25 nowych cudów UNESCO
W pierwszych dniach sierpnia Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO przedstawił listę nowych 25 obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa. Cztery z nich określono mianem "zagrożone". Prezentujemy je na kolejnych 4 zdjęciach.
25 nowych cudów UNESCO
W pierwszych dniach sierpnia Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO przedstawił listę nowych 25 obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa. Cztery z nich określono mianem "zagrożone". Prezentujemy je na kolejnych 4 zdjęciach.
Jantar Mantar, Indie
Jantar Mantar w indyjskim Jaipur to obserwatorium astronomiczne wybudowane w początkach XVIII wieku. Wciąż znajduje się w nim 20 głównych mechanizmów, w wielu przypadkach bardzo wyspecjalizowanych. Zaprojektowane do obserwacji „gołym okiem”, wniosły wiele innowacji zarówno architektonicznych, jak i technologicznych. Jest to najwięcej znaczące, najlepsze i najlepiej zachowane z historycznych obserwatoriów w Indiach. Wyraża ono umiejętności astronomiczne i koncepcje kosmologiczne na dworze książęcym końca okresu Mughal.
Kompleks Historycznych Bazarów w Tabriz, Iran
Tabriz było miejscem wymiany kulturowej od czasów antycznych, a jego historyczny kompleks bazarowy jest jednym z najważniejszych centrów handlowych na Jedwabnym Szlaku. Historyczny Kompleks Bazarów w Tebriz składa się z serii połączonych, zadaszonych, wybudowanych z cegieł budynków i posiada miejsca pełniące różne funkcje. Były one słynne i świetnie prosperujące już w XIII wieku, kiedy to miasto, znajdujące się w prowincji Wschodniego Azerbejdżanu, zostało stolicą królestwa Safavid. Miasto straciło status stolicy w XVI w., jednak pozostało ważnym ośrodkiem handlowym aż do końca XVIII wieku. Tabriz jest jednym z pełniejszych przykładów tradycyjnego, handlowego i kulturalnego, systemu Iranu.
Atol Bikini, miejsce testów nuklearnych, Wyspy Marshalla
Po II Wojnie Światowej, wykonując ruchy ściśle powiązane z początkami Zimnej Wojny, USA postanowiły podsumować testy atomowe kontrolowanymi wybuchami. Jako miejsce testów wybrano Atol Bikini w Archipelagu Marshalla na Pacyfiku, z którego wysiedlono całą ludność. W latach 1946-1958 przeprowadzono 67 wybuchów j ądrowych, w tym w 1952 roku pierwszy test bomby H. Atol Bikini przetrwał testy, jednak miały one poważny wpływ na układ geologiczny i środowisko naturalne. Przez swoją historię atol symbolizuje świt ery nuklearnej, mimo paradoksalnego obrazu pokoju i raju na Ziemi.
Siedemnastowieczny system kanałów wewnątrz Singelgracht, Amsterdam, Holandia
Historyczny układ miasta z dzielnicą kanałów był projektem nowego „miasta portowego”, budowanego na przełomie XVI i XVII wieku. Składał się on z sieci kanałów na zachodzie i południu historycznego starego miasta oraz średniowiecznego portu, który to stare miasto okalał. Przebudowa objęła też umocnienia granic Amsterdamu - Singelgracht. Ten długofalowy program rozbudowy miasta, który obejmował nawet osuszanie bagien, doprowadził do zbudowania homogenicznego zespołu miejskiego. Aż do XIX wieku był on modelem wykorzystywanym przy planowaniu rozbudowy miast w całej Europie.
Historyczne wioski koreańskie: Hahoe i Yangdong, Korea Południowa
Założone w XIV-XV wieku, Hahoe i Yangdong są uznawane za dwie najbardziej reprezentatywne, historyczne wioski klanów w Korei. Ich wygląd i lokalizacja – chronione zalesionymi górami i zwrócone ku rzece i polom uprawnym – odzwierciedlają arystokratyczną kulturę konfucjańską początków dynastii Joseon (1392-1910). Wioski zostały tak usytuowane, aby korzystając z bogactw okolicy, zapewnić pokarm zarówno dla duszy, jak i ciała. Znajdują się w nich rezydencje głów rodzin wraz drewnianymi domami dla reszty członków klanu, pawilony, aule, konfucjańskie akademie, a także zespoły prostych domów dla reszty obywateli.
Dystrykt At-Turaif w ad-Dir'iyah, Arabia Saudyjska
Miejsce to było pierwszą stolicą Saudów, w sercu Półwyspu Arabskiego, na północny-zachód od Rijadu. Założone w XV wieku, jest świetnym przykładem architektury tamtego regionu. Na przełomie XVIII i XIX wieku wzrosło znaczenie polityczne i religijne at-Turaif, a cytadela została centrum tymczasowych rządów Saudów i umożliwiła rozprzestrzenienie się reform wahhabizmu wewnątrz islamu. Do naszych czasów zachowało się wiele pałaców oraz część miasta zbudowanego na obrzeżach oazy ad-Dir’iyah.
