Wśród jezior Warmii i Mazur - przez południową bramę

Szczytno uczynił sławnym laureat Nagrody Nobla Henryk Sienkiewicz, za sprawą swojej powieści _ Krzyżacy _. W niej właśnie, w szczycieńskim zamku, przetrzymywani byli Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia. Dzisiaj po krzyżackiej budowli został tylko fragment ruin. Pierwsza drewniana warownia spłonęła w 1370 r. Wkrótce odbudowano ją z kamienia i cegły, ale nie dotrwała do XX w. w dobrym stanie. W latach 1936-1937 wybudowano tu gmach ratusza miejskiego z wieżą zegarową (46 m wysokości). Od 1948 r. część jego pomieszczeń zajmuje Muzeum Mazurskie w Szczytnie, ze zbiorami etnograficznymi, archeologicznymi i artystyczno-historycznymi, w tym kolekcją malowanych kafli. Swoistą południową bramę do regionu stanowi również Nidzica, z wzniesionym w XIV w. gotyckim zamkiem krzyżackiego prokuratora. Zbombardowany w 1945 r. przez Rosjan obiekt na szczęście odrestaurowano i współcześnie pełni on różne funkcje. Znajduje się w nim
m.in. Muzeum Ziemi Nidzickiej, obejmujące Salę Rycerską, czyli dawną kancelarię wójta, kaplicę i refektarz, oraz salę widokową w dawnym spichlerzu. Poza tym, w zamkowych pomieszczeniach działa hotel, a także Nidzicki Ośrodek Kultury. Ciekawym punktem na mapie miasta jest też Browar Zamkowy z 1868 r.