Krk - zaczęło się od Liburnów

Obecnie wyspę zamieszkuje ok. 16 tys. osób. Powierzchnia wyspy jest pagórkowata, z regularnymi pasmami górskimi w południowo-wschodniej części (okolice Baški). Najwyższy szczyt to Obzova (569 m n.p.m.), w południowej części wyspy. Wschodnie wybrzeże – kamieniste, pozbawione roślinności i narażone na zimne wiatry od strony lądu – jest najrzadziej zaludnione (zwłaszcza pustynne tereny na południowy wschód od Vrbnika). Znacznie ciekawiej prezentuje się część zachodnia, szczególnie jej południowe partie (okolice miasta Krk). Łagodniejszy klimat umożliwia rozwój roślinności. Interior Krku porośnięty jest głównie makią i lasami (31% powierzchni wyspy). Dwa małe jeziora (Omišaljsko, inaczej Jezero, na północy, i Ponikve, w środku wyspy) zaopatrują w wodę okoliczne miasta, z których większość zbudowano na wybrzeżu.

Trochę historii

Głównym ośrodkiem jest miasto Krk, w południowej części wyspy. Nieopodal, nad dobrze wykształconą zatoką, znajduje się Punat. „Stolicą” południowo-wschodniej części Krku jest znana z zabytków piśmiennictwa Baška, podczas gdy na wybrzeżu wschodnim króluje Vrbnik. Parę większych miejscowości leży przy północno-zachodnich brzegach wyspy (Malinska, Njivice, Omišalj). Najstarszymi mieszkańcami Krku było iliryjskie plemię Liburnów, po których zachowały się pozostałości grodzisk i grobowców. W I w. p.n.e. zawędrowali tu Rzymianie. W 49 r. p.n.e. niedaleko wyspy bitwę stoczyły floty Oktawiana i Marka Antoniusza.

Słowianie, którzy częściowo wyparli, a częściowo wchłonęli dawną ludność romańską, zaczęli się osiedlać na Krku w VI w. W 812 r. wyspa znalazła się pod panowaniem Bizancjum; za rządów Konstantyna Porfirogenety (X w.) nosiła nazwę Vekla (lub Veglia).Kolejnymi okresami w burzliwych dziejach Krku były naprzemienne rządy Wenecji (1000–1358) oraz władców chorwackich (1118–1430). W 1358 r. Wenecjanie przekazali władzę na wyspie bogatemu chorwackiemu rodowi Frankopanów, którego kolejni przedstawiciele stali się weneckimi wasalami. Rządy Frankopanów trwały do 1480 r., po czym znów władzę przejęła Wenecja. Nie był to dla mieszkańców najlepszy okres. Tutejsze bogactwa naturalne rabunkowo eksploatowano (np. wycinano dęby do budowy okrętów), a mężczyzn zmuszano do pracy przy wiosłach na galerach.

Po upadku Wenecji, od 1797 do 1918 r. wyspa znajdowała się w rękach Austrii, z przerwą na epizod napoeloński (1806–13). W 1866 r. Biuro Rozwoju Miasta Krk (Društvo za proljepšavanje mijesta Krk) wydało pierwszą widokówkę turystyczną, dlatego rok ten jest uważany za początek rozwoju turystyki na wyspie. Po I wojnie światowej traktatem z Rapallo Krk przyznano Jugosławii. W XI w. wyspa stała się ośrodkiem słowiańskiego piśmiennictwa. Alfabet, tzw. głagolicę, opracowali na podstawie języka mówionego słynni greccy misjonarze Cyryl i Metody. Głagolicą zapisywano liczne dzieła, zwłaszcza religijne. Najstarszym rękopisem jest ten znaleziony w dawnym opactwie Benedyktynów w mieście Krk, a najbardziej znanym – Bašćanska ploča z Baški (obecnie przechowywana w Zagrzebiu)
. Później ośrodkiem piśmiennictwa stał się też Vrbnik. Najbardziej znanym zabytkiem literatury tamtego regionu jest Vrbnički misal z 1642 r.

Dojazd i połączenia

Wyspę łączy z lądem wspomniany już Krčki most. Jest on podzielony na dwie części, a jego środkowy fundament wbudowano w wysepkę Sv. Marko. W chwili powstania, w 1981 r., był to najdłuższy most na świecie (1309,5 m).

Połączenia lotnicze - port lotniczy Rijeka znajduje się koło miasta Omišalj. W sezonie lądują tu głównie niewielkie samoloty czarterowe.

Połączenia promowe - promy Valbiska – Merag (wyspa Cres) kursują średnio co 2 godz. od wczesnego ranka do nocy, Baška – Lopar (wyspa Rab) mniej więcej 5 razy dziennie w sezonie, a podróż trwa ok. 1 godz. Bilet kosztuje ok. 36 HRK/os. Po sezonie ceny są niższe o ok. 20%.

Połączenia autobusowe. Dobrze rozwinięta jest sieć lokalnych połączeń autobusowych. Autobusy kursują: codziennie co 1,5 godz. (6.00–21.00) na trasie Rijeka – Baška – Rijeka, ok. 6 razy dziennie na trasie Baška – Punat – Krk – Zagrzeb. Na wyspę można dojechać również autobusem linii Krk (do miast Malinska, Omišalj).

**Miasto Krk**

Antyczne Curicum, w okresie rzymskim posiadające prawa miejskie, to jedna z najstarszych osad na wyspie, położona na jej południowo-zachodnim wybrzeżu, nad Krčkim zaljevem, pośród winnic i gajów oliwnych.

