Ateny - śladami Sokratesa

W Atenach, w których mieszka 5 milionów ludzi, turystów jest pewnie drugie tyle. Ale nawet w najbardziej zatłoczonych dzielnicach można znaleźć miejsca kameralne, które zapewnią indywidualną podróż do starożytności.

Był smarkaczem. Nie miał jeszcze osiemnastu lat, kiedy na pokładzie brytyjskiej fregaty _ HMS Madagaskar _ wpłynął do Nauplionu u wybrzeży Peloponezu. Był luty 1833 roku, niecałe dziewięć miesięcy wcześniej Otto, książę Bawarii, został pierwszym królem-elektem nowożytnej Grecji. Kraj podnosił się po niemal 400 latach tureckiej niewoli. Żeby przypodobać się swoim nowym poddanym, król zmienił imię na greckie Othon, bawarskie ciuszki zastąpił greckimi i zdecydował się przenieść stolicę z Nauplionu do Aten. Nie były one niczym więcej niż wioską aspirującą do bycia miasteczkiem, które można było obejść w godzinę. Granice miasta nie sięgały dalej niż rzut kamieniem od Akropolu. W miejscach, gdzie stały szopy i pasły się kozy, wkrótce miało wyrosnąć nowoczesne miasto na 100 tys. mieszkańców.

Zobacz także:

Tekst: Łukasz Długowski / wg, www.podroze.pl

Aby zrealizować ten plan, Othon ściągnął na miejsce najlepszych architektów z Francji, Danii i Bawarii. Powstały Politechnika Ateńska (wtedy zwana Królewską Akademią Sztuk Pięknych), Biblioteka Narodowa, budynek Starego Parlamentu i Pałac Królewski (gdzie obecnie mieści się parlament) z Ogrodem Narodowym. Przy budowie pałacu pracowało 520 rzemieślników z Włoch, Niemiec i greckiej wysepki Anafi, należącej do archipelagu Cyklady.

Po godzinach murarze z Anafi u stóp Akropolu stawiali sobie domy. Jednocześnie powstawała wioska białych pudełek od zapałek z błękitnymi drzwiami i okiennicami, identycznymi do tych, w których mieszkali na Cykladach. Część z nich spaliła się w pożarze pod koniec XIX w., część została zburzona pod wykopaliska archeologiczne, ale do dziś i tak zachowało się około 60 domków wspólnie zwanych Anafiotiką, wyspą bez dostępu do morza. Kiedy spaceruję wąskimi uliczkami, w których dwie mijające się osoby to już tłok, całkowicie zapominam o tym, że za plecami dyszy stado turystów, a kilka ulic dalej pędzą sznury samochodów. Czarne koty, które wygrzewają się na białych schodach wprowadzają klimat leniwej sielanki, typowej dla wyspiarskich wioseczek. Anafiotika jest niewielka, żeby ją przejść wystarczy pół godziny. Pobyt można jeszcze przedłużyć kawą, ale w końcu i tak trzeba wracać do rzeczywistości.

Plaka, w ramach której leży Anafiotika, to obowiązkowy punkt programu każdej wycieczki. Dzielnica turystycznych restauracji udających tawerny z prawdziwego zdarzenia i sklepików wypchanych po brzegi magnesami na lodówkę. Szkolnych wycieczek, które marzą o tym, żeby wyrwać się spod opieki nauczyciela, emerytów na tanich zakupach oraz rodzin z dziećmi krzyczącymi jedno na drugie: - _ To on zaczął! _ Żeby złapać choć trochę uroku Plaki, najlepiej przyjść tu późnym wieczorem, kiedy tłumy kładą się spać. Bo Plaka, choć zalana ludźmi, jest tylko trochę mniej ujmująca niż Anafiotika. Tam jest wyspiarskie lenistwo i spokój, tu miejski szyk i oszczędna uroda. Wzdłuż uliczek ciągną się neoklasycystyczne kamieniczki, które przyciągają wzrok swoją prostą i nieprzegadaną architekturą. Bije od nich marmurowe dostojeństwo i drobnomieszczańska solidność.

Plakę wzniesiono na ruinach starożytnej Agory, więc stąpa się tu po miejscach niemal świętych. Niestety, prawie w ogóle tego nie czuć. Niby wszystko jest na wyciągnięcie ręki, co rusz przechodzi się obok ruin niewielkich świątyń czy fragmentów starożytnej mozaiki podłogowej, ale razem nie tworzy to klimatu. Trzeba się w niego wczuć. Zawsze w takich sytuacjach pomaga mi kolacja. Ale zamiast rezerwować stolik w restauracji, siadam pod drzewem oliwnym, otwieram białe, greckie wino i zagryzam kozim serem, chwilę wcześniej kupionym w markecie. Obserwuję przechodzących ludzi, wpatruję się w Partenon i stopniowo przenoszę się w czasie. Krótkie spodenki i t-shirty zmieniają się w białe tuniki, ludzie przestają mówić po francusku, włosku i polsku, a zaczynają rozmawiać w starogreckim. Im więcej wleję w siebie wina, tym bardziej ten świat sprzed dwóch i pół tysiąca lat staje się realny. Ale wyobraźnia napędzana winem albo szybko wystrzela się z pomysłów, albo przenosi w sferę fantastyki, w której
starożytni zamiast spacerować jeżdżą _ segwayami _.

