Pustynia Błędowska - skąd się wzięła polska Sahara?
Uważana jest za wielką osobliwość przyrodniczą nie tylko w skali Polski, ale całej Europy. Nie brakuje głosów, że w okresie międzywojennym obserwowano tu zjawiska fatamorgany i burze piaskowe. Co dzisiaj kryje w sobie Pustynia Błędowska?
Atrakcje Polski - Pustynia Błędowska
W trakcie II wojny światowej miejsce to służyło Niemcom *do szkolenia oddziałów Afrika Korps. Przez wiele lat znajdował się tutaj poligon. Gdy kręcono sceny "Faraona" w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, pustynia z powodzeniem udawała *egipskie plenery. Doskonale też zagrała *Saharę *w przygodach Franka Dolasa, czyli w "Jak rozpętałem drugą wojnę światową". Natomiast Beata Kozidrak i grupa "Bajm" właśnie tu kręcili teledysk do piosenki "Nie ma wody na pustyni". Obecnie pustynię do ćwiczeń wykorzystują spadochroniarze. Coraz chętniej zaglądają tu także turyści.
ml
Atrakcje Polski - Pustynia Błędowska
Pustynia leży na pograniczu Śląska i Małopolski, między trzema miejscowościami: Chechło, Klucze i Błędów. Właśnie od tej ostatniej pochodzi jej nazwa. W porównaniu do wielkich pustyń, choćby Sahary czy Atacamy, nasza rodzima pustynia jest zaledwie kropką na mapie. Mierzy około 10 km długości i 4 km szerokości. Atrakcyjny krajobrazowo i turystycznie obszar pustyni objęty jest programem ochrony Natura 2000.
Interesująca jest historia tego miejsca. Naturalne pustynie piaszczyste istnieją na obszarach skrajnie suchych o ujemnym bilansie wodnym. Ich powstanie może mieć różnorakie źródło, np. w wyniku wietrzenia skał i w skutek działania wiatru, przenoszącego piasek i pył, tworząc z nich wydmy. W przypadku *Pustyni Błędowskiej *było inaczej. Powstała ona kilka wieków temu w wyniku intensywnej działalności mieszkających w okolicy ludzi. Na tym właśnie terenie już od średniowiecza prowadzono wycinkę lasów, by wspomagać górnictwo i hutnictwo. Wycinka pociągnęła za sobą spadek poziomu wód gruntowych do tego stopnia, że uniemożliwiło to dalszy rozwój roślin. Jeszcze na początku XIX w. piaski pokrywały około 80 km2 pustyni, w niektórych miejscach osiągając grubość nawet 70 metrów.
Atrakcje Polski - Pustynia Błędowska
Choć bez wątpienia jest miejscem wyjątkowym, pustynią jest nieco na wyrost, bowiem termin ten nie opisuje pustyni w sensie klimatycznym, a raczej krajobrazowym. Obszar jest "przecięty" na część północną i południową przez rzekę Biała Przemsza. I choć wschodnie części obszaru to największe skupisko lotnych piasków w Polsce i Europie (ok. 33 km kw.) , duże obszary porosły sucholubne zarośla i lasy iglaste. Między innymi z tego powodu część obszaru przestała być charakterystyczna dla obszarów pustynnych. Niestety, winę za zmniejszenie powierzchni pustyni ponosi człowiek. W latach 60. mieszkańcy okolicznych miejscowości obsadzali pustynię wierzbą kaspijską, co miało uchronić ich gospodarstwa przed nawiewaniem piasku. Część terenu zarosła tak bardzo, że wiele osób zbierało tam grzyby. Przyrodnicy bili na alarm, że jeśli takie praktyki będą kontynuowane, za kilkanaście lat po wyjątkowym terenie nie będzie śladu.
Atrakcje Polski - Pustynia Błędowska
Na szczęście w ostatnich latach pustynia zyskuje na atrakcyjności przyrodniczej i turystycznej. W południowej części pustyni *przeprowadzano prace przy rekultywacji terenu - usuwano niewybuchy i niewypały po poligonie oraz inwentaryzowano miejscową faunę i florę. Przede wszystkim odkrzaczano teren, uwydatniano wydmy i karczowano samosiejki. Nie brakuje głosów, że jeśli teren zostanie całkowicie oczyszczony z niepotrzebnych krzewów i drzew, to jak dawniej będzie można obserwować tu *zjawisko fatamorgany.
Atrakcje Polski - Pustynia Błędowska
Pustynia to w okolicy ulubiony cel wędrówek konnych i pieszych. Błędów połączony jest z Kluczami żółtym Szlakiem Pustynnym oraz pomarańczowym szlakiem jeździeckim, zwanym Transjurajskim Szlakiem Konnym. Dla turystów zbudowano tu też dwie ścieżki dydaktyczne o długości 10 km. Skąd najlepiej podziwiać pustynię? Ot, choćby ze szczytu góry Czubatka. Po szczegółowe informacje warto wstąpić do Urzędu Gminy Klucze, gdzie funkcjonuje Pustynne Centrum Informacji. Pustynia Błędowska to unikat europejskiego krajobrazu, który bez wątpienia robi wrażenie. Jednak wbrew powszechnej opinii nie jest to jedyna pustynia w Polsce, a tym bardziej w Europie. W Małopolsce istnieje druga niewielka pustynia Starczynowska. Także ona powstała w średniowieczu w wyniku działalności człowieka. Jeszcze w latach 30. XX wieku miała 5 km kw. powierzchni, jednak dziś w większości jest zarośnięta i pustyni raczej nie przypomina.
ml
