Majorka wschodnia

Artà (hiszp. Artá)

Dominantą krajobrazu tego zabytkowego miasta jest położona na wzgórzu średniowieczna twierdza – S´Almudaina otoczona murami obronnymi z sanktuarium – Santuari Sant Salvador. U jej stóp rozłożyło się miasto zamieszkałe przez 5,5 tys. mieszkańców. Ze wzgórza rozciąga się wspaniały widok na Artę i sielską okolicę. Mury grubości metra zostały przebudowane w XVI w., kiedy wzmogły się najazdy piratów. Wyróżnia się wieża strażnicza – la torre de Sant Miquel. Samo sanktuarium zostało zbudowane w XIX w. w miejscu wcześniejszej świątyni, która została zburzona po tym, jak służyła za szpital i miejsce kwarantanny w czasie epidemii dżumy w 1820 r. Świątynia Chrystusa Zbawiciela kryje figurę Matki Boskiej, która została tu umieszczona w XV w. Jest to jedno z najstarszych na wyspie przedstawień Madonny, obiekt kultu, który przetrwał do dziś.

Do fortecy prowadzą strome schody ze 180 stopniami, zaczynające się przy ogromnym gotyckim kościele parafialnym – Església de la Transfiguració. Portal główny świątyni z fasadą z końca XIX w. zbudowany jest w stylu eklektycznym z elementami katalońskiego modernisme, w którym dominuje pokaźnych rozmiarów rozeta.
Najmocniej tętniącą życiem częścią miasta jest szeroki pasaż Carrer de Ciutat i Carrer de Antoni Blanes z restauracjami, kawiarniami, sklepami i galeriami, który wspina się na główny plac – Plaça de l’Ajuntament. Ulice oświetlone w pierwszej części nowoczesnymi latarniami, im bliżej do najstarszej strony miasta, zamieniają się w latarnie stylowe, oddające klimat miejsca. Dniem targowym jest wtorek (8.00–13.00).

W okolicy Arty (kilometr na południe) można zwiedzić prehistoryczną osadą talajocką Ses Païsses, gdzie zachowały się pozostałości murów, domów i wieży – talajot.
Godne polecenia są też naturalne plaże położone na północ od Arty w Parku Przyrodniczym – Parc Natural Península de Llevant.

Cala Rajada (Cala Ratjada, Cala Radjada)

Cala Rajada jest największą w okolicy miejscowością wypoczynkową założoną w dawnym porcie rybackim w latach 60. Ślad po dawnej wiosce rybackiej pozostał w przyjemnym i tętniącym życiem centrum miasta przy przystani, gdzie pełno jest restauracji, barów, kawiarni. Infrastruktura turystyczna i plaże położone w okolicach przyciągają głównie turystów niemieckich. W 1911 r. znana rodzina finansistów majorkańskich March przekształciła dawną wieżę obronną Sa Torre Cega z XVI w. w dom-muzeum sztuki el Palau d’en March. Niestety w 2001 r. burza zniszczyła większość rzeźb w ogrodzie i na razie nie można zwiedzać obiektu.

Capdepera

Nad tym klimatycznym miastem przyklejonym do wzgórza dominuje potężna średniowieczna twierdza – Castell de Capdepera, otoczona murami obronnymi. Droga do zamku pnie się stromymi uliczkami wśród zabytkowych domów, gdzieniegdzie kawiarni, restauracji i galerii. Warto zwiedzić to ufortyfikowane miasto wzniesione za panowania króla Jakuba II, które było strategicznym miejscem obrony dzikiego wybrzeża i morskiego połączenia z pobliską Minorką. Król, aby zachęcić rozproszonych mieszkańców regionu do osiedlenia się w twierdzy, udzielił im dużej pomocy finansowej i nakazał wybudować kaplicę w najwyższym punkcie fortecy. Politykę zachęt ekonomicznych kontynuował syn króla – Sancho I, który zmagał się z piratami rabującymi statki handlowe. W XVIII w. twierdza nie pełniła już funkcji obronnej, zostało tu zaledwie 25 domów. Strategiczne wieże obronne zbudowano bowiem na wybrzeżu, gdzie umieszczono działa. Zamek służył wówczas za siedzibę wojskową dragonów. Wojsko opuściło go w 1854 r., a twierdzę wystawiono na publiczny
przetarg i przez ponad sto lat była prywatną rezydencją zakupioną przez Josepa Quinta Zafortezę. Przeszła na własność miasta, które urządziło tu muzeum, w 1954 r.

Na terenie twierdzy zachowało się kilka ciekawych obiektów – wieże obronne, cysterna na wodę z XIV w., koszary wojska, a przede wszystkim gotycka kaplica z figurą Matki Boskiej La Verge d’Esperança, patronki Capdepery, która zgodnie z legendą w cudowny sposób ocaliła mieszkańców w czasie najazdu piratów. 18 grudnia obchodzone jest święto ku czci Matki Boskiej upamiętniające to wydarzenie. Na zamku warto też zwiedzić niewielką stałą wystawę „La obra de palma a Capdepera” prezentującą miejscową tradycję wyrobu produktów z liści palmy. Można zobaczyć, jakie piękne rzeczy użytkowe można wypleść z palmy – koszyki, naczynia, torebki, walizki, kapelusze i wiele innych (Castell de Capdepera, c. des Castell, tel. +34 971 818746, czynne 9.00–17.00, bilet wstępu dla os. dorosłej – 2 EUR).
Dniem targowym w Capdepera jest środa (8.00–13.00).
Samochód można zaparkować przy Plaça de la Constitucio lub Plaça de l’Orient, skąd czeka nas kilkunastominutowy spacer na wzgórze zamkowe.

