Wielki Tydzień w Bradze

Liczne procesje ulicami miasta, przypominające o poszczególnych wydarzeniach Męki Pańskiej, postacie biblijne, śpiewy … Portugalczycy, zwłaszcza w Bradze, wydają się być równie - a może nawet bardziej - religijni niż Polacy. Aby się o tym przekonać, warto odwiedzić Bragę podczas Wielkiego Tygodnia, który jest tam obchodzony nadzwyczaj uroczyście.

Położone na północy Portugalii *miasto Braga często nazywane jest „portugalskim Rzymem”. Przez pięć wieków stanowiło siedzibę biskupa, który sprawował pieczę nad całym Półwyspem Iberyjskim. Warto zobaczyć jego pałac - *Paço Episcopal Bracarense (zwany też Antigo Paço Episcopal), na tyłach którego znajduje się uroczy ogród - Jardim de Santa Bárbara. Braga słynie z wielu pięknych kościołów, *najstarszej w Portugalii katedry (Sé) *oraz kilku ważnych sanktuariów położonych w okolicy. Najważniejsze z nich to kościół Bom Jesus do Monte (Dobrego Jezusa ze Wzgórza), znany m.in. z długich, mających ponad 1000 stopni schodów. Wędrówka nimi ma symbolizować podróż do nieba. Na podestach schodów umieszczono bowiem kapliczki oraz fontanny, nawiązujące do Drogi Krzyżowej, a także alegorie pięciu zmysłów i trzech cnót – Wiary, Nadziei i Miłości. Ze szczytu wzgórza rozpościera się wspaniały widok na okolicę. Ważnym miejscem jest także Santuário do Sameiro - drugi największy ośrodek kultu maryjnego w Portugalii (po
Fátimie).

To właśnie Braga, z całej Portugalii, najbardziej uroczyście obchodzi poszczególne dni Wielkiego Tygodnia (Semana Santa), na który co roku ściągają tutaj tysiące ludzi z kraju i zagranicy. Ulice zdobione są motywami wielkanocnymi i świeżymi kwiatami, a w kościołach odbywają się koncerty symfoniczne i występy chórów.
Najbardziej widowiskowe uroczystości zaczynają się w Niedzielę Palmową rano. Przed kościołem seminaryjnym *Igreja do Seminário *(przy placu Largo de S. Paulo) odbywa się święcenie *ramos *- odpowiednika polskich palemek, którymi są tutaj gałązki drzew. Następnie wierni - w procesji symbolizującej *wjazd Jezusa do Jerozolimy *- przechodzą do katedry, gdzie odbywa się uroczysta msza. Tego samego dnia po południu ma miejsce „Procesja Kroków” (Procissão dos Passos). Nazwa tego pochodu nawiązuje do słów św. Piotra: „Chrystus przecież również cierpiał za was i zostawił wam wzór, abyście szli za Nim Jego śladami” (1 P 2,21). Trasa procesji, w której niesiona jest prawie rzeczywistej wielkości figura Jezusa dźwigającego krzyż, biegnie ulicami miasta, zatrzymując się na poszczególnych „krokach” (passos), przypominających stacje Drogi Krzyżowej. W pochodzie można zobaczyć postacie żołnierzy, wrogów i przyjaciół Jezusa, Cyrenejczyka oraz pobożne niewiasty. Procesja kończy się przy kościele Santa Cruz, gdzie
zainscenizowane jest spotkanie Jezusa z Matką Bolesną (Senhora das Dores).

Kolejny ważny punkt uroczystości to odbywający się w Wielką Środę pochód biblijny „Wy jesteście moim ludem”, zwany też Procesją Najświętszej Panienki na ośle (Procissão de Nossa Senhora da Burrinha). W pochodzie, przypominającym o przymierzu, jaki Bóg zawarł ze swoim ludem, uczestniczą zarówno postacie ze Starego, jak i Nowego Testamentu. Można więc zobaczyć Abrahama i późniejszych patriarchów, osoby symbolizujące okres niewoli w Egipcie, Mojżesza, który wyprowadził lud, oraz Józefa i Maryję z dzieciątkiem Jezus, którzy uciekali do Egiptu.

