Narciarstwo tourowe, śladowe i biegowe

Wciąż udoskonalany, coraz bardziej niezawodny i, co istotne, coraz łatwiej dostępny sprzęt pozwala na przeprowadzanie zimowych wędrówek o dowolnym charakterze. Różnorodność działalności związanej z poruszaniem się po śniegu znajduje odbicie w coraz większej specjalizacji sprzętu, przede wszystkim nart, wiązań i butów. Uprawianie niektórych dyscyplin narciarskich przy użyciu sprzętu właściwego dla innych dziedzin bywa wręcz niemożliwe, a z pewnością obniża bezpieczeństwo i komfort jego użytkowania.

Zastosowany w tym poradniku podział nart za punkt wyjścia bierze ich przeznaczenie oraz przydatność do różnych form szeroko pojmowanej zimowej turystyki górskiej. Należy jednak mieć świadomość, że nie jest to jedyny możliwy podział, co więcej, w niektórych przypadkach przyporządkowanie konkretnego modelu nart do danej kategorii może być problematyczne. Już (zdawałoby się oczywisty) podział na narty zjazdowe i „wszystkie inne” po chwili zastanowienia staje się niejasny. Bo przecież obok typowego sprzętu zjazdowego na utwardzone stoki (pomijając wszystkie jego wersje funkcjonalne i konstrukcyjne) mamy też np. wyczynowe wersje nart tourowych, służące przede wszystkim do zjazdów poza przygotowanymi trasami. Z kolei wyprawowe narty tourowe po zablokowaniu wiązania mogą być z powodzeniem wykorzystywane jako sprzęt zjazdowy.

Jeszcze większe „materii pomieszanie” panuje wśród nart służących do szeroko pojętej turystyki i rekreacji. Najbardziej pojemnym określeniem, odnoszącym się do tego typu aktywności, jest stosowany za oceanem termin cross-country skiing. W jego obrębie wyróżnić można takie pojęcia i dyscypliny (niekoniecznie rozłączne), jak: track skiing (bieganie po specjalnie przygotowanych trasach z „założonym” śladem), classic skiing (klasyczne narciarstwo biegowe na utwardzonych trasach), skate skiing (bieganie z wykorzystaniem kroku łyżwowego), telemark skiing (klasyczne narciarstwo telemarkowe), ski touring (różnego rodzaju wędrówki na nartach tourowych), backcountry skiing (turystyka narciarska na nieco szerszych, bardziej wytrzymałych typach biegówek poza trasami – narciarstwo śladowe), skinny skiing i in.

Wprowadzić też można pojęcie narciarstwa wysokogórskiego – wtedy w jego zakresie będzie się mieścić np. ekstremalne narciarstwo wysokogórskie, czyli szaleńcze zjazdy żlebami i stromymi stokami, często z elementami ewolucji narciarskich, ski-alpinizm (wędrówki na nartach tourowych zawierające elementy wspinaczki) oraz „zwykłe” narciarstwo wysokogórskie (tourowe lub telemarkowe), polegające na turystycznym wędrowaniu poza trasami po górach typu alpejskiego. Tylko jak nazwać wtedy realizowaną przy pomocy nart tourowych turystykę narciarską w Beskidach?

Oczywiście dla wszystkich opisywanych form działalności narciarskiej produkuje się specjalnie dedykowany sprzęt. Przeznaczenie i konstrukcja danego modelu nart są z sobą ściśle związane, co nie znaczy jednak, że zawsze z góry definiują one jego charakter. Do narciarstwa tourowego z powodzeniem zaadoptować możemy wiele lekkich i odpowiednio wyprofilowanych desek zjazdowych. Jednak po przykręceniu kablowych wiązań typu kandahar te same narty przekształcą się funkcjonalnie i „potencjalnie” w sprzęt telemarkowy. Co nie znaczy, że nie możemy wybrać się na nich na wędrówkę w Beskid Makowski i tym samym uprawiać coś pośredniego między narciarstwem śladowym, telemarkowym i tourowym (na podejściach radząc sobie przy pomocy fok).

Z kolei narciarstwo telemarkowe możemy uprawiać nie tylko na specjalnych deskach telemarkowych ale także na niektórych deskach zjazdowych, tourowych i szerokich nartach śladowych (czynnikiem decydującym o charakterze sprzętu jest w tym przypadku przede wszystkim rodzaj wiązania) itd. Jak widać, „im dalej w las, tym więcej drzew”. Nie rozwijając zatem dalej dywagacji nad sensownością i trafnością podziałów nart, wymieńmy ich najbardziej popularne i najłatwiejsze do wyróżnienia kategorie.

Podstawowym sprzętem wykorzystywanym w wyprawach w góry wysokie (i we wszystkich innych wędrówkach, podczas których pokonywać będziemy trudny technicznie teren, obfitujący w długie podejścia i wymagające zjazdy) są narty tourowe. Ich cechą charakterystyczną jest konstrukcja wiązania, umożliwiająca zarówno chodzenie z uwolnioną piętą, jak i bezpieczny zjazd z całkowicie zablokowanym butem. Wszystkie narty tourowe posiadają krawędzie i przystosowane są do montażu fok.