Canyamel i Coves d’Artà

Nieduża miejscowość turystyczna Canyamel wraz z położoną na południu osadą willi i domków letniskowych – Costa de Canyamel przyciągają głównie ze względu na położone w pobliżu jaskinie Coves d’Artà i ładną widokową plażę Platja de Canyamel. W drodze na wybrzeże warto zwiedzić odrestaurowaną wieżę obronną Torre de Canyamel z XIII w. (bilet dla os. dorosłej – 3 EUR), przy której mieści się rustykalna restauracja – Restaurante Porxada de Sa Torre. W Costa de Canyamel można wstąpić do eleganckiej popularnej restauracji Restaurante Cala Rotja położonej pośród pinii, z urokliwymi widokami na morze. W Canyamel w drodze do jaskiń przyciąga turystów sklep z produktami regionalnymi z Majorki, z charakterystycznym wizerunkiem tukana (latem czyny 8.00–19.00).
Jaskinie krasowe Coves d’Artà, położone na cyplu Cap Vermell, należą do najbardziej znanych na wyspie. Szczególnie imponująca jest ogromna sala, zwana Vestíbulo, pełna stalagmitów, stalaktytów i stalagnatów. W pobliżu znajduje się parking, z którego schodzi się do wejścia. Jest tu bar ze słodyczami i napojami. (Coves de Artà, ctra de las Cuevas, tel. +34 971 841293, http://www.cuevasdearta.com, czynne V–X codz. 10.00–18.00, XI–IV codz. 10.00–17.00, bilet dla os. dorosłej – 10 EUR, można tu przypłynąć statkiem z Cala Rajada).

Cala Millor i Cala Bona

Cala Millor i sąsiednia Cala Bona tworzą zurbanizowany ośrodek masowej turystyki, największy na wschodnim wybrzeżu, pełen wysokich hoteli-bloków, apartamentowców, restauracji, barów, miejsc rozrywek i wszelkich niezbędnych usług turystycznych, na czele z wynajmem samochodów, rowerów, skuterów i wycieczkami statkiem po okolicy (np. wyprawy pirackie dla dzieci). Cala Bona z przyjemnym portem i przystanią jachtów jest nieco spokojniejsza i przyciąga zwłaszcza rodziny z małymi dziećmi. Cala Millor jest ośrodkiem głównie dla turystyki zorganizowanej. Miejscowości i ich piaszczyste plaże łączy pasaż nadmorski Passeig Marítim de Cala Millor przechodzący w Passeig Marítim de Cala Bona. Na południe od Cala Millor powstało kilka mniejszych kurortów z popularnymi plażami, m.in. sa Coma, S’Illot, Cala Moreia. Na północ od Cala Bona leżą się miejscowości mieszkalne z dostępnymi plażami – Port Nou, Port Vell i Costa des Pins.

Son Servera

Stolica tego turystycznego regionu wschodniego wybrzeża, „przyklejona” do skały, to miejsce, gdzie można odpocząć od zgiełku plaż i kurortów nadmorskich w jednym z tutejszych barów i restauracji. Nazwa miasteczka pochodzi od katalońskiego słowa servera i hiszpańskiego serbal, oznaczającego jarząb – drzewo widniejące w herbie Son Servera.
Najwięcej przyjemnych lokali rozłożyło się wokół niewielkiego placu głównego: Plaça San Juan, przy kościele Església de San Juan Bautista. Początki jego budowy sięgają XV w.

Wielu turystów przyjeżdża zobaczyć nowy kościół – S’Església Nova, którego budowę rozpoczęto w 1905 r. Świątynia została zaprojektowana przez ucznia Antonio Gaudiego – katalońskiego architekta Joana Rubió i Bellver (projektował także przebudowę kościoła w Sóller). Przedziwna, niedokończona świątynia nie ma dachu – iście w stylu mistrza Gaudiego. Prace przy budowie przerwano w 1931 r. ze względu na wysokie koszty przedsięwzięcia. W tej ciekawej przestrzeni odbywają się koncerty, letnie pokazy tańca, a także obrzędy w Wielkim Tygodniu, takie jak „Zdjęcie z Krzyża” w Wielki Piątek.
Do Son Servera warto przyjechać w dzień targowy – piątek (8.00–13.00). Stragany z warzywami, owocami, produktami majorkańskimi, kwiatami, odzieżą, biżuterią ciągną się od placu targowego w dolnej części miasta uliczkami aż do głównego placu.

Do przytulnego miasteczka prowadzi też wygodna ścieżka rowerowa.

Portocristo (hiszp. Porto Cristo)

Portocristo jest urokliwą miejscowością wypoczynkową, która zachowała charakter i klimat dawnego miasteczka i portu rybackiego. Przyjeżdżają tu na wakacje głównie Majorkańczycy z pobliskiego Manacor. Miasto leży w długiej naturalnej zatoce, u ujścia do morza rzeki Rivet, która była ważnym miejscem stacjonowania marynarki wojennej. Port był świadkiem walk w czasie wojny domowej, kiedy w 1936 r. wylądowali tu republikanie, próbując odebrać kontrolę nad Majorką frankistom.

Sercem miasta jest pasaż Passeig de la Sirena wraz z malowniczym portem rybackim i przystanią jachtów oraz plażą miejską. Pasaż nosi nazwę od charakterystycznego pomnika syreny. Tutaj odbywa się targ (niedziela 8.00–13.00), imprezy kulturalne i koncerty. W okolicy pasażu i prowadzącej wzdłuż wybrzeża ulicy Carrer Bordils skupiło się najwięcej restauracji, kawiarni i sklepów z pamiątkami. Uroczym zakątkiem jest pasaż pieszy Passeig des Riuet w miejscu, gdzie rzeka Rivet wpada do morza. Można tu zobaczyć stare łodzie rybackie i usiąść w ogródku jednej z restauracji.

