XV Festiwal Szekspirowski

Na przełomie lipca i sierpnia 2011 roku w Trójmieście odbędzie się jubileuszowa, XV edycja Festiwalu Szekspirowskiego. To doskonała okazja, aby zobaczyć najlepsze spektakle szekspirowskie w wykonaniu zespołów teatralnych z Polski, Finlandii, Szwecji, Rumunii, Litwy, Wielkiej Brytanii i Rosji. Tegoroczne inscenizacje dzieł słynnego stradfordczyka zaskoczą nawet wytrawnych znawców jego twórczości.

Festiwal Szekspirowski jest jednym z ważniejszych festiwali teatralnych w Europie. Do 2010 roku włącznie zaprezentowało się na nim ponad 150 zespołów teatralnych z blisko 40 krajów, prezentując tak wybitnych twórców jak: Peter Brook, Luk Perceval, Elizabeth LeCompte, Lew Dodin, Eimuntas Nekrošius, Oskaras Koršunovas, Silviu Purcarete, Roberto Ciulli czy Robert Sturua. Przedstawieniom towarzyszą spotkania z reżyserami, aktorami i dramaturgami. Festiwal w naturalny sposób staje się platformą spotkania oraz wymiany myśli artystów i ludzi kultury z różnych stron świata.

Historia Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku sięga 1993 roku. Wtedy to zorganizowane zostały pierwsze Gdańskie Dni Szekspirowskie a w 1997 roku, w czasie obchodów milenium Gdańska, rozszerzono formułę Gdańskich Dni Szekspirowskich przygotowując Festiwal Szekspirowski. Od tego czasu w sierpniu każdego roku, w nawiązaniu do wielowiekowej tradycji wizyt zagranicznych trup teatralnych w Gdańsku w czasie Targów św. Dominika, prezentowane są w Gdańsku oraz całym Trójmieście najbardziej interesujące adaptacje sztuk Szekspira z Polski i zagranicy.

Wydarzeniem jubileuszowego Festiwal Szekspirowski będzie nowa inscenizacja szekspirowska cieszącego się międzynarodowym uznaniem litewskiego twórcy Oskarasa Koršunovasa – „Burza”. Spektakl wileńskiego Oskaras Koršunovas Theatre powstał z inicjatywy Europejskiej Sieci Festiwali Szekspirowskich, której założycielem jest trójmiejski festiwal. Przedstawienie tego lata zostanie zaprezentowane podczas dwóch festiwali szekspirowskich – w Gdańsku oraz w Gyula (Węgry), a w kwietniu 2012 na festiwalu w Craiova (Rumunia).

XV edycja Festiwalu Szekspirowskiego to również gratka dla miłośników teatru rosyjskiego – po dwuletniej przerwie na festiwalowych scenach zagoszczą świetne spektakle: „Król Lear” oraz „Hamlet” w reżyserii głośnego twórcy Nikolaja Kolady – laureata Międzynarodowej Nagrody im. Stanisławskiego. „Hamletowi” Kolady daleko jest do wiernej adaptacji szekspirowskiego dramatu. Na scenie zobaczymy świat pełen ludzi-dzikusów żyjących i tańczących na gruzach dawno utraconej ogłady i kultury. W spektaklu wszystko nosi znamiona kiczu. Wyróżnia się niezwykła gra aktorska Olega Jagodina w roli tytułowej - na poły handlarza, na poły chuligana.

Na piętnastym Festiwalu Szekspirowskim nie zabraknie również zespołu z Rumunii, który przedstawi sztukę „Shaking Shakepeare” w reżyserii jednego z najbardziej cenionych twórców współczesnego teatru rumuńskiego Radu-Alexandru Nica z teatru German State Theatre Timisoara. Jego ideą było stworzenie show koncentrującego się na koncepcji władzy, którą na tak wiele sposobów opisywał w swoich dziełach Szekspir.

Oryginalną propozycją będzie dramat muzyczny „Makbet” w wykonaniu chóru Romeo & Julia Kören związanego z Royal Dramatic Theatre w Sztokholmie. Oprócz Szekspira, w spektaklu odnaleźć można ślady dwóch kompozytorów epoki renesansu – Clémenta Janequinsa oraz Josquina des Présa. Chór Romeo & Julia Kören zdobył międzynarodowe uznanie występując m.in. w Wenezueli, Włoszech, Meksyku, USA, Wielkiej Brytanii, Izraelu, Francji, Rosji, Japonii czy Grecji. Chór miał również zaszczyt kilkukrotnie występować podczas uroczystości wręczenia Nagrody Nobla oraz na weselu szwedzkiej księżniczki Wiktorii, w czerwcu ubiegłego roku. Prezentowany w Gdańsku spektakl powstał dla uczczenia dwudziestolecia istnienia chóru, który został założony w 1991 roku.

