Grobla Gigantów. Zakochany olbrzym

Osobliwość geologiczna okolic Portrush jest częścią kaledońskich masywów Szkocji. Wyżyna Antrim, położona w północno-wschodniej części Irlandii Północnej, zbudowana jest ze skał osadowych (wapienie, kreda), pokrytych wylewami lawowymi ze schyłku orogenezy alpejskiej, datowanymi na 65-60 milionów lat p. n. e.

Grobla została opisana i zilustrowana dopiero w XVIII wieku. Ponad 100 lat trwały dyskusje dwóch grup naukowców nad pochodzeniem Causeway. Jedni byli zdania, że są to skały osadowe pochodzenia chemicznego i datowali je na czas biblijnego potopu. Drudzy zaś wiązali ich powstanie z aktywnością wulkaniczną.

Stary spór rozstrzygnęły dopiero najnowsze badania i symulacje komputerowe Eduarda Jagla z Centro Atomico Bariloche w Argentynie i Alberta Rojo z Uniwersytetu Michigan w Ann Arbor. Bazaltowe słupy powstały, ponieważ lawa wulkaniczna kształtowała się tak, by zmniejszyć wewnętrzne ciśnienie. Na obszarze tworzącego się płaskowyżu wypływający strumień lawy krystalizował się przy obecności wody morskiej wolniej niż warstwy zewnętrzne. Te, stygnąc i kurcząc się, spowodowały powstanie kolumn. Stygnąca lepka lawa kurczyła się i była rozciągana we wszystkich kierunkach równocześnie, zachowując się tak, jak warstwy farby schnące jedne na drugich. W miarę narastania ciśnienia pojawiły się pęknięcia. W okresie tworzenia się kolumn Grobli Olbrzymów pęknięcia stygnącej powierzchni przenoszone były niżej, do gorętszego wnętrza. Większość słupów jest heksagonalna, ale spotyka się też kształty cztero-, pięcio- lub siedmioboczne. Dwie kolumny - Klucz i Krzesło Życzeń - są natomiast, co stanowi wyjątek, ośmioboczne. Takie jest
drugie – obok legendy - wyjaśnienie tajemnicy powstania bazaltowej Giant\'s Causeway.

Na dwóch hektarach naliczono 37 tysięcy kolumn. Nazwy są wytworem ludzkiej fantazji: Komin, Cylindry, Wachlarz Mojej Pani, Waza Ponczowa, Amfiteatr Olbrzymów, Organy Olbrzymów. Bazaltowe formacje dzielą się na trzy części: Drogę Wielką, Drogę Średnią i Drogę Małą. Najbardziej imponująca Droga Wielka w miejscu, w którym opuszcza urwisko, ma 12 metrów szerokości. Dalej stopniowo się zwęża, by zniknąć pod powierzchnią morza. Ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze obiekt został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Miejscowa ludność przez setki lat wykorzystywała szczeliny pomiędzy kolumnami do odparowywania wody morskiej, by w ten sposób pozyskiwać sól. Po latach bardziej dochodowym zajęciem stała się turystyka. Została rozwinięta na szeroką skalę po otwarciu w 1837 roku nadbrzeżnej drogi z Larne do Portrush. Niespełna pół wieku później oddano do użytku linię tramwajową łączącą Portrush z Drogą Olbrzymów.

Uroku dodają temu miejscu ruiny zamku Dunluce, wzniesionego na urwisku w County Antrim. Powstał on w XIII wieku i był świadkiem wielu dramatycznych momentów historii. W XVII wieku w czasie silnego sztormu część budowli obsunęła się do morza. Z czasem forteca popadła w ruinę. Dziś są to bodaj najbardziej widowiskowe ruiny w całej Irlandii.

Miłośnicy historii znajdą w okolicach Portrush jeszcze jedną atrakcję. Do Grobli przylega niewielka Zatoka Hiszpanów. Skrywa ona wrak zagubionego okrętu „Grona”, będącego częścią hiszpańskiej Wielkiej Armady. Na swym pokładzie żaglowiec przewoził jeden z najcenniejszych skarbów hiszpańskiej floty. W latach sześćdziesiątych XX wieku belgijscy nurkowie wydobyli złotą biżuterię z drogocennymi kamieniami, wartościową srebrną zastawę, oraz złote i srebrne monety. Niestety, by obejrzeć wyłowione skarby, trzeba się udać do Ulster Museum w Belfaście.

_ Tekst: Bogumiła Walkiewicz _

Najszybciej pociągiem do Portrush, a stamtąd na miejsce autobusem lub wspomnianą wcześniej linią tramwajową (koszt całodziennego biletu to 13 funtów). Istnieje też linia autobusowa (tzw. Antrim Coaster) łącząca bezpośrednio Belfast z Giant\'s Causeway. Kursuje jednak tylko raz dziennie w sezonie wakacyjnym (cena biletu do uzupełnienia).

_ Źródło: Globtroter _