Plaża od północy kończy się skalistym urwiskiem z jaskiniami Coves Blanques, które były zamieszkałe przez miejscowych rybaków do połowy XIX w. Przy małym rynku Plaça Mare de Déu del Carme wznosi się kościół – Església de la Mare de Déu del Carme, budowany w latach 1890–1949. W niedziele przy placu odbywa się tradycyjny targ.
Turyści przyjeżdżają tu głównie zwiedzić dwie słynne jaskinie krasowe położone w pobliżu miasta.

Coves del Drach (hiszp. Cuevas del Drach) mieszczą się na południowych obrzeżach miasta, przy drodze do Portocolom. Jaskinie długości 2400 m znane są przede wszystkim z jednego z największych na świecie podziemnego jeziora (117 m długości, 30 m szerokości), przy którym (podczas zwiedzania) odbywają się koncerty muzyki klasycznej – z utworami m.in. Giovanniego Battisty Martiniego, Fryderyka Chopina – etiuda E-dur op. 10 Tristesse i Jacquesa Offenbacha). Jest to pokaz w stylu „światło i dźwięk” z iluminacjami zaprojektowanymi przez katalońskiego inżyniera Buigasa. Jaskinie są też wzmiankowane w jednym z utworów Juliusza Verne. (ctra Cuevas bez nr., tel. +34 971 820753, http://www.cuevasdeldrach.com, czynne: IV–X, zwiedzanie z koncertem codz. 10.00, 11.00, 12.00, 14.00, 15.00, 16.00 i 17.00, XI–III zwiedzanie z koncertem codz. 10.45, 12.00, 14.00, 15.30, bez koncertu 16.30, bilet dla os. dorosłej – 10,50 EUR).

Coves dels Hams położone są kilometr od miasta w kierunku Manacor. W jaskiniach można zobaczyć trzy jeziora, z których największe to Mar de Venecia. Organizowany jest przy nim, w ramach zwiedzania, pokaz światło i dźwięk z muzyką Mozarta. Najnowszą atrakcją jaskiń, konkurujących z Coves de Drach, jest 30-minutowy multimedialny pokaz zatytułowany „Juliusz Verne i jego fantastyczne sny”, wprowadzający w klimat magicznej twórczości pisarza.
(ctra Portocristo-Manacor, tel. +34 971 820988, http://www.cuevas-hams.com, http://www.digithams.com.)

Manacor

Manacor to duże nowoczesne miasto zamieszkałe przez blisko 27 tys. osób oraz znany ośrodek produkcji biżuterii ze sztucznych pereł. Do tradycji rękodzielniczych należą także ceramika, w tym z charakterystycznej czarnej porcelany, a także wyroby rzemieślnicze z drewna oliwkowego.

Manacor został założony w 1300 r. przez Jakuba II, a prawa miejskie otrzymał dopiero w 1912 r. i dzisiaj jest drugim co wielkości (po Palmie) miastem Majorki.

Wyraźną dominantą krajobrazu miasta jest widoczny już z daleka kościół Matki Boskiej Bolesnej – Església de Nostra Senyora dels Dolors z białą strzelistą wieżą zegarową i dzwonnicą, która przypomina minaret. Potężna XIX-wieczna neogotycka świątynia wznosi się w centrum miasta przy placu Plaça del Rector Rubi. Było to miejsce kultu już od czasów muzułmańskich, tutaj też wzniesiono pierwszy kościół po rekonkwiście w XIII w. w miejscu meczetu, który później był przebudowywany. Zachowały się fragmenty pochodzące z XVIII w., m.in. kaplice św. Antoniego i św. Franciszka – las capillas de San Antonio i San Francisco, część dzwonnicy, wieże nad zakrystią (kościół otwarty codz. 8.30–12.45 i 17.00–19.30). Przy placu mieści się kilka przyjemnych restauracji i kawiarni, jak artystyczna Palau Café.
Warto pospacerować też w okolicach placu Plaça sa Bassa otoczonego rezydencjami z XVII, XVIII i XIX w., który jest miejscem spotkań mieszkańców miasta. W soboty rano odbywa się tutaj targ rzemiosła.
Targ żywności ma miejsce w poniedziałki (8.00–13.00) przy placu Plaça de Ramón Llull.

Vilafranca de Bonany

Rolnicze miasteczko słynie z uprawy melonów i arbuzów. Przy Plaça Major w środy (8.00–13.00) odbywa się kolorowy i spektakularny tradycyjny targ żywności. Stragany dekorują sznury papryczek, pomidorów i czosnku. Można kupić majorkański ser i kiełbasę sobrassada.

W okolicach Vilafranca warto zwiedzić rezydencję i posiadłość ziemską Els Calderers. Można tu zobaczyć, jak wyglądała posiadłość ziemska na Majorce w XVIII w. Salony i pokoje posesji założonej przez rodzinę Verí wyposażone są w oryginalne meble i obrazy. Zwiedzimy kuchnię, winiarnię, pomieszczenia gospodarcze, spichlerz, zagrody ze zwierzętami (m.in. czarną majorkańską rasą świń). Odbywają się tu degustacje lokalnych produktów, w tym wina (obiekt mieści się ok. 1,5 km od Vilafranca, w drodze do Sant Joan, tel. +34 971 526069, http://www.elscalderers.com, czynne IV–X 10.00–18.00, XI–III 10.00–17.00, bilet dla os. dorosłej – 8 EUR).
W pobliżu miejscowości San Joan, na wzgórzu Puig de Bonany wysokości 317 m n.p.m. wznosi się XVII wieczne sanktuarium Ermita de Nostra Senyora de Bonany.

