Stosunki polsko - słoweńskie
O stosunkach polsko-słoweńskich na przestrzeni wieków nie możemy pisać jako o trwałym przenikaniu wpływów kulturalnych, gospodarczych lub politycznych, a jedynie o sporadycznych wspólnych wydarzeniach w historii obu narodów.
Wpływ na ten fakt ma odległe położenie geograficzne. W średniowieczu wzajemne kontakty ograniczały się do przypadkowych wydarzeń i często nie zostawiły po sobie głębszych i trwalszych śladów. Bolesław Śmiały po wygnaniu z kraju miał przebywać wśród Słoweńców. Piastowie śląscy, Konrad II – książę żagański (ścieniawski; zm. w 1304 r.) – był przez pewien czas patriarchą akwilejskim, a Władysław – ks. śląski (zm. 1270 r.), regent wrocławski, piastował funkcję arcybiskupa salzburskiego.
Jest wielce prawdopodobne, że obaj pośrednio, jako dostojnicy kościelni, mogli się zetknąć ze sprawami terytorium słoweńskiego. Niczym szczególnym nie zaznaczył się w historii obu narodów pobyt w krajach słoweńskich córki Kazimierza Wielkiego – Anny (1368–1425) jako żony Wilhelma hr. Cylejskiego oraz małżeństwo jedynej córki Anny – Anny Cylejskiej (ur. po 1380 r., zm. w 1416 r.) z Władysławem Jagiełłą. Dalekim echem związków polsko-słoweńskich jest słoweńska pieśń ludowa o Królowej polskiej. Bardziej żywy i bezpośredni charakter przybrały kontakty polsko-słoweńskie po trzecim rozbiorze Polski. Przejawiało się to przede wszystkim w silnym oddziaływaniu polskiej twórczości naukowej i literackiej na środowiska słoweńskie. Po krajach Słowiańszczyzny Południowej podróżował ks. Aleksander Sapieha (1773–1812), słowianofil, agent Napoleona I. Relacja z tej wyprawy została opublikowana w dziele Podróże po krajach Słowiańskich odbywane w latach 1802–1803 przez X. S., członka kilku Akademiów i Towarzystw Uczonych (wyd.
w 1811 r.). Na terytorium obecnej Słowenii ks. Aleksander Sapieha odbył wycieczkę nad Jezioro Cerknickie, które opisał, zwiedził też kopalnię rtęci w Idrii.
Jednym z Polaków najbardziej zasłużonych dla kultury słoweńskiej był Emil Korytko (1813–39). Po dwuletnim pobycie w austriackim więzieniu śledczym za rozpowszechnianie Mickiewiczowskich Ksiąg narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, został karnie wysłany do Lublany w styczniu 1837 r. Jako etnograf z ówczesnej szkoły lwowskiej poświęcił wszystkie swoje siły Słoweńcom, kolekcjonując i wydając słoweńskie pieśni ludowe. Zaprzyjaźnił się z wybitnym poetą France Prešerenem, uczył Słoweńców języka polskiego i zaznajamiał ich z naszą kulturą. Po wydaniu zbioru słoweńskich pieśni ludowych pt. Slovenske pesni kranjskega naroda, Emil Korytko stał się jednym z najwybitniejszych propagatorów kultury słoweńskiej. Po śmierci w 1839 r. został pochowany na cmentarzu Narje w Lublanie wśród grobów wielu zasłużonych dla słoweńskiej literatury i sztuki. Jego nazwisko nosi także jedna z ulic w centrum miasta.
Dużym uznaniem cieszyła się wśród Słoweńców poezja Adama Mickiewicza. Wybitny słoweński poeta Stanko Vraz przetłumaczył fragment z Ksiąg narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (Molitva romara polskego) i wiersz Powrót taty (Oče domo pride). Tenże poeta był również redaktorem czasopisma „Koło”, które w 1847 r. ogłosiło obszerny, popularyzatorski artykuł K. Władysława Zapa na temat literatury polskiej. Twórczością Mickiewicza interesował się także Matija Čop, który w latach 1822–27 przebywał we Lwowie, gdzie pracował jako nauczyciel w gimnazjum i profesor na Uniwersytecie Lwowskim. Największą popularnością cieszyła się jednak w Słowenii proza Henryka Sienkiewicza, a Ogniem i mieczem zostało przetłumaczone na język słoweński trzy razy. Spośród pisarzy słoweńskich styl Sienkiewicza naśladował France Finžgar, autor powieści o najstarszych dziejach Słowian południowych. Wzory polskiej poezji romantycznej można także odnaleźć w balladach Antona Aškerca; Odę do młodości przełożył Josip Murn-Aleksander, a Ivan
Cankar napisał wiersz pt. Odsłonięcie pomnika Mickiewicza w Warszawie.
Dla rozwoju wzajemnych kontaktów kulturalnych i oświatowych w 1. poł. XX w. przyczyniła się działalność Wojsława Mola, który od czasu studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim tłumaczył dzieła polskich poetów oraz propagował kulturę słoweńską (i jugosłowiańską) w Polsce. Zawdzięczamy mu m.in. przekłady dzieł Mickiewicza, Słowackiego, Wyspiańskiego, Krasińskiego.
W czasie II wojny światowej wielu Polaków walczyło w szeregach słoweńskiej armii partyzanckiej, a wśród nich najbardziej znany był Tadeusz Sadowski ps. Tomo, dowódca oddziału partyzanckiego, który w 1944 r. wysadził składy niemieckie w Jaskini Postojnej. Po wojnie Słowenia, podobnie jak cała Jugosławia, była popularnym miejscem wypoczynku polskich turystów. Po ogłoszeniu przez Słowenię niepodległości w 1991 r. Polska uznała nowe państwo na arenie międzynarodowej 21 stycznia 1992 r. W tym samym roku podpisano umowę o współpracy gospodarczej i porozumienie o zniesieniu obowiązku wizowego. W marcu 1995 r. przyjechał do Polski po raz pierwszy z oficjalną wizytą prezydent Milan Kučan, a w sierpniu 1996 r. z rewizytą do Słowenii udał się prezydent Aleksander Kwaśniewski.
W 1998 r. odwiedził Słowenię premier Jerzy Buzek, który miał okazję wygłosić przemówienie w słoweńskim parlamencie. W tym samym roku do Polski przyjechał ponownie prezydent Milan Kučan. Zbieżne cele w polityce zagranicznej (przystąpienie do NATO i UE) zbliżyły oba kraje do siebie, a brak jakichkolwiek spornych kwestii sprzyja rozwojowi pozytywnych kontaktów. Od 1996 r. w Słowenii działa Towarzystwo Przyjaźni Słoweńsko-Polskiej (obecnie prezesem jest dr Janusz Klim), którego celem jest bliższe związanie Polski i Słowenii zarówno poprzez kontakty indywidualne (zapraszanie artystów i pisarzy), jak i grupowe (występy chórów, zespołów ludowych, organizowanie pielgrzymek). Towarzystwo wspiera również współpracę między uczniami i szkołami, wspólne inicjatywy gospodarcze oraz działa na rzecz tworzenia trwałych związków między polskimi a słoweńskimi miastami i gminami (przykładem może być próba nawiązania współpracy między Zakopanem i Kranjską Gorą).
_ Źródło: Bezdroża _