„Makbeta” podczas tegorocznego Festiwalu pokaże również słynny Teatr Pieśń Kozła. Spektakl, który przywiozą wrocławianie, od momentu premiery przyciąga setki widzów z Polski i zagranicy. Został zaprezentowany ponad pięciotysięcznej widowni w 6 brytyjskich miastach podczas tournée w październiku i listopadzie 2010, odnosząc ogromny sukces. Będący owocem współpracy z Royal Shakespeare Company spektakl, stanowi próbę odkrycia muzyczności w poezji Szekspira i odnalezienia korzeni tragedii. Poszukując kolorów i dźwięków szekspirowskiego języka, aktorzy starają się zgłębiać naturę dramatu. W przedstawieniu weźmie udział międzynarodowy zespół aktorów z Anglii, Finlandii, Szkocji, Walii i Polski.

Festiwalową ciekawostką może okazać się fiński spektakl „Anatomia Lear”, inspirowany szekspirowskim „Królem Learem”. Choć Lear jest tu lalką, przedstawienie skierowane jest do widzów dorosłych. Jest to studium relacji między starzejącym się ojcem a jego córkami, malowane obrazami na pograniczu snu i jawy. Samotność oraz strach przed śmiercią to kluczowe zagadnienia, jakie podejmuje przedstawienie.

Tegoroczny Festiwal poszerzony zostanie o cykl spektakli spoza głównego nurtu szekspirowskiego. W myśl mistrza ze Stratfordu, że „świat jest teatrem”, prezentowane wydarzenia odbywać się będą w niekonwencjonalnych przestrzeniach. Ideą SzekspirOFFu jest ukazanie sztuki w jej różnorodności. Spektakle odbiegać będą od tradycyjnych form scenicznych. Wspólnie będziemy świadkami Szekspira „wyczytanego”, „wytańczonego” oraz przerysowanego „grubą kreska kabaretu”. Wyjrzymy ze sztuką przez okna, odwiedzimy gdyński park Kolibki oraz zawitamy na kameralne sceny trójmiejskich teatrów, by zadziwić widzów nie tylko Szekspirem.

Cześć festiwalowych spektakli widzowie będą mogli zobaczyć w działającym przy ul. Długiej 50/51 Teatrze w Oknie. TwO jest inicjatywą Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, który w ten sposób postanowił przybliżyć kulturę wysoką tym, którzy na co dzień nie mają z nią kontaktu. Poprzez wyjście w przestrzeń miejską, TwO przełamuje bariery komunikacyjne na linii artysta-odbiorca, inicjując dwukierunkowy dialog o sztuce. Dzięki TwO, w samym centrum miasta można natknąć się na teatralne etiudy, koncerty, performance lub happeningi. Teatr w Oknie, oprócz nagłaśnia wydarzeń instytucjonalnych (teatry, ośrodki kultury), promuje wydarzenia z obiegu alternatywnego, które odbywają się w przestrzeniach „niszowych”, niedostępnych dla przeciętnego widza. Prezentuje miejsca, w których tętni życie artystyczne, mimo, że nie znajdują się w centralnych punktach miasta. TwO realizuje także własne produkcje teatralne i performatywne. W 2010 roku odbyło się tu 230 wydarzeń (spektakle, performance, koncerty, występy mimów, instalacje
plastyczne, wykłady, pokazy filmowe itp.).