Petra

Petra to klimatyczne miasteczko interioru znane z produkcji wina oraz jako miejsce urodzenia misjonarza franciszkanina Junípero Serry, który w XVIII w. zakładał pierwsze misje w Kalifornii i Meksyku. W miejscu, w którym urodził się mnich, przy pieszej uliczce Carrer Barracar (albo Carrer de Fra Juníper Serra) urządzono muzeum – Casa Museu de Fra Juníper Serra (tel. +34 971 561166, wizyty po wcześniejszym umówieniu się). Obok w uliczce stoją oprawione ozdobnymi ramami z kutego żelaza, malowane na ceramice obrazki z życia księdza i miejsc jego poszczególnych misji. Opodal wznosi się XVII wieczny klasztor i kościół Convent de Sant Bernadí. Największą świątynią dominującą w krajobrazie miasteczka jest kościół parafialny Església de Sant Pere wybudowany w XVI i XVII w. Jego bryła reprezentuje styl gotycki.
Warto wybrać się na degustację lokalnego wina opatrzonego etykietą pochodzenia z regionu Pla i Llevant.
Do Petry można przyjechać pociągiem z Palmy.
Majorka południowo-wschodnia

Cales de Mallorca

Cales de Mallorca to duża miejscowość turystyczna z wysokimi hotelami-blokami, apartamentowcami, restauracjami i wszelkiego rodzaju infrastrukturą turystyczną. W centrum kurortu z kościołem skupiło się najwięcej restauracji, sklepów z pamiątkami, sklepów spożywczych, biur wynajmu samochodów i rowerów. Tutaj też w domu kultury mieści się biuro informacji turystycznej (czynne 9.00–14.00). W miejscowości znajdują się trzy ładne i bardzo popularne plaże – Cala Antena oraz Cala es Domingos Grans i Cala es Domingos Petits. Do kurortu od południa przylega nieduży ośrodek Cala Murada z willami i prywatnymi domkami letniskowymi i plażą o tej samej nazwie.

Portocolom (hiszp. Porto Colom)

Portocolom jest spokojną miejscowością turystyczną, a jednocześnie tradycyjnym miasteczkiem rybackim z pięknym portem rybackim, jednym z najlepiej zachowanych na Majorce. Łodzie rybaków odpoczywają w dużej naturalnej zatoce. Sercem miasta jest biegnąca wzdłuż przystani ulica Carrer dels Pescadors z przyjemnymi restauracjami i barami, i pasażem nadmorskim. Ulica ta od strony północnej łączy się z pasażem Passeig de Miquel Massuti z placem zabaw, który zaprowadzi nas do najstarszej części miasta. Jest to urocza rybacka dzielnica z parterowymi i jednopiętrowymi domami w wąskich uliczkach. Białe lub malowane na pastelowe barwy domy dekorują okiennice w kolorach seledynowych, granatowych, brązowych, a czasem żółtych. W dzielnicy jest nawet mały spadzisty rynek Plaça de Sant Jaume z kościółkiem, a każda niemal ulica wychodząca z tego placu dociera prosto do morza.
Portocolom jest popularne zwłaszcza wśród turystów brytyjskich poszukujących spokojniejszego miejsca wypoczynku w mniej skomercjalizowanym miejscu. Wielu z nich kupiło tu domki letniskowe.
Najsłabszą stroną miejscowości jest brak plaży w centrum miasta. Najbliższe położone są na obrzeżach Portocolom – Platja de s’Arenal i Cala d’en Marçal.

Felanitx

Felanitx to zabytkowe miasteczko interioru i stolica prowincji licząca ponad 9,5 tys. mieszkańców. Przy wjeździe do miasta w jego krajobrazie dominuje wzgórze z kilkoma zabytkowymi wiatrakami. Nie zachowały się skrzydła wiatraków i z daleka wyglądają one całkiem jak baszty jakiejś twierdzy. Sercem miasta jest niewielki plac Plaça Sa Font de Santa Margalida u stóp potężnego kościoła parafialnego Església de Sant Miquel. Świątynia została wzniesiona w miejscu poprzedniego kościoła w latach 1551–1603 przez mistrzów murarstwa – braci Jordiego i Atonio Genovard. Zwraca uwagę piękna fasada z 1746 r. w stylu churrigueresco (przeładowany barokowy styl spotykany w Hiszpanii, wyróżniający się nagromadzeniem dekoracji).
Z drugiej strony kościoła, przy Plaça Rei Jaume II zobaczymy XIX-wieczny budynek hali targowej – Mercat, gdzie codziennie oprócz poniedziałków sprzedaje się warzywa, owoce, ryby, mięso, kwiaty i inne produkty. Plac ten łączy się z ocienionym palmami Plaça Constitució z ratuszem, przy którym można odpocząć w ogródku jednej z przyjemnych kawiarni.
Felanitx jest miejscem urodzenia znanego współczesnego malarza majorkańskiego Miquela Barceló, który zaprojektował i ozdobił ogromnym ceramicznym muralem kaplicę w katedrze La Seu w Palmie.
Tradycyjny targ odbywa się w Felanitx w niedziele (8.00–13.00).

Santuari de Sant Salvador

Santuari de la Mare de Déu de Sant Salvador wznosi się na szczycie o tej samej nazwie, wysokości 509 m n.p.m. Początki sanktuarium sięgają 1348 r., kiedy wybudowano tu skromny kościół poświęcony cudownej figurze Matki Boskiej według legendy znalezionej w tym miejscu przez pasterza. Obecną świątynię zbudowano na początku XVIII w. Jest to ważne miejsce kultu dla Majorkańczyków i cel ich pielgrzymek. Do sanktuarium położonego ok. 4 km od Felanitx prowadzi pnąca się stromymi serpentynami droga, niektórzy pielgrzymi docierają tu pieszo albo na rowerze. Przy dojeździe do sanktuarium widać z daleka dwa szczyty – na jednym klasztor, na drugim skałę z krzyżem z 1957 r. Na szczycie jest parking, przy którym wznosi się monumentalna kaplica z ogromną statuą Jezusa, zbudowana w 1910 r. i upamiętniająca cudowne objawienie Matki Boskiej. Sam pomnik Jezusa pochodzi z 1934 r. Rozciąga się stąd wspaniały widok na południowo-wschodnią część wyspy.