Danxia, Chiny
Chińskie Danxia to nazwa nadana krajobrazom powstałym z kontynentalnych czerwonych osadów, które zostały poddane procesom endogenicznym i egzogenicznym. Opisane miejsce składa się z sześciu rejonów strefy subtropikalnej południowo-zachodnich Chin. Charakteryzują je potężne czerwone klify i formy erozyjne. Te surowe krajobrazy pomogły w zachowaniu wiecznie zielonych lasów oraz występujących w nich wielu gatunków roślin i zwierząt (około 400 z nich jest zagrożona).
Płaskowyż Putorana, Rosja
Wyróżnione miejsce to Narodowy Rezerwat Przyrody Putorańskiego, położony w centralnej części Płaskowyżu Putorana w północnej Syberii, około 100 km na północ od Koła Polarnego. Jest to zespół subarktycznych i arktycznych ekosystemów, odizolowanych łańcuchem górskim. Można tam odnaleźć elementy tajgi, lasów tundrowych, tundry i pustyni arktycznej, a także lodowate jeziora arktyczne i rzeki. Przez Rezerwat prowadzi także szlak migracyjny reniferów.
Centralne Wzgórza Sri Lanki
Wzgórza Sri Lanki położone są w południowo-centralnej części wyspy. Możemy tam odnaleźć Obszar Chroniony Peak Wilderness, Park Narodowy Horton Plains i Las Chroniony Knuckles. Te górskie lasy, sięgające wysokości 2500 m n.p.m., są domem dla cudownej flory i fauny, włączając w to liczne zagrożone gatunki, takie jak langur z fioletową twarzą, smukły loris z Horton Plains czy leopard lankijski.
Strefa Chroniona Wysp Phoenix, Kiribati
Strefa Chroniona Wysp Phoenix (ang. PIPA) to 408 250 kilometrów kwadratowych obszaru morskiego i lądowego na Południowym Pacyfiku, w archipelagu wysp Kiribati. Jest to największy na świecie morski obszar chroniony, zawierający nietknięte ekosystemy rafy koralowej i 14 km podwodnych gór pochodzenia wulkanicznego. Można tam znaleźć około 800 gatunków fauny, 500 gatunków ryb, 18 wodnych ssaków i 44 gatunki ptaków.
Katedra Bagrati i Klasztor Gelati, Gruzja
Budowa katedry, nazwanej na cześć króla Bagrat III, pierwszego króla zjednoczonej Gruzji, rozpoczęła się w X w., a zakończona została w pierwszych latach XI wieku naszej ery. Pomimo częściowego zniszczenia w 1691r. przez Turków, jej ruiny wciąż można podziwiać w centrum Kutaisi.
Natomiast przylegający klasztor, który powstawał na przestrzeni XII i XVII wieku jest dobrze zachowanym kompleksem, z pięknymi mozaikami i malowidłami naściennymi. Katedra i klasztor reprezentują rozkwit średniowiecznej architektury w Gruzji.
Pozostałe miejsca wpisane na listę Unesco w 2010r.
Prehistoryczne jaskinie Yagul i Mitla w Centralnej Dolinie Oaxaca, Meksyk;
Pierwowzór osadnictwa azjatyckiego w Sarazm, Tadżykistan;
Imperialna Cytadela Thang Long w Hanoi, Wietnam;
Sheikh Safi al-din Khānegāh w Ardabil, Iran;
Camino Real de Tierra Adentro, Meksyk;
Serce Parku Narodowego na wyspie Réunion, zamorski departament Francji.
Źródło: opracowano na podstawie materiałów UNESCO
Lasy deszczowe Atsinanana, Madagaskar
Lasy deszczowe Atsinanana składają się z sześciu parków narodowych rozmieszczonych we wschodniej części wyspy. Te reliktowe lasy są skrajnie ważne dla utrzymania ekologicznego procesu, niezbędnego dla przetrwania unikalnej bioróżnorodności Madagaskaru, wynikającej z historii geologicznej wyspy. Od odłączenia tego kawałka lądu od kontynentu 60 mln lat temu, roślinność i zwierzęta rozwijały się tu w zupełnej izolacji. Lasy zostały wpisane na listę ze względu na ich wagę dla procesów ekologicznych i biologicznych, a także dla ochrony bioróżnorodności wyspy i gatunków zagrożonych (przede wszystkim ssaków naczelnych i lemurów).
Grobowce Królów Buganda w Kasubi, Uganda
Grobowce Królów Bugandy w Kasubi to miejsce o powierzchni niemalże 30 hektarów. Położone są w dystrykcie Kampala. Większość tego obszaru to użytki rolne, uprawiane tradycyjnymi metodami. W centrum, na szczycie wzniesienia, znajduje się dawny pałac Kabaki z Bugandy, zbudowany w 1882 r. i zamieniony w królewskie cmentarzysko w 1884r. Cztery rodzinne grobowce znajdują się teraz w Muzibu Azaala Mpanga, czyli głównym budynku. Ma on kształt walca i jest przykryty kopułą. Jest to najważniejszy przykład osiągnięć architektury wykorzystującej naturalne materiały, głównie drewno, strzechę, trzcinę, wiklinę i glinę.
