Park Narodowy Risnjak
Położony jest w Gorskim Kotarze, w pobliżu Zatoki Kvarnerskiej. Wyróżnia się zupełnie innym rodzajem przyrody, niż flora i fauna typowa dla oddalonego o kilkanaście kilometrów wybrzeża. Park obejmuje najciekawsze przyrodniczo i najwyżej leżące obszary masywu Risnjak.
Park Narodowy Risnjak położony jest w Gorskim Kotarze, w pobliżu Zatoki Kvarnerskiej, 18 km na północ od Rijeki. Założono go w 1953 r., a obejmuje powierzchnię ok. 32 km2, wyróżnia się zupełnie innym rodzajem przyrody, niż flora i fauna typowa dla oddalonego o kilkanaście kilometrów wybrzeża. Park obejmuje najciekawsze przyrodniczo i najwyżej leżące obszary masywu Risnjak.
W zachodniej części znajdują się jego najwyższe szczyty: Veliki Risnjak (1528 m n.p.m.), Mali Risnjak (1448 m n.p.m.), Cajtanik (1406 m n.p.m.) i inne góry. We wschodniej części parku znajdziemy skaliste granie tzw. Bijele Stijene (1194 m n.p.m.) i Velki Bukovac (1266 m n.p.m.), a najniższą częścią parku jest Leška dolina (680 m n.p.m.).
Masyw Risnjak zbudowany jest głównie ze skał wapiennych i dlatego obfituje w różnego rodzaju formy krasowe, m.in. jaskinie, urwiska i studnie. Ze względu na znaczną wysokość (powyżej 1400 m n.p.m.) śnieg zalega tutaj ponad 115 dni w roku, a jego pokrywa może osiągać grubość nawet 4 m!
Teren parku, jak zresztą cały region Gorskiego Kotaru, pokrywają stare i wysokie lasy (nie rosną one jedynie w najwyższych partiach masywu). Właśnie te lasy są najbardziej charakterystyczną cechą tutejszego krajobrazu i jednocześnie główną przyczyną, dla której stworzono w tym rejonie park narodowy. W wielu miejscach zachowały się wspaniałe starodrzewia, można tu np. spotkać olbrzymie jodły o wysokości ponad 45 m i średnicy powyżej metra!
Ponad 60% powierzchni parku pokrywa las bukowo-jodłowy (Fagetum Croaticum abietetosum). Jest to najpopularniejsze zbiorowisko roślinne, kończący się dopiero na wysokości 1200 m n.p.m. Najczęściej występującymi gatunkami drzew są oczywiście buk i jodła, ale można tu również spotkać świerki, jawory czy wiązy górskie. W zależności od warunków podłoża, rzeźby terenu i mikroklimatu występują dwie odmiany tej formacji roślinnej. W warstwie runa na podłożu dolomitowym dominuje ciemiernik (Helleborus marcranthus). Na mniej żyznym, skalistym i bardziej kwaśnym podłożu przeważają trzcinnik pstry (Calamagrostis variae) i trzcinnik leśny (Calamagrostis arundinacea).
Powyżej 1200 m n.p.m. znacznie rzadziej spotkać można jodły, a buki, które tam występują, są niższe i bardziej poskręcane. Natomiast w najwyższych częściach gór buki mają postać niewielkich poskręcanych krzewów, tworząc grupy chorwackiej buczyny subalpejskiej (Fagetum croaticum subalpinum). Jest to drugi po lesie bukowo-jodłowym najczęściej spotykany typ roślinności. W parku, występuje do wysokości ok. 1400 m n.p.m. W najwyższych partiach gór pojawia się znana z Tatr, Karkonoszy lub Babiej Góry kosodrzewina (Pinus mugus).
W wysoko położonych i zamkniętych nieckach, w których często zalega zimne powietrze, występuje inny ciekawy przykład flory subalpejskiej – chorwacki bór świerkowy (Piceetum croaticum subalpinum). W wilgotnych i niżej położonych zagłębieniach o kwaśnym podłożu można spotkać z kolei świerk tworzący chorwacki górski bór świerkowy (Piceetum croaticum subalpinum). Gatunek ten świetnie radzi sobie w surowym klimacie, dlatego wypiera jodłę z miejsc o mniej sprzyjających dla niej warunkach.
Do najciekawszych gatunków roślin występujących w Narodowym Parku Risnjak należą: szarotka alpejska (Leontopodium alpinum), storczyk górski (Nigritella nigra), krwawnik górski (Achillea clavenae), fiołek dwukwiatowy (Viola biflora), skalnica nakrapiana (Saxifraga aizoon), urdzik alpejski (Soldanella alpina), dębik ośmiopłatkowy (Dryas octopetala), zawilec górski (Anemone alpina), saussurea dwubarwna (Saussurea discolor), pełnik europejski (Trolius europaeus), mikołajek alpejski (Eryngium alpinum) czy rododendron (Rhododendron hirsutum).
Bardzo bogata jest również fauna parku. Mieszka tutaj 51 gniazdujących gatunków ptaków, wśród których najrzadsze okazy to głuszec i jarząbek. Z ssaków najczęściej można spotkać sarnę i jelenia szlachetnego, a w najwyższych partiach górskich kozicę. W potokach parku można zobaczyć pstrągi i lipienie. Jak na góry przystało, nie brakuje tu również drapieżników – niedźwiedzi, rysiów, żbików i wilków. Ten ostatni gatunek nie występuje w parku przez cały rok, ale pojawia się okresowo. Od jednego z tych drapieżników – rysia – pochodzi prawdopodobnie nazwa całego masywu Risnjak („ris” to po chorwacku „ryś”). W połowie XIX w. rysie na tym terenie zostały wytępione i dopiero w 1974 r. reintrodukowano tu osobniki sprowadzone z górskich obszarów Słowenii. Planuje się utworzenie wokół niewielkiego Parku Risnjak specjalnego rezerwatu zoologicznego, aby rzadkim dużym ssakom (zwłaszcza drapieżnikom) zapewnić dostateczne bezpieczeństwo i uchronić te gatunki od wyginięcia. Dzisiaj bowiem część tych zwierząt jest odstrzeliwana
w trakcie polowań organizowanych na terenie Gorskiego Kotaru poza Parkiem.
_ Źródło: Bezdroża _