Malownicze polskie dworki

Ziemiańskie i szlacheckie dwory są naszym dziedzictwem. Stanowią pomniki polskiej historii i tożsamości. Większość z nich to miejsca wyjątkowe, z kilkusetletnim rodowodem i nierzadko tajemniczą przeszłością. Można tylko żałować, iż części z nich zniknęła na zawsze, o czym jasno mówią liczby. Przed II wojną światową w Polsce istniało około 16 000 dworów, dziś zostało ich około 2 800. Te, które przetrwały, kiedy czasy świetności miały już za sobą, nadgryzł ząb czasu. Niszczone i dewastowane, głownie w czasach PRL-u, dzisiaj przeżywają swój renesans. Odnowione zachwycają architekturą i detalami. Odwiedzając je trudno oprzeć się wrażeniu, że czas w nich się zatrzymał. Przedstawiamy najciekawsze dworki, dla których warto zjechać z głównych tras.

Ziemiańskie i szlacheckie dwory są naszym dziedzictwem. Stanowią pomniki polskiej historii i tożsamości. Większość z nich to miejsca wyjątkowe, z kilkusetletnim rodowodem i nierzadko tajemniczą przeszłością. Można tylko żałować, iż część z nich zniknęła na zawsze, o czym jasno mówią liczby. Przed II wojną światową w Polsce istniało ok. 16 tys. dworów, dziś zostało ich ok. 2,8 tys. Te, które przetrwały, kiedy czasy świetności miały już za sobą, nadgryzł ząb czasu. Niszczone i dewastowane, głównie w czasach PRL-u, dzisiaj przeżywają swój renesans. Odnowione zachwycają architekturą i detalami. Odwiedzając je, trudno oprzeć się wrażeniu, że czas się w nich zatrzymał. Przedstawiamy najciekawsze dworki, dla których warto zjechać z głównych tras.
ml
Zobacz też: Wilanów - tajemnice i zakamarki niezwykłego pałacu

To jedno z tych miejsc, które w Polsce trzeba zobaczyć. Dworek w Żelazowej Woli, w którym 1 marca 1810 r. przyszedł na świat Fryderyk Chopin, znany jest na całym świecie. Na początku XIX w. obiekt był typowym jak na owe czasy i ten region murowanym budynkiem. Po śmierci ostatniego właściciela w 1834 r. dwór popadł w ruinę. W 1928 r. Towarzystwo Przyjaciół Domu Chopina wykupiło resztki ocalałej oficyny dworku, by stworzyć miejsce kultu polskiego kompozytora. Budynek poddano renowacji, odtworzono park oraz zgromadzono kolekcję mebli i przedmiotów z epoki. Dziś w dworku można zobaczyć ekspozycję pamiątek po Chopinie, a w letnie niedziele posłuchać koncertu.

Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie znajdziemy w powiecie zwoleńskim, w połowie drogi między Zwoleniem a Puławami. Stoi tu murowany budynek, pomalowany na biało, z trójkątnym ryzalitem od przodu i gankiem z arkadami. Można tylko żałować, iż nie zachował się dwór, w którym poeta mieszkał ze swoją rodziną, bowiem spłonął on w 1720 r. Na szczęście kolejni właściciele Czarnolasu - Jabłonowscy - wybudowali w XIX w. klasycystyczny dworek i to właśnie w nim ma siedzibę Muzeum Jana Kochanowskiego, w którym zgromadzono liczne rękopisy, stare meble oraz pamiątki po wybitnym poecie.

Niedaleko Krosna, na Podkarpaciu, znajdziemy zabytkowy dworek z XVIII w. oraz zabytkowy park o powierzchni ponad 3 ha. To miejsce było darem narodowym dla Marii Konopnickiej, a ów dar był najwyższym wyróżnieniem dla pisarza w czasach zaborów. Maria spędziła w Żarnowcu ostatnie lata życia. Tak jak chciała - z dala od zgiełku, hałasu, w cieniu drzew. W 1957 r. otworzono tu Muzeum Marii Konopnickiej. Dworek można zwiedzać z przewodnikiem.

Będomin koło Kościerzyny to dawny nieduży szlachecki majątek, w którym na świat przyszedł i mieszkał Józef Wybicki, twórca tekstu hymnu narodowego (Mazurka Dąbrowskiego). Barokowy dworek szlachecki należący w latach 1741-1783 do rodziny Wybickich to prawdziwa perełka na Kaszubach i całym Pomorzu. W latach 1977-1978 w dworku przeprowadzono gruntowną renowację i zaadaptowano go na Muzeum Hymnu Narodowego. Do niedawna było to jedyne takie muzeum na świecie, dopóki w 2011 r. we Francji w Marsylii oficjalnie nie otwarto Le Mémorial de la Marseillaise, czyli muzeum poświęcone Marsyliance.

Pszczyna, nazywana często perłą Górnego Śląska, słynie przede wszystkim z neobarokowego zamku. Warto zobaczyć tu także Ludwikówkę z początku XIX w., okazały dwór szlachecki. To dawna rezydencja książąt pszczyńskich, która znajduje się na skraju dawnego parku angielskiego, otaczającego wspomniany wcześniej zamek. Przez wiele lat Ludwikówka była ośrodkiem pszczyńskiego życia dworskiego. Dziś jest własnością prywatną, teren wokół jest ogrodzony i nie ma możliwości zwiedzania obiektu.

W historii Polski dar od narodu w postaci dworku otrzymały zaledwie dwie wybitne osoby - Maria Konopnicka i Henryk Sienkiewicz. W 1900 r. społeczeństwo polskie ufundowało pisarzowi ze składek majątek w Oblęgorku niedaleko Kielc. Był to dar z okazji 25-lecia pracy literackiej. Sienkiewicz miejsce to opuścił we wrześniu 1914 r., niedługo po wybuchu I wojny światowej. Wyjechał do Szwajcarii, gdzie zmarł w Vevey 15 listopada 1916 r. W dworku mieści się Muzeum Henryka Sienkiewicza. Można tu zobaczyć część przedmiotów należących do noblisty, zbiór dyplomów, a także księgi z podpisami ofiarodawców Oblęgorka.

To bez wątpienia jeden z najokazalszych i najoryginalniejszych dworów renesansowych w Polsce, zabytek unikatowy na skalę krajową, najlepszy przykład renesansowego kasztelu (warowny budynek mieszkalny) polskiego. Jest najlepiej zachowanym na ziemiach polskich przykładem dworu obronnego. Wyróżnia się narożnymi alkierzami i zwieńczony jest okazałą attyką. Pierwotny dwór istniał w Szymbarku w połowie XV w. Obecny został wzniesiony w latach 40. XVI w. Szymbark leży w Górach Grybowskich, w północno-zachodniej części Beskidu Niskiego.
ml/wg