Turyści chętnie odwiedzają tutejszą starówkę, która nie ma być może takiego klimatu, jak niektóre miasta na Istrii czy w Dalmacji, ale jest bardzo ciekawa, zwłaszcza z uwagi na kilka zabytków pierwszej klasy. Miasto założyli Ilirowie. Po nich nastali Rzymianie, którzy zbudowali tu m.in. mury obronne oraz łaźnie, z unikatowym systemem podziemnego ogrzewania. Do miasta Krk zjeżdża się w dół, na południe, z głównej drogi, trafiając wprost na dworzec autobusowy i parking. Najlepiej zaparkować właśnie przy dworcu lub w wąskiej ulicy sv. Bernardina, wiodącej w stronę miasta (przy tej ulicy mieści się kapitanat portu).

Dojazd i połączenia

Kilkanaście autobusów dziennie kursuje między miastem Krk a Rijeką. Kilka autobusów dziennie kursuje do Zagrzebia.

Orientacja

W porcie, obok pętli autobusowej i parkingu, jest stacja benzynowa (również dla statków). Bank, poczta, apteka, duży bazar i centrum handlowe znajdują się przy Trgu Jelačića oraz ulicy Radića. Przy ulicy Vinogradskiej działa przychodnia lekarska, tel.: +385 51 222029.

Miejsca, które warto zobaczyć

Starówka, poczynając od wejścia na główny plac (Vela placa) ze studnią, to urzekająca plątanina malowniczych uliczek. Z placu najlepiej kierować się w stronę widocznej z daleka wieży katedry, a dalej prosto – do murów miejskich nad morzem. Katedra Wniebowzięcia Błogosławionej Marii Panny Dziewicy (Uznesenja Blažene Djevice) to najcenniejszy zabytek miasta i właściwie całej wyspy. Pierwotnie była to trójnawowa bazylika, wzniesiona w V–VI w. na miejscu rzymskich term. Swój obecny kształt zawdzięcza XII-wiecznym mistrzom, choć i później była kilkukrotnie przebudowywana w różnych stylach, aż po barokowy. Wejście do świątyni (przez dzwonnicę z XVI–XVIII w.) zdobią romańskie freski. Wewnątrz uwagę zwracają antyczne kolumny podtrzymujące sklepienie. Na pierwszej kolumnie od strony apsydy wyrzeźbione są dwa ptaki jedzące rybę – symbole związane z wczesnym chrześcijaństwem (ryba to Chrystus, a chrześcijanie często przedstawiali siebie jako ptaki). W lewej nawie znajduje się ładna kaplica Frankopanów z XV w.,
ozdobiona herbami rodu. W kościele zachowały się m.in. gotyckie krucyfiksy oraz nagrobne płyty tutejszych biskupów z XIV–XVI w. Wśród zabytków barokowych wyróżniają się rzeźbione szafy w zakrystii.

Do katedry przylega romańska bazylika św. Kwiryna (sv. Kvirina) z X lub XI w., niegdyś trójnawowa. Obecnie ma tylko dwie nawy, ponieważ w miejscu dawnej trzeciej przebiega ulica. Na uwagę zasługuje zdobiona fasada i – przede wszystkim – dzwonnica z ciekawym hełmem. W kościele otwarto wystawę malarstwa włoskiego z XVI–XVII w.; można również zobaczyć srebrną figurę Madonny z 1477 r. Bazylika św. Kwiryna; wejście na dzwonnicę: 9.30–13.00, bilety ok. 5 HRK; wystawa malarstwa włoskiego: czynna zwykle do 13.00.

Przy Trgu Kamplin, rozpościerającym się parę kroków na północny wschód od katedry i kościoła św. Kwiryna, stoi kilka ciekawych budowli. Najważniejszą jest zamek Frankopanów z walcowatą basztą, wzniesiony w 1407 r. i przebudowany za czasów weneckich. Obecnie odgrywane są na nim letnie przedstawienia teatralne. Obok mieści się pałac biskupi.
Przy placu jest też czterokątna baszta Kamplin z 1191 r., będąca najstarszym elementem zachowanych fortyfikacji. Za zamkiem kończą się mury i można zejść nad morze, żeby posiedzieć na kamieniach i poobserwować kraby, jeśli się ewentualnie pojawią.

Zespół klasztorny Franciszkanów znajduje się tuż na północny zachód od starówki (z głównego placu można tu dojść ulicą Križanića). Jego częścią jest ciekawy XIII-wieczny kościół. Co prawda obiekt nie jest udostępniony zwiedzającym, ale warto obejrzeć go z zewnątrz i przy okazji przyjrzeć się zachowanym w okolicy resztkom rzymskich murów obronnych. Nieopodal stoi kościół Matki Boskiej od Zdrowia (Majke Božje od Zdravlja), powstały w XII i odbudowany w wieku XVII. Nieco dalej w stronę starówki można zobaczyć jeszcze klasztor Benedyktynów. W mieście Krk odwiedzić można także galerie. Dwie główne znajdują się na starówce. Przy ulicy Vrizeća 1, nieopodal Trgu sv. Kvirina, galeria Fortis prezentuje pozostałości po czasach rzymskich (również przedmioty codziennego użytku). Przy ulicy Matije Gupca usytuowana jest galeria sztuki Decumanus, w której zobaczyć można głównie czasowe wystawy współczesnej sztuki chorwackiej.