Zgodnie z tradycją, podczas Festiwalu Szekspirowskiego, zostanie zaprezentowana sztuka nagrodzona Złotym Yorickiem. Jest to nagroda za najlepszą polską inscenizację dramatu szekspirowskiego w danym sezonie teatralnym przyznawana przez Fundację Theatrum Gedanense corocznie od 1994 roku. Tym razem widzowie Festiwalu będą mogli zobaczyć wyróżnionego (nagrody głównej w tym roku nie przyznano) „Hamleta” w reżyserii Radosława Rychcika z Teatru im. Żeromskiego w Kielcach. Według Moniki Żółkoś, jurorki konkursu, „przedstawienie Rychcika jest prawdziwie przekorne: niektóre sceny reżyser rozgrywa niespiesznie, akcentując emocjonalne niuanse pomiędzy bohaterami, inne „załatwia” teatralnym skrótem lub błyskotliwym pomysłem, jak sekwencję teatru w teatrze, gdzie inscenizację „Zabójstwa Gonzagi” oddają tytuły filmów osnutych wokół motywu zbrodni, miłości i zdrady. Cytatowość spektaklu wzmacnia manifestacyjna niespójność tonacji, ironia miesza się tu z powagą, dystans z nadmierną emocjonalnością. Rychcika trudno
„przyszpilić” jednoznacznym rozpoznaniem, wciąż zmienia stylistyki i tropy, mnożenie cytatów nie wyklucza u niego sytuacji serio, rozwibrowana uczuciowo scena może obrócić się w reżyserski żart.”

W 1991 roku Fundacja Theatrum Gedanense zapoczątkowała ideę rekonstrukcji teatru elżbietańskiego, który istniał w Gdańsku od początku XVII wieku i funkcjonował przez blisko dwa stulecia. Od początku jego istnienia ton działalności teatralnej nadawali zawodowi aktorzy angielscy (jeszcze za życia Szekspira grano tu jego sztuki). Budynek ten bez wątpienia stanowił istotne świadectwo kultury artystycznej i umysłowej miasta w okresie jego największego rozkwitu. Budowa Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego to jedno z największych przedsięwzięć kulturalnych na Pomorzu w ciągu ostatnich lat. Autorem projektu jest wenecjanin, architekt Renato Rizzi. Projekt Rizziego zakłada połączenie dwóch odmiennych typów sceny: elżbietańskiej i pudełkowej (włoskiej), dzięki czemu w nowo powstałym teatrze będzie można wystawiać sztuki bardzo zróżnicowane inscenizacyjnie.

Honorowym patronem idei Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego jest książę Walii Karol, a przedsięwzięcie popiera wielu polskich artystów, m.in. Andrzej Wajda, który we wrześniu 2009 roku, z okazji wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Teatru, zorganizował happening „Aktorzy przyjechali”. Widowisko odbyło się na Długim Targu w Gdańsku, gdzie na 20 scenach ponad 70 artystów teatralnych i filmowych przedstawiało fragmenty szekspirowskich sztuk i sonetów. Wystąpili m.in. Mirosław Baka, Agata Buzek, Andrzej Chyra, Magdalena Cielecka, Krzysztof Globisz, Krzysztof Kolberger, Olgierd Łukaszewicz, Anna Mucha, Cezary Pazura, Jerzy Radziwiłowicz, Anna Romantowska, Dorota Segda, Andrzej Seweryn, Wojciech Siemion, Jerzy Stuhr i Zbigniew Zamachowski. Happening rozpoczęła i zakończyła odegrana w trzech miejscach Długiego Targu fanfara "Oskar" skomponowana przez Wojciecha Kilara i dedykowana w 2000 roku Andrzejowi Wajdzie. Przepiękne plenerowe widowisko obejrzało około dziesięciu tysięcy osób.

Budowa Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego rozpoczęła się 5 marca 2011 roku happeningiem artystycznym pt. „Triumf ognia, ciał i maszyn”, według pomysłu i reżyserii Roberta Florczaka. Na placu budowy pojawiły się dwie koparki tańczące synchronicznie do muzyki zmiksowanej z tekstami Szekspira, tancerze: Krzysztof „Leon” Dziemaszkiewicz i Julia Mach oraz Wojtek Mazolewski wraz z kontrabasem i gitarą basową.

4 marca 2010 w Gdańsku zarejestrowana została Europejska Sieć Festiwali Szekspirowskich. W jej skład wchodzą Festiwale Szekspirowskie z Polski, Rumunii, Węgier, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Czech i Armenii. Inicjatywa powołania Sieci zawiązała się w 2006 roku, od tego czasu obecni fundatorzy rozwijają współpracę polegającą na konsultacjach i wzajemnej wymianie informacji, umiejętności i know-how. Celem współpracy jest między innymi: wspieranie organizacji i realizacji festiwali szekspirowskich na terenie całej Europy, szczególnie zaś w miastach-siedzibach Fundatorów; wspólne działania na rzecz promocji dzieł Williama Szekspira; ścisła współpraca we wspólnych działaniach edukacyjnych oraz w pozyskiwaniu zewnętrznych środków finansowania; wymiana informacji i podejmowanie wspólnych inicjatyw artystycznych; wspieranie twórczości artystów, tłumaczy i naukowców w szczególności dyscyplin związanych ze sztuką. Efektem współpracy jest podnoszenie jakości oferty kulturalnej Festiwali Szekspirowskich w
Europie oraz rozwijanie międzynarodowych projektów artystycznych przyczyniających się do zwiększania uczestnictwa w kulturze.