Następnego dnia, w Wielki Czwartek, oprócz znanych także w Polsce zwyczajów (m.in. święcenia olejów używanych do namaszczenia chorych, umycia nóg dwunastu wiernym oraz liturgii upamiętniającej Ostatnią Wieczerzę), o godzinie 22 w nocy odbywa się Procesja „Ecce Homo” (Procissăo do Senhor «Ecce Homo»). Upamiętnia ona niesprawiedliwy proces Jezusa. Na czele pochodu idą bosi i zakapturzeni farricocos (bracia zakonni), ubrani w czarne stroje pokutne przepasane sznurem. Jedni potrząsają kołatkami, a inni trzymają w rękach fogaréu, czyli lampę składającą się z wiszącej na długim drążku metalowej miseczki (w niej płoną szyszki). Ta druga grupa ma przypominać o strażnikach, którzy pojmali w nocy Jezusa. Obecne są także postacie biblijne związane z Ostatnią Wieczerzą oraz procesem. W pochodzie niesiony jest posąg Chrystusa ubiczowanego, którego Piłat pokazał ludziom mówiąc: „Oto człowiek”.

W Wielki Piątek o godzinie piętnastej (uznawanej za godzinę śmierci Jezusa) w katedrze rozpoczyna się liturgia Męki i Śmierci Pańskiej. Po niej odbywa się Procissăo Teofórica, czyli Procesja Niesienia Boga, która pochodzi z XV lub XVI wieku. Zwyczaj ten został przywieziony z Jerozolimy i do XVII w. można go było zobaczyć w wielu europejskich katedrach. Obecnie, Sé w Bradze jest jedynym miejscem na świecie, gdzie sprawowany jest ten obrzęd. Procissăo Teofórica to dość smutna i wywierająca mocne wrażenie ceremonia: Najświętszy Sakrament składany jest do trumny, którą przykrywa się czarnym materiałem a następnie zanosi na miejsce, gdzie można go adorować. W tym czasie wierni wyrażają swój żal zakrywając twarze, a dwóch chłopców i dwie kobiety śpiewa po łacinie: „Heu! Heu! Domine! Heu! Heu! Salvator noster!” (“Och! Och! Mój Pan! Och! Och! Nasz Zbawiciel!”).

Tego samego dnia w nocy odbywa się Procesja Pogrzebu Pańskiego (Procissão do Enterro do Senhor) - najbardziej uroczysty ze wszystkich pochodów Wielkiego Tygodnia. Ulicami miasta niesiona jest nakryta całunem figura zmarłego Jezusa, a za nią - w ciszy - kroczą farricocos z fogaréu, postacie biblijne zakryte czarnymi welonami oraz członkowie wspólnot religijnych i bractw (m.in. Zakonu Kawalerów Maltańskich, Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie). Kilka osób dźwiga na plecach proporce, przewiązane czarnymi wstążkami, a ich drzewca smętnie suną po chodniku. Pochód zamyka arcybiskup Bragi, który niesie Najświętszy Sakrament.

Uroczystości Wielkiej Soboty, tak jak w Polsce, symbolizują zwycięstwo nad grzechem, złem i śmiercią, które dokonało się poprzez męczeństwo i zmartwychwstanie Jezusa. Dlatego na początku obrzędów tego dnia ciemność świątyni rozjaśniają tylko świece wiernych, a dopiero potem zapalane są światła katedry. Błogosławiony jest paschał oraz woda, które później będą używane do chrztu. Po mszy odbywa się procesja rezurekcyjna (Procissão da Ressurreição), w której Najświętszy Sakrament wyjmowany jest z trumny i umieszczany na ołtarzu. Wierni śpiewają wtedy „Regina Coeli, laetare”, na cześć Matki Boskiej, która z Matki Bolesnej stała się Matką Radości.

Głównym wydarzeniem niedzieli wielkanocnej jest uroczysta msza w katedrze. Tego dnia (a w niektórych dzielnicach miasta w poniedziałek wielkanocny), zgodnie z zakorzenioną na północy Portugalii tradycją, odbywają się wizyty paschalne (Visita Pascal). Grupa osób w odświętnych strojach (często z księdzem na czele), zwana tu compasso, z krzyżami ozdobionymi kwiatami, wyrusza z kościoła parafialnego i idzie do domów wiernych, aby głosić zmartwychwstanie Chrystusa. Wędrówka odbywa się przy radosnym dźwięku dzwonków, po ulicach pokrytych płatkami kwiatów, rzucanych przez mieszkańców Bragi z balkonów. Compasso błogosławią mieszkania odwiedzanych ludzi, a ci całują przyniesiony krzyż. Wspólnie przeżywają radość ze zmartwychwstania.

Więcej informacji n.t. uroczystości znajduje się na stronie www.semanasantabraga.com.