Msze św. odprawiane są w niedziele i święta o godz. 17.00. Najbardziej uroczyste święto ma miejsce w niedzielę najbliższą 8. września – upamiętnia rocznicę koronacji figury Matki Boskiej w 1934 r.
W klasztorze jest skromna kawiarnia-restauracja, gdzie można zjeść drobny ciepły posiłek (np. zupę, tortillę hiszpańską) oraz hotel – Petit Hotel Hostatgeria Sant Salvador (zob. http://www.santsalvadorhotel.com).
Przy drodze prowadzącej do sanktuarium, po prawej stronie latem i jesienią zobaczymy kolorowy stragan warzywno-owocowy – z daleka widać wiszące na sznurkach papryczki i pomidory. Sznur papryczek w zależności od wielkości kosztuje 3–6 EUR.

Cala d’Or i Portopetro

Cala d’Or to dość ekskluzywna miejscowość wypoczynkowa z ciekawą architekturą turystyczną – białe domki letniskowe i niewysokie hotele położone wśród zieleni, zaprojektowane są w stylu mauryjskim (kryte dachówką, półokrągłe okna, dużo zaokrągleń i łuków). Deptaki i wąskie ulice centrum miasteczka w podobnym orientalnym stylu pełne są restauracji, barów i sklepów z pamiątkami. O bogatej klienteli ośrodka można przekonać się w porcie, gdzie cumują luksusowe jachty i łodzie, a ich właściciele przesiadują w eleganckich restauracjach. W miejscowości i okolicach jest kilka popularnych plaż, zwłaszcza położonych w centrum Cala Gran i Cala d’Or. Z Cala D’Or jeździ wzdłuż wybrzeża kolejka turystyczna, która jest dobrym środkiem komunikacji pomiędzy pobliskimi miejscowościami nadmorskimi.
Do północnej strony Cala d’Or przylega ośrodek turystyczny Cala Ferrera pełen apartamentowców i domków letniskowych, z restauracjami i sklepami. Od południa z Cala d’Or łączy się dużo spokojniejsza miejscowość letniskowa z niewielkim portem rybackim i przystanią jachtów – Portopetro (hiszp. Port Petro), położona w wąskiej zatoce. W malowniczym porcie przy Passeig d’es Port znajdziemy kilka sympatycznych kawiarni i restauracji z kuchnią śródziemnomorską.

Santanyí

Zabytkowe miasteczko z klimatem zbudowane z pomarańczowego piaskowca, które liczy blisko 3 tys. mieszkańców. Do ścisłego centrum prowadzi brama z wieżą La Porta Murada będąca pozostałością renesansowych murów obronnych. Przy głównym prostokątnym placu miasta – Plaça Major wznosi się XVII-wieczny kościół parafialny Església de Sant Andreu i ratusz. Wnętrze świątyni kryje cenne monumentalne barokowe organy przeniesione z klasztoru Dominikanów w Palmie. Miasto zakupiło je w 1836 r., w czasach tzw. kościelnej dezamortyzacji, czyli dekretów ministra Mendizábala, które m.in. likwidowały klasztory i wyprzedawały dobra kościelne rozwiązanych wspólnot religijnych. Organy były podobno tak ogromne, że wymagały przebudowy wnętrza kościoła, a i tak nie zmieściły się w całości.
Przy rynku znajdziemy także kilka klimatycznych barów, restauracji i kawiarni. Tradycyjny targ odbywa się w mieście w środy i soboty (8.00–13.00).

Region Santanyí znany jest z wydobycia pomarańczowego piaskowca wykorzystywanego w budownictwie. Tutejszy piaskowiec miał być materiałem do budowy katedry i zamku w Palmie.
Na wybrzeżu w okolicach rozwinęły się dwie większe miejscowości turystyczne – Cala Figuera i Cala Santanyí. Cala Figuera jest ładnym letniskiem w malowniczej skalistej zatoce, która składa się z dwóch wcinających się w ląd zatoczek w kształcie litery „Y” – Caló d’en Busques (jeden z najlepiej zachowanych na wyspie starych portów rybackich) i Caló d’en Boira. Stromego północno-wschodniego krańca zatoki z klifem strzeże latarnia morska El Faro de la Torre d’en Bèu i ruiny wieży obronnej, gdzie prowadzi ścieżka piesza. W miejscowości jest tylko plaża kamienista, być może dlatego uchroniła się od masowej turystyki wypoczynkowej.
Cala Santanyí zabudowana jest hotelami-blokami zbudowanymi na skałach otaczających zatokę z plażą. W okolicy warto zobaczyć cud natury – skalny łuk w kształcie mostu, zwany Es Pontàs wystający z morza.

Ses Salines

Niewielkie miasteczko i stolica prowincji. Jego nazwa pochodzi od salin, w których eksploatowano sól już od czasów rzymskich, od IV w. p.n.e. Główna droga przebiega przez rynek z ratuszem. Warto zatrzymać się przy sklepiku El Figueral Sobrassada Pagesa przy Carretera de Campos a sa Colònia de Sant Jordi, gdzie można kupić tradycyjne sery i kiełbasy z Majorki (czynny pn.–pt. 8.30–13.00 i 17.00–20.00, sb. 8.30–13.00). Tradycyjny targ odbywa się w czwartki (8.00–13.00).

