Nowe przywileje dla pasażerów pociągów. Niepełnosprawni na marginesie

Parlament Europejski już w październiku 2007 r. przyjął rozporządzenie dotyczące praw i obowiązków pasażerów UE w ruchu kolejowym. W większości europejskich krajów funkcjonuje ono już od kilku lat. W Polsce minister Grabarczyk, były szef resortu, skorzystał z możliwości czasowego zwolnienia z wykonania określonych regulacji zawartych w dokumencie. Termin zawieszenia wygasł 2 grudnia br.

Podpisane przez obecną minister Marię Wasiak rozporządzenie daje pasażerom więcej przywilejów. Zmiany dotyczą wszystkich połączeń dalekobieżnych, zatem obowiązują zarówno PKP Intercity, jak i Przewozy Regionalne oraz przewoźników regionalnych obsługujących połączenia dalekobieżne. Jednak dokument nie obejmuje wszystkich sugerowanych przez UE zapisów. Jeszcze przez 5 lat osoby niepełnosprawne będą czekały, aby polskie koleje dostosowały infrastrukturę do ich potrzeb. Ministerstwo skorzystało z możliwości zwolnienia z wykonania trzech artykułów unijnego rozporządzenia.

Do tej pory na podstawie unijnych przepisów pasażerowie mieli prawo żądać zwrotu 100 proc. kosztu zakupionego biletu, jeśli opóźnienie pociągu przekraczało 60 min. Od 3 grudnia zakres przywilejów znacząco się poszerzył. Pasażerowie bez utraty prawa do przejazdu mogą występować o odszkodowania i zaliczki, a przewoźnik jest zobowiązany do udzielania im pomocy.

Czy resort wyklucza niepełnosprawnych?
Pani minister wyłączyła z realizacji 3 artykuły rozporządzenia, z czego dwa dotyczą niepełnosprawnych, którym należy się wyjątkowe wsparcie. Najbardziej krzywdzące jest odrzucenie w całości art. 21, w którym jest mowa o swobodnym dostępie do stacji, peronów, pociągów oraz innych pomieszczeń dworcowych przez wszystkich obywateli Wspólnoty o ograniczonej sprawności ruchowej. Przez takie posunięcie resort zwalnia przedsiębiorców kolejowych i zarządców infrastruktury z obowiązku świadczenia usług wobec osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej.

Natomiast wyłączenie z realizacji art. 8 pt. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego pozbawia podróżnych z wadami wzroku i słuchu prawa do traktowania ich ze szczególną troską przez obsługę pociągów i pracowników kas biletowych. Ważne to jest w sytuacjach przekazywania informacji dotyczących m.in. warunków odbycia najszybszej lub najtańszej podróży, dostępności miejsc siedzących, usług dostępnych w pociągu czy dostosowaniu pociągu do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Nowe przywileje pasażerów
Według nowego prawa można wyróżnić 3 najważniejsze grupy udogodnień.

1. Odszkodowania (dotyczy również biletów okresowych):

- za spóźnienie wynoszące od 60 do 119 minut - rekompensata w wysokości 25 proc. ceny biletu
- za opóźnienie ponad 120 minut - odszkodowanie w wysokości 50 proc. ceny biletu.

Aby złożyć reklamację, należy wysłać wniosek, załączając do niego bilet. Dobrze, jeśli jest na nim poświadczenie konduktora dotyczące wielkości opóźnienia. Przedstawiciel przewoźnika ma obowiązek zaznaczenia takiej informacji na bilecie na prośbę pasażera. W PKP Intercity wniosek można wysłać drogą elektroniczną, natomiast Przewozy Regionalne wymagają korespondencji papierowej i oryginału biletu. Szczegółowych informacji należy szukać na stronach internetowych spółek kolejowych.

Przewoźnik ma obowiązek dokonać wypłaty rekompensaty w terminie do 30 dni od złożenia wniosku. Przedsiębiorstwo kolejowe może wprowadzić próg minimalny, poniżej którego nie będzie dokonywał zwrotów – maksymalnie równowartość 3,99 euro.

1. Pomoc pasażerom w przypadku opóźnienia przyjazdu lub odjazdu o więcej niż 60 min. udzielana ma być w następujący sposób:

- oferowane będą nieodpłatnie posiłki i napoje, pod warunkiem, że "są dostępne w pociągu, na stacji lub mogą zostać dostarczone w rozsądnym czasie";
- jeśli w wyniku opóźnienia/awarii wymagany jest pobyt przez jedną lub kilka nocy w jakimś miejscu, zapewniany będzie nieodpłatnie nocleg oraz transport;
- jeśli pociąg zostanie unieruchomiony na trasie, zapewniany będzie bezpłatny transport do najbliższego dworca lub organizowana komunikacja zastępcza.

1. Zaliczki:

- wypłata przez przedsiębiorstwo kolejowe zaliczki "wysokości niezbędnej do zaspokojenia bieżących potrzeb finansowych, proporcjonalnie do odniesionej szkody" w przypadku śmierci lub zranienia *pasażera, która musi nastąpić nie później niż po 15 dniach od wystąpienia zdarzenia;
- w razie śmierci nie może być ona niższa niż *równowartość 21 tys. euro;

Należy pamiętać, że wypłacenie zaliczki nie stanowi uznania odpowiedzialności przewoźnika. Poza sytuacją, w której do śmierci lub wypadku doszło na skutek zaniedbania lub z winy pasażera, zaliczka nie podlega zwrotowi.

PKP Intercity walczy o klientów
Przewoźnik na okres zimowy wprowadził dodatkowe, większe niż wynikające z rozporządzenia przywileje dla swoich podróżnych. Jeśli ich pociąg będzie opóźniony co najmniej o 30 minut, pasażerowie otrzymają ciepłe napoje. Podróżni będą mieli również możliwość przesiadki – bilety PKP Intercity będą honorowane przez innych przewoźników. W sytuacji nieprzejezdności linii kolejowych, spółka uruchomi natomiast komunikację zastępczą dla podróżnych.

udm/if