Wiarus. Muszyna. Gdzie zanocować?

W XVI wieku miejscowość pojawiła się w literaturze za sprawą Jana Kochanowskiego, który we fraszce Do starosty muszyńskiego wychwalał serwowane tam wino. Tytułowy starosta to Stanisław Kępiński, który w tym czasie zarządzał tzw. państwem muszyńskim. Jego stolicą była Muszyna.

Odkrycie źródeł mineralnych w latach 30. ubiegłego wieku przyczyniło się do rozwoju Muszyny jako uzdrowiska. Powstały pierwsze Zakłady Kąpielowe, muszla koncertowa i deptak. Przeprowadzono też elektryfikację osady. II wojna światowa wyrządziła jednak ogromne szkody, a obiekty uzdrowiskowe uległy dewastacji. Nowe inwestycje poczyniono dopiero w latach 1960-1970, kiedy to wyodrębniono dzielnicę uzdrowiskową Złockie.

Do głównych zabytków należą ruiny zamku biskupiego, znajdujące się na stromym cyplu pasma Koziejówka, skąd roztacza się ładny widok na zakole Popradu i zabudowę mieszkalną Muszyny. Schodząc z góry i kierując się w stronę rynku, dochodzi się do podzamkowego zespołu dworskiego z przełomu XVIII i XIX wieku. Są to budynki funkcjonalnie związane z administracją państwa muszyńskiego: dwór starostów, kordegarda i zajazd. Na rynku stoją dwie klasycystyczne kapliczki zbudowane na przełomie XVIII i XIX wieku. Idąc ulicą Kościelną, mija się zabytkowy zespół szeregowej zabudowy mieszkalnej z przełomu XIX i XX wieku. Charakterystycznym elementem architektonicznym są drewniane bramy w elewacji frontowej z półkolistym nadprożem. W domu pod nr 7 mieściła się prawdopodobnie kwatera konfederatów barskich. Godnym uwagi jest również barokowy kościół św. Józefa, zbudowany w latach 1676-1728. Świątynia pełniła funkcję obronną, o czym świadczą chociażby wnęki strzelnicze nad zakrystią.

W Muszynie warto odwiedzić ogólnodostępne Pijalnie Wód Mineralnych. Najważniejsze źródła to Anna (po zachodniej stronie Muszynki), Józef (na Zazamczu), Grunwald (przy drodze za kościołem) oraz eksploatowane jako pierwsze Antoni i Wanda (na Zapopradziu). Przy ulicy Piłsudzkiego stoi zabytkowa willa Wanda – dom przedwojennego lekarza zdrojowego Seweryna Mściwujewskiego. Działa w niej lodziarnia, w której można zjeść najlepszą szarlotkę w mieście.

Można tu przyjechać na turnus rehabilitacyjny, wczasy lecznicze oraz pobyty integracyjne. Na pobyt leczniczy można też przyjechać z małym dzieckiem. W Revicie leczy się schorzenia neurologiczne, urologiczne, układu oddechowego, gastrologiczne, choroby narządu ruchu, astmę i otyłość. W tym celu stosowane są zabiegi z fizykoterapii (ultradźwięki, diadynamik, magnetoterapia), z hydroterapii (różne kąpiele i masaże wodne), a także inhalacje, zabiegi laserowe oraz leczenie ciepłem (lampy kwarcowe, okłady parafinowe). W leczeniu wykorzystywane są złoża wód mineralnych (kąpiele, natryski), a w przypadku schorzeń układu pokarmowego kuracje pitne. Prowadzona jest też gimnastyka indywidualna, zbiorowa i na przyrządach.