W pobliżu miasta możemy zwiedzić ogród botaniczny „Botanicactus”, gdzie na powierzchni 150 tys. m² utworzono ogród deszczowy z roślinnością tropikalną, ogród kaktusów z 400 gatunkami sukulentów i park z roślinnością typowo majorkańską (ctra Ses Salines – Santanyí km 1, tel. +34 971 649494, e-mail: botanicactus@botanicactus.com, http://www.botanicactus.com, czynne codz. latem 9.00–19.00, zimą 9.00–17.30, tylko I i XII 10.30–16.30, bilet dla os. dorosłej – 7,50 EUR). 3 km na południe od miasta leży najbardziej na południe wysunięty kraniec Majorki – przylądek Cap de Ses Salines z latarnią morską z widokiem na archipelag Cabrera. Prowadzą stąd ścieżki na piękne dzikie plaże położone w obszarze szczególnej ochrony Cap de Ses Salines – Caló des Màrmols, Es Caragol i Cala en Tugores.

Colònia de Sant Jordi

Miejscowość, zanim w latach 60. zamieniła się w kurort i duży ośrodek mieszkalny, była centrum wydobycia soli, portem rybackim, miejscem ukrywania się przemytników. W zatoce znaleziono ślady bytności Fenicjan i Rzymian.

Turyści przyjeżdżają tu zwłaszcza na wycieczki na pobliski archipelag Cabrera z parkiem narodowym.
Ładne centrum miejscowości tworzy kilka uliczek z pomalowanymi na biało domami z zielonymi okiennicami, niekiedy w stylu kolonialnym, które schodzą do portu. Wzdłuż przystani biegnie pieszy pasaż porośnięty palmami ze ścieżką rowerową i placem zabaw, wzdłuż którego ciągną się restauracje, kawiarnie i sklepy z pamiątkami w budynkach z podcieniami. Stąd też odpływają statki wycieczkowe na archipelag Cabrera. W porcie jest plaża miejska Platja d’es Port, a w okolicach kilka innych dogodnych miejsc do plażowania.

Majestatyczna i smukła gotycka katedra z ogromnymi przyporami jest ikoną i symbolem miasta oraz najcenniejszym zabytkiem Balearów. Jej widok robi szczególne wrażenie od strony morza, kiedy przypływa się do portu w Palmie promem. Bajkowo wygląda też odbijająca się w jeziorze Parc de la Mar i podświetlona w nocy. Katedra jest nazywana także Catedral del mar (katedrą morza, ze względu na bliskość morza), Catedral de la luz (katedrą światła – 87 okien i 7 rozet) oraz Catedral del espacio (katedrą przestrzeni – ze względu na ogromną przestrzeń wnętrza; główna nawa ma 121 m długości i 44 wysokości, a szerokość całej świątyni wynosi 55 m).

Geneza budowy świątyni (siedziby diecezji Majorki), będącej jedną z najcenniejszych gotyckich budowli w Hiszpanii, sięga początków XIV w. Zgodnie z legendą jej powstanie miał zainicjować już król Jakub I Zdobywca w 1230 r. ku czci Matki Boskiej, która uratowała jego flotę w czasie dotkliwej burzy. Świątynia została wzniesiona z pomarańczowego piaskowca (wydobywanego w Santanyí) w miejscu dawnego meczetu. Wiadomo na pewno, że budowę zlecił król Jakub II, syn słynnego konkwistadora, i poświęcił ją w 1346 r. Katedra była budowana przez blisko 300 lat (1306–1601).

W bryle budowli widoczne są filary, łuki przyporowe i skarpy. Do katedry prowadzą trzy wejścia ze zdobionymi portalami – główny Portal Major od strony zachodniej powstał w 1601 r., lecz został przebudowany po zniszczeniu w czasie trzęsienia ziemi w 1851 r. i reprezentuje dziś styl neogotycki (po pożarze dodano także boczne wieżyczki). Od strony południowej zobaczymy najpiękniejszy Portal de Mirador („patrzący na morze”) z płaskorzeźbą przedstawiającą Ostatnią Wieczerzę oraz rzeźbami Guillem Sagrera. Portal południowy budowano w latach 1386 i 1397. Od północy znajduje się dzisiejsze wejście do kościoła z Portal d’Almuina z 1498 r. umieszczonym pod obronną dzwonnicą.

Wnętrze katedry tworzy wysoko sklepiona nawa główna, podparta 14 smukłymi filarami oraz 2 nawy boczne z 14 kaplicami bocznymi. Wśród nich wyróżnia się kaplica Capella de Nostra Senyora de la Corona z figurami aniołów przywiezionymi z klasztoru Kartuzów w Valldemossie. Środek świątyni jest rozświetlony dzięki wysokim oknom w bocznych ścianach i ogromnej rozecie umieszczonej wysoko na ścianie wschodniej. Ta największa gotycka rozeta na świecie ma średnicę 11,5 m, powierzchnię 97 m² i składa się z 1236 kolorowych kawałków szkła.

W części głównej za ołtarzem umieszczone są trzy kaplice, w tym nieudostępniona do zwiedzania najstarsza kaplica Św. Trójcy – Capella de la Trinitat z grobowcami Jakuba II i III. Cennym elementem wnętrza katedry jest ażurowy baldachim – Baldachino – wykonany z kutego żelaza, przypominający koronę cierniową, który wisi nad prostym alabastrowym stołem tworzącym ołtarz (niedokończony). Baldachim wg projektu Antonio Gaudíego wzbudzał wiele kontrowersji – został ustawiony w miejscu barokowego ołtarza. Gaudí w latach 1903–1914 kierował pracami związanymi z odnową świątyni; wielki architekt kataloński przebudował także prezbiterium Capella Reial oraz ozdobił kościół licznymi ornamentami w stylu katalońskiego modernisme. Artysta porzucił prace w katedrze ze względu na rosnące konflikty z władzami kościoła związane z jego niekonwencjonalnymi projektami modernizacji wnętrza świątyni.

