Miasto na Mierzei Helskiej. Co warto zobaczyć

Półwysep Helski jest wysuniętym w morze lądem, otaczającym Zatokę Pucką. Choć popularnie zwany półwyspem, faktycznie powinno się o nim mówić jako o mierzei, czyli obszarze usypanym przez morskie fale przybrzeżne, tworzącym piaszczystą barierę oddzielającą zalew lub zatokę od morza.

Mierzeja Helska jest bardzo nietypowa, gdyż nie tworzy się równolegle do brzegu, a wygięta w kształcie kosy, wchodzi daleko w głąb morza. Jej długość wynosi 35 km, szerokość od 300 m u nasady, poprzez 100 m w najwęższym miejscu, do ok. 3 km na cyplu. Jeszcze 300 lat w miejscu mierzei znajdował się ciąg wysp, które połączyły się ze sobą w wyniku usypywania piasku.

Największą atrakcją regionu są piaszczyste plaże po obu stronach półwyspu oraz szczególnie sprzyjające warunki do uprawiania windsurfingu. Miejscowości półwyspu przyjmują latem najwięcej gości na całym wybrzeżu Bałtyku. To niezwykle ciekawy region również dzięki folklorowi i tradycjom kulturowym. Widać to na pierwszy rzut oka, jako że nazwy stosowane na półwyspie pojawiają w dwóch językach: polskim i kaszubskim.

• Władysławowo
• Jastarnia

• Hel

Morze Bałtyckie – szansa czy zagrożenie?

Mierzei Helskiejnie byłoby bez udziału morza. Przez setki lat fale Bałtyku skutecznie nanosiły kolejne warstwy piasku, które dziś tworzą półwysep. Co ciekawe, na XVII-wiecznych mapach dzisiejsza mierzeja jest jeszcze archipelagiem złożonym z 6 wysp. Niestety, nie wiadomo dlaczego, ale błogosławione działanie morza zostało zahamowane i obecnie obserwujemy proces odwrotny, a więc niszczenie. Już teraz mierzeja w najwęższym miejscu ma zaledwie 100 m!

W ostatnich latach Bałtyk stał się gwałtowniejszy. Największym zagrożeniem są wysokie fale. Pomimo zabezpieczeń i nieustannego umacniania falochronów i wałów morze jest nieokiełznane. Wiele razy woda zalewała część półwyspu, odcinając resztę od stałego lądu. Dodatkowym powodem do zmartwień jest tzw. efekt cieplarniany, który powoduje stopniowe topnienie lodowców i podnoszenie się poziomu wód oceanów i mórz. Jeśli nic się nie zmieni, rezultatem tego procesu będzie nie tylko zalanie Holandii, ale także utrata Półwyspu Helskiego.

• Władysławowo
• Jastarnia
• Hel

Władysławowo

Władysławowo leży u nasady półwyspu, jego nazwa nawiązuje do historycznego, XVII-wiecznego portu wojennego króla Władysława IV, położonego między Chałupami a Kuźnicą. To jedno z najbardziej atrakcyjnych wczasowisk na polskim wybrzeżu. Co roku wiele kilometrów plaż Władysławowa zapełnia się po brzegi turystami, którzy w malowniczej scenerii pragną oddawać się rozkoszom letniego wypoczynku.

Władysławowo przyciąga nie tylko w sezonie. Dzięki dużej zawartości jodu w powietrzu do miasta warto przyjeżdżać również zimą. Najlepszą rekomendację stanowi fakt, że ze względu na specyficzne właściwości mikroklimatu każdego roku na zgrupowania do położonego w pobliżu Cetniewa dociera wielu polskich sportowców, a wśród nich olimpijczycy.

Centrum miasta wyznacza ulica Hallera, zamknięta od strony morza widocznym z daleka domem rybaka. Budynek powstał w latach 50. XX w. Jego charakterystyczna, strzelista wieża sprawia, że jest często mylony z kościołem. Nie można jednak dać się zwieść pozorom, od samego początku przeznaczenie budynku było świeckie. Początkowo mieścił się w nim hotel robotniczy. Dziś w jego murach rezydują władze miasta. Dodatkową atrakcją jest stała wystawa rzeźb miejscowego twórcy rybackiego – Leona Golli, oraz często organizowane wystawy czasowe. Wieża natomiast jest ogólnodostępnym punktem widokowym, z którego można obejrzeć panoramę miasta, Zatokę Pucką, otwarty Bałtyk oraz cały Półwysep Helski. Taras wznosi się na wysokości 45 m, a tym, którzy są nie dość usatysfakcjonowani, pozostaje jeszcze wyższa „kula”, czyli pomieszczenie na wysokości 63 m, do którego można się dostać krętymi schodach. Osoby, które mają lęk przestrzeni lub wysokości, raczej nie
powinny ryzykować takiej eskapady.