Z Instytutu rozciąga się piękny widok na Dolinę Szczawnika i zakole Popradu. Obiekt położony na stoku Suchej Góry dysponuje 123 miejscami noclegowymi, nowoczesną bazą zabiegowo-leczniczą, zapleczem rekreacyjnym oraz działem odnowy biologicznej. Instytut ma nieco inny charakter niż większość ośrodków sanatoryjnych. Oprócz turnusów rehabilitacyjno-profilaktycznych dla pacjentów z chorobami narządu ruchu, układu oddechowego i układu krążenia, prowadzone są różne programy leczenia zaburzeń psychosomatycznych, na przykład związanych z głębokim stresem czy depresją. Ośrodek realizuje programy psychologiczne dla osób po mastektomii, w trudnej sytuacji życiowej, a także tzw. rehabilitację geriatryczną dla seniorów pragnących na długo zachować sprawny umysł i dobrą kondycję psychofizyczną. Można korzystać z psychoterapii indywidualnej, grupowej, prowadzona jest terapia ruchem, zajęciowa, ćwiczenia relaksujące, muzykoterapia i treningi integracyjne. Na miejscu pracuje wyspecjalizowany zespół rehabilitacyjny: lekarze,
psychologowie i fizjoterapeuci. Możliwe zabiegi rehabilitacyjne to inhalacje, terapie manualne, leczenie światłem, elektroterapia, termoterapia i gimnastyka oddechowa. Restauracja oferuje dania kuchni regionalnej oraz dietetyczne, przygotowywane według zaleceń lekarza. Goście mogą korzystać z basenu, sauny, siłowni, ścieżki zdrowia, a dzieci z placu zabaw. Można zagrać w bilard i ping-ponga, wstąpić do biblioteki i do kawiarni. Instytut przyjmuje klientów indywidualnych i grupowych.

Ośrodek może pochwalić się nowoczesną bazą zabiegową, wieloletnim doświadczeniem oraz wykwalifikowaną kadrą medyczną. Goście mieszkają w pokojach i apartamentach, niedaleko Pijalni Wód Mineralnych. Sanatorium oferuje wiele zabiegów wykonywanych w ramach pobytów rehabilitacyjnych i wczasów leczniczych. Można skorzystać z różnego rodzaju kąpieli, masaży, terapii światłem, elektroterapii i magnetoterapii. Kuracjusze mogą zasmakować kuchni tradycyjnej albo zdecydować się na Program Zdrowego Odżywiania czy też programy dietetyczne. Dla zainteresowanych ośrodek organizuje pobyty Aktywne Odchudzanie oraz Wczasy w Siodle.

Sanatorium Uzdrowiskowe Wiarus Wojskowych Zakładów Uzbrojenia w Grudziądzu
Ośrodek położony u stóp Jaworzyny Kłodzkiej, 3 km od Muszyny. Leczy się tu schorzenia kręgosłupa, narządu ruchu, układu pokarmowego, moczowego i oddechowego. Prowadzona jest prewencja chorób cywilizacyjnych: miażdżycy, osteoporozy, cukrzycy i nerwic. Do dyspozycji kuracjuszy jest 30 rodzajów zabiegów, w większości wykorzystujących bogactwa naturalne tego regionu (borowiny, sole lecznicze i mineralne wody lecznicze). Oprócz kuracji pitnych stosowane są masaże, naświetlania, krioterapia, terapie prądami, laser, kinezyterapia, a także aerozoterapia, zabiegi wodne i fizykoterapia. Podczas pobytów rehabilitacyjnych goście są pod całodobową opieką medyczną. Na miejscu jest jadalnia, kawiarnia, boisko sportowe, sala do tenisa stołowego oraz plac zabaw dla dzieci. W pobliżu sanatorium znajdują się ścieżki rowerowe, dwa baseny, wyciągi narciarskie oraz ośrodek jazdy konnej.