W 2007 r. wprowadzono do katedry kolejny oryginalny element. Znany malarz majorkański Miquel Barceló (przedstawiciel nurtu zwanego transawangardą) zaprojektował i ozdobił ogromnym ceramicznym muralem kaplicę Capella de Sant Pere. To zupełnie wyjątkowe przedstawienie biblijnej zamiany wody w wino w Kanie oraz Chrystusa pośród owoców morza i ziemi. W ten sposób katedra stała się uosobieniem trendu wyróżniającego współczesną Majorkę, który polega na niezwykłym wręcz łączeniu dziedzictwa i tradycji z nową sztuką.
W katedrze mieści się także muzeum – Museu de la Catedral z obrazami średniowiecznych malarzy, dziełami sztuki liturgicznej i relikwiami świętych.
(La Seu, tel. +34 971 723130, http://www.catedraldemallorca.org, czynna IV–V i X pn.–pt. 10.00–17.15, VI–IX, pn.–pt. 10.00–18.15, XI–III pn.–pt. 10.00–15.15, cały rok – sb., 10–14.15 oraz w czasie nabożeństw, wstęp 4 EUR).Palau Reial d’Almudaina (Alcázar Reial) – pałac królewski
„(...) Palacio Real w Palmie wygląda bardzo oryginalnie” – pisze George Sand. „Nie ma nic bardziej nieregularnego, męczącego i prymitywnie średniowiecznego, bardziej wyniosłego, bardziej znamiennego, bardziej hidalgo niż ten dwór składający się z krużganków, wieżyczek, tarasów i arkad, wznoszących się jedne ponad drugimi na znacznej wysokości i zakończonych gotyckim aniołem, który znad obłoków spogląda poprzez morze w kierunku Hiszpanii”. Pałac królewski, którego nazwa oznacza w języku arabskim cytadelę, został wzniesiony przez króla Jakuba II w 1309 r. przy wykorzystaniu murów wcześniejszej twierdzy mauryjskiej. Dzisiaj pałac jest siedzibą parlamentu wyspy oraz władz wojskowych, ale w czasie oficjalnych wizyt król Hiszpanii rezyduje właśnie tutaj, zgodnie z prastarą tradycją. Obiekt zwiedza się w grupie z przewodnikiem. Zobaczymy m.in. dziedziniec pałacowy, XIV-wieczną gotycką prywatną kaplicę króla – Capella de Santa Anna z romańskim portalem oraz komnaty królewskie.
(tel. +34 971 214134, czynne X–III pn.–pt. 10.00–13.15 i 16.00–17.15, sb. i święta 10.00–13.15, IV–IX pn.–pt. 10.00–17.45 i 16.00–18.00, sb. i święta 10.00–13.15, wstęp dla os. dorosłej – 3,20 EUR, w środy dla obywateli UE – gratis).

Parc de la Mar
Park założono w latach 60. XX w. według projektu katalońskiego architekta Josepa Lluísa Serta (projektował budowle w Barcelonie, Paryżu, Bostonie) oraz Joana Miró. Główną część parku tworzy sztuczne jezioro z fontanną, w którego tafli wspaniale odbija się sylwetka katedry. W parku zobaczymy wiele dzieł Joana Miró – rzeźby oraz mural ze słynną mozaiką ceramiczną mistrza, będącą jakby przedstawieniem nieba, ptaków i morza, od którego dzieli nas zaledwie kilkanaście metrów. Drugą część parku stanowi gaj palmowy z białymi ławkami oraz ogród z placem zabaw. Jedynym „zgrzytem” w tym pięknym parku jest odcięcie go od wybrzeża przez ruchliwą drogę szybkiego ruchu. To tak jakby miasto odwróciło się od morza, na brzegu którego wyrosło...

Styl architektoniczny, który w Polsce nazywamy secesyjnym, w Katalonii nosił nazwę modernisme catalán (nie należy mylić z modernizmem), a jego największym mistrzem był Antoni Gaudí (chociaż jego twórczość uznawana jest za oryginalną mieszankę różnych stylów). Ten kierunek w architekturze rozwijał się przez ok. 50 lat, w latach 1880–1930, głównie w Barcelonie, i różnił się charakterem od secesji, jaka rozwinęła się w innych regionach i krajach Europy (we Francji i Belgii styl nazywany był Art Nouveau, w Austrii Sezession, we Włoszech liberty lub floreale, w Niemczech Jugendstil, w Wielkiej Brytanii modern style). W dużym skrócie – secesja powstała jako wynik poszukiwań innowacyjnego kierunku w architekturze – „nowej sztuki”, odcięcia się od tradycyjnych form architektonicznych i potrzeby wyzwolenia formy budynku z naśladowania stylów dawnych epok (historyzmu i eklektyzmu). W estetyce budynków w stylu modernisme catalán dominuje inspiracja przyrodą, zwłaszcza motywami roślinnymi, bogata ornamentyka, asymetria,
płynne i faliste linie oraz wykorzystywanie nowych tworzyw (m.in. elementów z żelaza i dekoracyjnego szkła).

Zabytkowe kościoły w centrum Palmy
Esglèsia de Santa Eulària (Plaça de Santa Eulària 2) to jedyna poza katedrą La Seu świątynia gotycka w mieście, trzynawowa, zbudowana w miejscu meczetu w XIII w., przebudowywana, z licznymi dodatkami architektonicznymi różnych epok.