Program główny:

30.07.2011
19:00, Duża Scena Teatru Wybrzeże, Gdańsk
Inauguracja Festiwalu (impreza zamknięta),
„Shaking Shakespeare” – Niemiecki Teatr Państwowy z Timisoary, Rumunia (1h30min)

19:30, Scena Malarnia Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„Macbeth: Sliced to the Core” – monodram Davida Kellera, Top Edge Productions, Wielka Brytania (1h10min)

31.07.2011
18:00, Teatr Miejski im. W. Gombrowicza, Gdynia
„Macbeth: Sliced to the Core” – monodram Davida Kellera, Top Edge Productions, Wielka Brytania (1h10min)
20:30, Duża Scena Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„Shaking Shakespeare” – Niemiecki Teatr Państwowy z Timisoary, Rumunia (1h30min)

01.08.2011
18:00, Scena Malarnia Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„Anatomia Lear” - Anatomia Ensemble, Finlandia (55min)
19:30, Duża Scena Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„Hamlet” – Teatr Kolady, Rosja (3h)

02.08.2011
18:00, Scena Malarnia Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„Anatomia Lear” - Anatomia Ensemble, Finlandia (55min)
20:30, Teatr Miejski im. W. Gombrowicza, Gdynia
„Król Lear” – Teatr Kolady, Rosja (3h)

03.08.2011
19:00, Duża Scena Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„Miranda” (na podstawie Burzy W. Szekspira) - OKT/Teatr Miejski w Wilnie, Litwa, (1h40min)
21:30, Kościół św. Jana, Gdańsk
„Makbet”- Romeo&Julia Kören. Królewski Teatr Dramatyczny, Szwecja (1h10min)

04.08.2011
21:30, Kościół św. Jana, Gdańsk
„Makbet” - Romeo&Julia Kören. Królewski Teatr Dramatyczny, Szwecja (1h10min)

05.08.2011
20:00, Duża Scena Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„Hamlet” - Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (2h)

06.08.2011
18:00, Duża Scena Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„Hamlet” - Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (2h)
21:00, Scena Kameralna Teatru Wybrzeże, Sopot
„Macbeth” – Teatr Pieśń Kozła, Polska (1h15min)

07.08.2011
20:00, Scena Kameralna Teatru Wybrzeże, Sopot
„Macbeth” – Teatr Pieśń Kozła, Polska (1h15min)

Szekspiroff i imprezy towarzyszące:
31.07.2011
18:00, Czarna Sala Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„RED” - Maybe Theatre Company, (1h30min)

01.08.2011
15:00, Teatr w Oknie, Gdańsk
„Szekspiracje” - W Gorącej Wodzie Kompani
16:00, Czarna Sala Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„RED” - Maybe Theatre Company (1h30min)

02.08.2011
16:00, Czarna Sala Teatru Wybrzeże, Gdańsk
„RED” - Maybe Theatre Company (1h30min)

04.08.2011
19:00, Park w Kolibkach, Gdynia
"Burza" w adaptacji Carlosa Carvalheiro – Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu - Associacao Cultural Fatias de Ca Tomar [Portugalia] - Lincoln School of Performing Arts [Wielka Brytania], (1h10min)

05.08.2011
17:00, Teatr Miejski, Gdynia
„Hamlet” - Teatr Tańca PWST, Bytom, Polska (1h30min)
22:30, Teatr w Oknie, Gdańsk
„LOVE, LOVE, LOVE – sen nocy letniej 2011”, Fundacja Teatru BOTO

06.08.2011
14.00, Przejście podziemne Podwale Przedmiejskie-Okopowa
Wernisaż muralesów „Zza kulis”
22:30, Teatr w Oknie, Gdańsk
„LOVE, LOVE, LOVE – sen nocy letniej 2011”, Fundacja Teatru BOTO

07.08.2011
12:00, Start: Złota Brama, finał Bastion Żubr, Gdańsk
Parada Festiwalowa