Można tu przyjechać na wczasy rodzinne, lecznicze i rehabilitacyjne, ośrodek organizuje też pobyty weekendowe, szkolenia i konferencje, a także specjalne pobyty dla emerytów. Obiekt położony jest w urokliwym miejscu i posiada własne ujęcie leczniczej wody mineralnej. Nowoczesna baza odnowy biologicznej oraz kryty basen z brodzikiem dla dzieci stwarzają doskonałe możliwości relaksu, odpoczynku oraz poprawy kondycji i zdrowia. Pod okiem specjalistów prowadzone są zajęcia z kinezyterapii, zabiegi z fizykoterapii, termoterapii oraz masaże lecznicze, podwodne, wirowe, a także kąpiele perełkowe i solankowe. Kuracjusze mogą korzystać z restauracji, sali kominkowej, chaty grillowej, chodzić do sauny, siłowni i solarium. 400 m od Centrum Zdrowia znajduje się stadnina koni. W wolnym czasie można też wybrać się na spływ tratwami Dunajcem lub kolejką gondolową wjechać na szczyt Jaworzyny.

Wieś znana dzięki XVII-wiecznej drewnianej cerkwi grekokatolickiej wzniesionej w 1604 roku. Wewnątrz warto zobaczyć unikatową polichromię figuralną z 1637 roku, monumentalny krucyfiks, barokowy ikonostas i rokokową ambonę.

Drogowe przejście graniczne ze Słowacją. Warto zwiedzić XIX-wieczną drewnianą cerkiew z rokokowo-klasycystycznym ikonostasem.

Mała wioska łemkowska. Atrakcję stanowią mofety (nazywane również suchą ekshalacją gazową). Są to szczeliny w skorupie ziemskiej, z których wydobywa się gaz z przewagą dwutlenku węgla.

Państwo muszyńskie
Za panowania króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi, na ówczesnym pograniczu polsko-węgierskim, powstało w wyniku królewskiego przywileju państwo muszyńskie (nazywane również kluczem muszyńskim). Była to autonomiczna własność krakowskiej kapituły, majaca około 1000 km kw.To miniaturowe państewko przetrwało prawie cztery wieki. Zarządzali nim – w imieniu biskupów krakowskich – starostowie. Posiadali oni pełną władzę administracyjną, wojskową i sądowniczą oraz niemałą samodzielność gospodarczą.

Tradycyjna kuchnia
Tradycyjne potrawy z Muszyny to bobalki (potrawa wigilijna, ciasto drożdżowe maczane w mleku i jedzone z makiem), postna kapuśniarka (zupa na Adwent i Wielki Post), bulaniki (surowe ziemniaki z pieprzem i solą pieczone na płycie kuchennej) oraz babałuchy (kulki drożdżowe z marmoladą).

Sanatorium Revita
ul. Zielona 3 33-370 Muszyna (18) 471 42 80 (18) 471 45 60 info@sanatorium-revita.pl+'?' ) www.sanatorium-revita.noclegiw.pl
Instytut Zdrowia Człowieka, Centrum Rehabilitacji i Profilaktyki Muszyna
ul. Mściwujewskiego 1 33-370 Muszyna (18) 471 42 05–7 (18) 471 41 28 instytutmuszyna@op.pl+'?' ) www.izc.pl
Sanatorium Uzdrowiskowe Medical SPA Korona
ul. Mściwujewskiego 2 33-370 Muszyna (18) 471 43 90,
477 79 60 biuro@sanatoriumkorona.pl+'?' ) www.sanatoriumkorona.pl
Sanatorium Uzdrowiskowe Wiarus Wojskowych Zakładów Uzbrojenia *w Grudziądzu*
ul. Złockie 79 33-370 Muszyna (18) 471 42 81–3 wiarus@pro.onet.pl+'?' ) www.wiarus.wzu.pl
Centrum Zdrowia i Rekreacji Geovita
ul. Złockie 80 33-370 Muszyna (18) 471 43 04 zlockie@geovita.pl+'?' ) www.geovita.pl

Seria: Miejsca niezwykłe
Tytuł: SPA i uzdrowiska
Autor: Ewa Standzoń-Gierak, Mirosław Osip-Pokrywka