Esglèsia de Monti-sion (c. de Monti-sion 22) – dawny kościół Jezuitów, którzy przybyli na wyspę w XVI w.
Esglèsia de Sant Miquel (c. de Sant Miquel 2) – uważany za najstarszy kościół na wyspie, który w XIII w. funkcjonował w murach meczetu, w miejscu którego w XIV w. wzniesiono świątynię, przebudowaną w XVII w.
Esglèsia de Santa Clara (c. de Fonollar 2) – dawny klasztor Franciszkanów, którego fundatorem miał być Jakub I Zdobywca, z oryginalnym gotyckim wnętrzem. Wielokrotnie przebudowywany, z bramą wejściową w stylu manierystycznym.
Esglèsia de la Santa Creu (c. de Sant Llorenç 1) – jej budowę rozpoczęto w XIV w., była rekonstruowana w XVI i przebudowywana aż do XVIII w. Z najstarszej epoki zachowała się jedynie dzwonnica i kaplica św. Wawrzyńca – Capella de Sant Llorenç.

Fundació Pilar i Joan Miró – muzeum Miró prowadzone jest przez fundację imienia artysty i jego żony. Nowy budynek fundacji, otwarty w 1992 r. zaprojektował architekt Rafael Moneo. Budowla ma kształt gwiazdy symbolizującej pozostałości cytadeli, a zwierciadło wody umieszczone na dachu ma przypominać bliskość Morza Śródziemnego. Muzeum otoczone jest ogrodem z rzeźbami Miró i roślinnością śródziemnomorską oraz tarasami.
Kolekcja muzealna obejmuje 2,5 tys. dzieł, w tym obrazy, rzeźby, rysunki i grafiki Joana Miró oraz setki pamiątek i ulubionych przedmiotów artysty. Większość prac pochodzi z dwóch ostatnich faz jego twórczości (1956–1981). Prawdziwą gratką jest zwiedzenie jego ogromnego i imponującego atelier zwanego Sert, które zbudował przyjaciel artysty Josep Lluís Sert w 1956 r.

Częścią muzeum jest też zabytkowy budynek w stylu majorkańskim z XVIII w. – Son Boter, który artysta zakupił w 1959 r. Urządził tu drugie studio artystyczne i swój intymny zakątek, łączący go z dziedzictwem Majorki. Ściany atelier pokryte są graffiti Miró. W ramach kompleksu Son Boter znajdują się także warsztat litografii i warsztat grawerski, które Miró przekazał miastu Palma z intencją wykorzystywania go przez młodych artystów. Jednym z celów Fundació Pilar i Joan Miró jest wspieranie twórczości utalentowanych młodych ludzi poprzez nagrody, stypendia, szkolenia, warsztaty i instalacje (więcej można dowiedzieć się na stronie http://miro.palmademallorca.es). W muzeum jest też sklepik z książkami i pamiątkami z motywami twórczości Miró.

Joan Miró i Ferrà (1893 Barcelona–1983 Palma) był wybitnym katalońskim malarzem, rzeźbiarzem i ceramikiem, którego dzieła uznaje się za przynależące do surrealizmu. Artysta wypracował jednak własny, oryginalny i odrębny styl wymykający się z nurtów obserwowanych w Europie, który inspirowany był surrealizmem i dadaizmem. Wiele eksperymentował i wykorzystywał różne techniki wyrazu – malarstwo olejne, rysunek, grafikę, litografię, rzeźbę, mozaikę ceramiczną, murale i in. Jego styl uformował się w latach 30.

Widoczne jest w nim poetyczne połączenie form kojarzących się z rysunkami dziecka i elementów tradycji katalońskiej. Miró udostępniał swe dzieła szerokiej publiczności poprzez tworzenie dużych serii – jego prace znajdziemy m.in. w Barcelonie, Paryżu, Waszyngtonie, Nowym Jorku.

Artysta mawiał: „Najważniejsze nie jest skończenie dzieła, ale przekonanie, że wszystkie te czyste urzeczywistnienia mojej duszy i umysłu odbiją się w magiczny i cudowny sposób w umysłach i duszach innych ludzi”.
Ulubione ikony artysty pojawiające się w jego twórczości to m.in.: ziemia, niebo, ciała niebieskie, kobiety, ptaki, gwiazdy, oczy. Ptaki symbolizują uwolnienie duszy i umysłu, wyobraźni, kreatywności bez granic i uprzedzeń. Oczy są antropogenicznym akcentem sygnalizującym obecność człowieka we wszechświecie. Kosmos, składający się ze słońca, księżyca, gwiazd i planet, jest wszechobecny w świecie Miró, podobnie jak wszystkich surrealistów, ma wiele znaczeń z podświadomością na czele.

Miró utrzymywał bliski związek z Majorką przez całe życie. Matka Dolores Ferrá, dziadkowie od strony matki i żona Pilar Juncosa pochodzili z Majorki. Jego bytność na wyspie można podzielić na trzy okresy: dzieciństwo, kiedy artysta spędzał tu wakacje z babcią, lato 1940–jesień 1942, kiedy schronił się tu po najeździe nazistów na Francję oraz lata 1956–1983. Wtedy Miró przeprowadził się na Majorkę, budując tu swój dom i instalując atelier. Dla artysty Majorka symbolizowała korzenie i przyrodę, ziemię i niebo, poezję i błękit, tradycję oraz ciszę.

Miró prywatnie był tytanem pracy, człowiekiem spokojnym, skromnym i zamkniętym w sobie. Jeśli poznamy jego twórczość, często będzie wracać do naszej wyobraźni podczas zwiedzania Majorki z jej zachwycającymi pejzażami i przyrodą.
(Fundació Pilar i Joan Miró, c. Joan de Saridakis 29, Cala Major, tel. +34 971 701420, czynne 16 V–15 IX wt.–sb.10.00–19.00, 16 IX–15 V wt.–sb. 10.00–18.00, nd. i święta przez cały rok 10.00–15.00, bilet dla os. dorosłej – 4,80 EUR, dojazd autobusami nr 6 – przystanek c. Joan de Saridakis i 3 – Av. Joan Miró, naprzeciwko pałacu Marivent).

Dominika Zaręba