Park Narodowy Everglades, USA
To miejsce, położone na południowym czubku Florydy, nazywane jest „rzeką trawy płynącej niewyczuwalnie ze wzgórz do morza”. Wyjątkowa różnorodność wodnych mieszkańców sprawiła, że miejsce to stało się sanktuarium dla dużej liczby ptaków i gadów, a także zagrożonych gatunków, takich jak manat.
Papahānaumokuākea, USA
Papahānaumokuākea to rozległe i odizolowane skupisko małych wysepek i atoli ułożonych w linii, otoczonych oceanem. Położone 250km na północny-zachód od Archipelagu Hawajów, rozciągają się na 1931 km. Ta okolica ma głęboki wpływ na kulturę żyjących, rdzennych Hawajczyków, jako środowisko przodk ów oraz odzwierciedlenie hawajskiej koncepcji więzi pomiędzy ludźmi i naturą. Miejsce to jest również uznawane za dom dusz, które wędrują tu po śmierci. Na dwóch wyspach, Nihoa i Makumanamana można znaleźć archeologiczne pozostałości nawiązujące do przedeuropejskich osad.
Miejsca australijskiej zsyłki skazańców, Australia
Obszar Australian Convict Sites składa się z 11 miejsc więziennych, wybranych spośród tysięcy zakładanych przez Imperium Brytyjskie na australijskiej ziemi w XVIII i XIX wieku. Są one zlokalizowane na żyznym pasie wybrzeża, z którego Aborygeni zostali siłą usunięci i przeniesieni w okolice Sydney i na Tasmanię. Więzienne obozy były domem dla dziesiątków tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci, skazanych przez brytyjski wymiar sprawiedliwości na wywóz do koloni karnych. Każde z miejsc spełniało różne role, w zależności od wagi przestępstw jego mieszkańców. Niektóre były klasycznymi więzieniami, inne obozami pracy stworzonymi w celach resocjalizacji. Kolonie karne w Australii to przykład nie tylko izolowania skazańców na dużą skalę, ale także ekspansji kolonialnej sił europejskich z wykorzystaniem pracy więźniów.
Skwer São Francisco w mieście São Cristóvão, Brazylia
Skwer São Francisco to otwarta przestrzeń na planie kwadratu, otoczona dużymi i ważnymi budynkami. Są nimi Kościół São Francisco z klasztorem, Kościół i Święty Dom Serca Jezusowego czy Ratusz wraz z przyległymi budynkami o ważnym znaczeniu historycznym. Te wielkie zabudowania, wraz z otaczającymi je domami z XVIII i XIX wieku, tworzą krajobraz miejski nawiązujący do historii miasta od jego początków. Kompleks Franciszkański jest przykładem typowej architektury ładu religijnego, który rozwinął się w północno-wschodniej Brazylii.
Budowle Historyczne Dengfengu w "Centrum Nieba i Ziemi", Chiny
Góra Songshang jest uznawana za główną świętą górę Chin. U jej podnóża, blisko miasta Dengfeng, w prowincji Henan, na obszarze 40 kilometrów kwadratowych, znajduje się osiem zespołów budynków i ważnych miejsc. W zabudowania te wliczamy trzy bramy Han Que, świątynie, Platformę Zegara Słonecznego Zhougong i obserwatorium w Dengfeng. Budowane w czasie panowania dziewięciu dynastii, budynki te są refleksją nad różnym widzeniem Centrum Nieba i Ziemi oraz siły góry, jako centrum religijnego oddania. Historyczne zabudowania w Dengfeng zawierają w sobie najlepsze przykłady starożytnych budowli chińskich, przeznaczonych rytuałom, nauce, technologii i edukacji.
Biskupstwo Albi, Francja
Na jednym z brzegów rzeki Tarn w południowo-zachodniej Francji, znajduje się stare miasto miejscowości Albi, które odzwierciedla średniowieczną architekturę i ukształtowanie miasta. Dzisiaj Stary Most (PontVieux), dzielnica Saint-Salvi i znajdujący się w niej kościół są testamentem rozwoju miasta w X i XI wieku. W następstwie Krucjaty Albigeńskiej przeciwko katarskim heretykom (XIIIw.) Albi stało się silnym biskupstwem. Katedra zbudowana w unikalnym, południowo-francuskim gotyku, z lokalnej cegły w kolorze czerwonym i pomarańczowym, dominuje nad miastem. Świadczy o sile, jaką ma tradycja rzymskokatolicka. Wzdłuż katedry, nad brzegiem rzeki, rozciąga się biskupi Pałac Berbie, okolony rezydencjami z czasów Wieków Średnich. Miasto biskupie Albi tworzy homogeniczny przykład budowli i dzielnic, które przetrwały wieki, w większości w niezmienionej formie.