Żeby utrzymać ją w ryzach, potrzebne są fakty. Pierwszym miejscem ich poszukiwania powinien być Akropol, ale odstręcza mnie od niego ilość ludzi, z którymi musiałbym się nim dzielić. Dlatego wybieram leżące naprzeciwko wzgórze Filopapposa. Mniej więcej w połowie jego wysokości, w skale, znajdują się dwie dziury wielkości kawalerki. Dziś wejścia bronią grube, żelazne kraty, ale w 399 r. p.n.e. ich nie było. Według tradycji, z którą nie zgadzają się historycy, więziono tam Sokratesa oskarżonego o psucie młodzieży i niewyznawanie państwowych bogów. Natomiast podczas II wojny światowej w zamurowanych grotach ukrywano zbiory z ateńskich muzeów. Jednak to, co we wzgórzu Filopapposa najciekawsze, ulokowane jest na szczycie. I wcale nie jest to znajdujące się tutaj 9-metrowe mauzoleum, a widok, jaki rozciąga się ze szczytu. Po prawej fantastyczna panorama na Akropol, u stóp miasto buchające spalinami, a na wprost srebrzące się w słońcu morze.

Grecję współczesną ze starożytną łączy jedno pytanie: czym Grecja ma być? Najsilniej bulgocze w Eksarchii, czasem doprowadzając ją do wrzenia. Dzielnica zaczęła powstawać w 1870 roku i w ciągu stu lat stała się ulubionym miejscem anarchistów, komunistów i wszelkiej maści rewolucjonistów, co przypieczętował strajk studentów Politechniki Ateńskiej z 1973 r., sprzeciwiających się autorytarnym wojskowym rządom. Pięć lat temu w Eksarchii początek miały zamieszki, które przetoczyły się przez całą Grecję. Dziś dzielnica jest centrum alternatywnej kultury sprzeciwiającej się wszystkiemu, co powiązane z rządem i kapitalizmem. Nigdzie nie ma kafejek z logo Starbucks’a, w restauracji nie da się zapłacić kartą kredytową i na pewno nie da się zjeść Big Maca w McDonald’s. Znajdzie się tu za to najlepsze souvlaki w mieście (potrawa grecka podobna do gyrosa, podawana na talerzu lub w placku pita, z sosem cacyki, warzywami itp.), które kosztują o połowę mniej niż w centrum.

Z graffiti, którymi wysmarowane są niemal wszystkie ściany, można się dowiedzieć, o co teraz walczy dzielnica, a z plakatów zakrywających pozostałą wolną przestrzeń poznać program lokalnych squatów. Kiedy w 1870 r. na klepisku, które miało stać się Eksarchią stawiano pierwsze domy, król Othon od trzech lat leżał martwy. Chociaż według relacji historycznych szczerze kochał Grecję, jego brak charyzmy i kompetencji w końcu doprowadził do puczu. W 1862 r. został zdetronizowany i tak, jak przybył do kraju, tak musiał z niego uciekać - na pokładzie brytyjskiego okrętu wojennego. Kiedy odpływał, nie zostawiał za sobą wsi, szczycącej się swoją przeszłością, ale silne miasto, które może być dumne ze swojej przyszłości.

02.02 - Festiwal Ypapanti
Święto Ofiarowania Dzieciątka Jezus w Świątyni, obchodzone w całej Grecji, liczne festiwale uliczne.

03.2014 - Apokries (karnawał)
Grecy świętują karnawał przez trzy tygodnie przed rozpoczęciem Wielkiego Postu. Największy karnawał w kraju odbywa się w Patras, ale w Atenach także można uczestniczyć w paradach i balach, które odbywają się w całym mieście, choć najbardziej popularne mają miejsce w dzielnicy Plaka i na przedmieściach Aten - w Moschato.

03.03 - Czysty Poniedziałek
Kathari Deftera, czyli Czysty Poniedziałek, to pierwszy dzień 40-dniowego postu przed Wielkanocą. Rodzinne święto z piknikami i puszczaniem latawców. W Atenach najpopularniejszym miejscem na spędzenie tego dnia jest wzgórze Lycabettus.

25.03 - Dzień Niepodległości
Święto narodowe Grecji z paradami wojskowymi, tańcami i imprezami na wolnym powietrzu upamiętniającymi początek powstania przeciwko Turkom z 1821 roku. Główna część uroczystości ma miejsce na placu Syntagma.

06-09.2014 - Hellenic Festival
Trwający od czerwca do września festiwal opery, teatru, koncertów i tańca. Od jego startu w 1955 roku występowali m.in.: Maria Callas, Jose Carreras, Vanessa-Mae, oraz Orkiestra Symfoniczna Teatru Bolszoj. Wydarzenia odbywają się w różnych miejscach w mieście, ale główną sceną jest Odeon Heroda Attyka, w pobliżu Akropolu, uważany za najwspanialszy starożytny teatr otwarty. www.greekfestival.gr

Liniami Aegean z Warszawy do Aten od 600 zł w dwie strony. Liniami LOT od 400 zł w dwie strony.

Kiedy jechać:
Latem temperatura oscyluje wokół 30 stopni Celsjusza. Przyjazna jest wiosna, z temperaturą powyżej 20 stopni, ale praktycznie przez cały rok słupek rtęci nie spada tu poniżej 10 stopni. Dla Polaków temperatura wody będzie znośna nawet w styczniu (ok. 15 stopni), latem dochodzi do 25 stopni.

Bezpieczeństwo: Nocą lepiej unikać placu Omonia i dzielnicy Eksarchia.

Nocleg:
Ceny w hotelach zaczynają się od ok. 50 zł/os. w pokoju wieloosobowym i od ok.60 zł/os. w pokoju dwuosobowym.

Tekst: Łukasz Długowski / wg, www.podroze.pl