• Władysławowo
• Jastarnia
• Hel

Jastarnia

Jastarnia jest położona w środkowej części Mierzei Helskiej – 13 km od Helu i 22 km od Władysławowa. Na całe miasto składają się formalnie trzy ośrodki: sama Jastarnia, Jurata oraz Kuźnica. Istnieje kilka tłumaczeń etymologii nazwy miasteczka. Niektórzy uważają, że odwołuje się ona do kaszubskiej nazwy Wielkanocy – jastr. Inna wersja mówi, że osada powstała na wzgórzu, gdzie w pogańskich czasach oddawano hołd bogu Jastrzebogowi. Jest to całkiem prawdopodobne, ponieważ wykopaliska archeologiczne potwierdziły istnienie ośrodka już w I w. W 1378 r. osada została wspomniana w krzyżackim dokumencie lokacyjnym dla miasta Hel. W 1. poł. XVI w. Jastarnię podzielono na dwie części: katolicką i protestancką (Bór) i przekazano Gdańskowi jako prezent od króla Zygmunta I Starego.

Obecna nazwa pojawiła się po raz pierwszy dopiero w XVII w. W okresie zaborów Jastarnia, podobnie jak i cała mierzeja, należała do Prus. Dynamiczny rozwój miejscowości notuje się od lat 20. XX w., kiedy to otwarto połączenie kolejowe pomiędzy Puckiem a Helem. Po II wojnie światowej Jastarnia została połączona w jeden organizm administracyjny z Kuźnicą i Juratą, lecz prawa miejskie otrzymała dopiero w 1973 r.

• Władysławowo
• Jastarnia
• Hel

Miasto Hel

Hel jest najdalej wysuniętą miejscowością na Półwyspie Helskim. Otoczony z trzech stron wodami Bałtyku, oferuje turystom szereg atrakcji, które urozmaicą pobyt bez względu na porę roku. To miasto równie sympatyczne jak jego symbol, którym od dobrych paru lat jest foka szara. W Helu znajdują się dwie plaże – jedna od strony Zatoki Gdańskiej, nieopodal głównego deptaka (na malowniczości traci nieco przez betonowy murek i zabezpieczenia falochronowe). Do drugiej, szerszej plaży, leżącej nad pełnym morzem, prowadzi ul. Leśna. Jest to plaża strzeżona, niestety w niektórych miejscach często zaśmiecona pomimo koszy na śmieci. Temperatura wody wynosi średnio ok. 17°C, od strony zatoki na ogół jest nieco cieplejsza.

Sporą atrakcją Helu są różne rejsy. Może to być przejażdżka wodolotem, kutrem rybackim lub motorówką. Kilka lat temu przy ul. Wiejskiej powstała ogólnodostępna, nowoczesna hala widowiskowo sportowa. Odbywają się w niej zajęcia aerobiku i różnych sekcji sportowych oraz mieści się siłownia. W hali organizuje się także koncerty, występy artystyczne. W jej sąsiedztwie są położone korty tenisowe. Imprezy sezonowe odbywają się pod gołym niebem na estradzie nieopodal portu.

Przy ul. Wiejskiej znajduje się Fokarium, z którego słynie miasto. W 1923 r. z inicjatywy Uniwersytetu Poznańskiego powstało Morskie Laboratorium Rybackie, będące pierwszą polską placówką naukową, zajmującą się badaniami biologii morza. Laboratorium dało początek dzisiejszej Stacji Morskiej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. Najważniejszymi z turystycznego punktu widzenia mieszkankami Instytutu są foki szare, które stały się symbolem miasta. Pierwszym rezydentem była Balbina, chora foka, znaleziona i przywieziona przez rybaków do Instytutu w 1992 r. Po pewnym czasie okazało się, że Balbina jest „chłopcem”, jednak imię tak przylgnęło do zwierzaka, że zmieniono je tylko na jego męską wersję – Balbin. Od tego momentu do fokarium co roku przybywały nowe foki, znalezione na plażach bezbronne i często ranne. Utworzono dla nich specjalne baseny, a z czasem zwierzęta zaczęły się rozmnażać. W tych sztucznych warunkach urodziło się już kilkanaście foczątek, systematycznie wypuszczanych na wolność.
Do fokarium najlepiej przyjść w porze karmienia, ponieważ pozornie ospałe zwierzęta dokonują wtedy niezwykłych akrobacji, by otrzymać świeżutką, tłustą rybkę. W sklepie na terenie fokarium można kupić „focze” pamiątki, a także znane nawet pod Tatrami koreczki rybne – „anchois helskie”.

• Władysławowo
• Jastarnia
• Hel