowli wywołuje protesty autokefalicznej Cerkwi prawosławnej, która dba o powiększanie liczby swych wiernych. Moskwę często nazywa się miastem „soroka sorokow” (40x40). Nazwa ta związana jest z cerkwiami prawosławnymi i oznacza liczbę kopuł wieńczących wszystkie moskiewskie świątynie.

Rzeczywiście, religia zawsze odgrywała ważną rolę w rozwoju miasta. W każdej dzielnicy dawnej Moskwy budowano drewnianą lub kamienną cerkiew, wierzący ściśle przestrzegali postów, w czasach wojen wokół bram miasta obnoszono święte ikony, które miały bronić stolicy przed nieszczęściami. Po Rewolucji Październikowej większość cerkwi została zniszczona, zamieniano je w przechowalnie lub po prostu wysadzano. Jednym z niewielu okresów „odwilży” dla wierzących były lata II wojny światowej, kiedy Stalin, przerażony sytuacją na froncie, zezwolił na otwarcie świątyń i modlitwę.

Obecnie w Moskwie 50% mieszkańców deklaruje, że chodzi do cerkwi i przestrzega nakazów wiary. Jednocześnie wyczuwa się dosyć powierzchowne rozumienie wiary. W latach 90. powstawało wiele sekt, które skutecznie werbowały członków wśród zagubionych, spragnionych moralnych kierunkowskazów ludzi. Do dziś popularne jest chodzenie do wróżek, w prasie pełno jest ogłoszeń o zdejmowaniu lub rzucaniu uroku na kogoś, leczeniu z alkoholizmu za pomocą zaklęć. Cerkiew stara się walczyć z tymi zjawiskami, jednak w tak dużym i tak nieprzewidywalnym kraju, jakim jest Rosja, przekonanie społeczeństwa o istnieniu hochsztaplerów, zarabiających na naiwności i potrzebie wiary, jest w zasadzie niemożliwe.

W Moskwie jest zarejestrowanych ok. 1 000 organizacji religijnych. Prawosławnych organizacji jest ok. 500, w tym 8 staroobrzędowych. Znajduje się tu 6 meczetów, 5 synagog, 4 świątynie buddyjskie, 3 kościoły luterańskie oraz 38 protestanckich domów modlitewnych.

Jak zachować się w cerkwi

Do cerkwi prawosławnej nie można wchodzić w krótkich spodenkach, kobiety nie mogą przebywać w świątyni w spodniach i powinny mieć na głowie chustę. Nie wypada rozmawiać, żuć gumy, podawać sobie rąk i całować się przy powitaniu, trzymać rąk w kieszeni. Mężczyźni w cerkwi zazwyczaj stoją po prawej, a kobiety po lewej stronie ołtarza. Nie ma tu ławek, wierni modlą się na stojąco, siedzą tylko osoby chore i starsze, jednak nawet one muszą wstać w czasie najważniejszych fragmentów liturgii.

_ J. Madzińska, A. Szypielewicz-Zagrodzka _
_ Źródło: Bezdroża _