Görlitz i Zgorzelec. Polsko-niemieckie Europa-Miasto, które przyciąga turystów i fascynuje twórców filmowych

To w końcu jedno czy dwa miasta? To pytanie może czasem nastręczać wątpliwości osobom niebędącym za pan brat z historią czy geografią. Dzisiejszy Zgorzelec przed 1945 r. stanowił bowiem prawobrzeżną część niemieckiego Görlitz. W wyniku ustalenia nowej granicy na Nysie Łużyckiej, trafił po II wojnie światowej do Polski, a dotychczasową ludność wysiedlono.

Współcześnie oba miasta deklarują współpracę (w jednych sferach życia wychodzi ona całkiem nieźle, a w innych wymaga znacznej poprawy, o czym najlepiej wiedzą sami mieszkańcy) i tworzą razem polsko-niemieckie Europa-Miasto leżące w sercu naszego kontynentu. Sprawdziłam, co można tam zobaczyć.

Wyprawę warto zacząć od polskiej strony. Tam łatwiej i taniej dojechać, np. pociągiem z Wrocławia. Pierwsze kroki można skierować w kierunku monumentalnego gmachu Miejskiego Domu Kultury w Zgorzelcu. Zachwyca zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz, dlatego koniecznie trzeba spróbować wejść do środka, jeśli będzie akurat otwarty. Przy budynku znajduje się zadbany park z fontanną i ławkami, gdzie warto odpocząć przed dalszym spacerem.

Następny punkt programu to malowniczy park z alejkami, tuż nad Nysą Łużycką, pełen rowerzystów oraz spacerowiczów. Idąc cały czas prosto, docieramy do Przedmieścia Nyskiego z niewielkimi, kolorowymi kamienicami. W wielu z nich mieszczą się klimatyczne kawiarnie, restauracje czy muzea.

Warto odwiedzić Muzeum Łużyckie ze zrekonstruowaną izbą domu przysłupowego wyposażonego w przedmioty codziennego użytku z XVIII i XIX w., a także dawny dom Jakoba Böhme.

Ten niemiecki filozof i mistyk zajmował się m.in. próbą wyjaśnienia występowania zła. Założył istnienie tzw. negatywnej zasady u Boga. Według niego, podobnie jak światło nie może przejawić się bez ciemności, tak też i Bóg nie może istnieć bez posiadania w swej istocie przeciwieństwa dobra. Kontrowersyjne poglądy Jakoba Böhme często spotykały się z krytyką, a jego szewski zawód i brak wykształcenia dodatkowo utrudniały mu przekonanie uczonych do głoszonych tez. Nazywano go nawet "fanatycznym szewcem".

Zafascynował jednak część romantycznych pisarzy, a także amerykańskiego aktora, reżysera i producenta Nicolasa Cage’a, który odwiedził to miasto w 2006 r. W trakcie pobytu gwiazdor odwiedził dom Jakuba Boehme na Przedmieściu Nyskim i grób na cmentarzu w Görlitz.

Po przejściu pobliskiego niespełna 80-metrowego Mostu Staromiejskiego witają nas już Niemcy.

Gdyby nie nagły wzrost cen i konieczność płacenia w euro oraz symboliczne słupy w barwach narodowych, można by w pierwszej chwili nie zauważyć przekroczenia granicy. Oba języki – polski i niemiecki – są bowiem słyszalne po dwóch stronach rzeki. Obecnie nie obowiązują też żadne koronawirusowe restrykcje, które utrudniłyby przemieszczanie się pomiędzy Polską a Niemcami. Nie pozostaje zatem nic innego, jak kontynuować spacer, tym razem po chodnikach sąsiada.

W panoramie Görlitz – będącym najbardziej wysuniętym na wschód mieście w kraju – zdecydowanie dominuje kościół farny św. Piotra i Pawła, w którym najwcześniej pojawia się słońce. Jego znakami rozpoznawczymi są dwie strzeliste wieże. W środku warto zwrócić uwagę przede wszystkim na tzw. organy słoneczne. Niestety, robienie zdjęć we wnętrzu świątyni jest płatne.

Turyści i pielgrzymi lubiący zwiedzać obiekty sakralne, mogą udać się również do oddalonego o niecały kilometr Świętego Grobu, czyli repliki kopii grobu Chrystusa w Jerozolimie. Ja idę dalej.

Przechadzając się brukowanymi uliczkami starego miasta, co rusz trafiamy na jakąś perełkę architektoniczną. Nic dziwnego, bo w Görlitz jest prawie 4000 obiektów będących pod ochroną konserwatorską. Mówi się, że to najbogatsze w zabytki niemieckie miasto. Tutaj potrafią zachwycić nawet niektóre klatki schodowe ozdobione malowidłami. Ale żeby nie było zbyt kolorowo, w centrum znajdziemy też kilka rozwalających się budynków, obok których trochę strach przechodzić. Więcej jest jednak tych budzących podziw turystów.

Zobacz też: Urlop w Niemczech. Dlaczego warto się tam wybrać?

Oczywiście podczas krótkiego pobytu nie sposób zobaczyć wszystkich urokliwych zakątków, więc niezbędna będzie spora selekcja i ewentualny powrót. Czego nie można pominąć podczas pierwszej wizyty, poza wspomnianym wcześniej kościołem – symbolem Görlitz?

Na pewno warto przespacerować się po nowym i starym rynku. Przy tym pierwszym wznosi się neorenesansowy budynek nowego ratusza z 1703 r. Na jego widok moim towarzyszom od razu przypomniała się Zielona Brama w Gdańsku. Rzeczywiście, oba obiekty są do siebie trochę podobne.

Przy rynku dolnym mieszkali z kolei przed laty najbogatsi kupcy. Warto zwrócić uwagę na pewne sekretne miejsce. Mowa o budynku nr 22 z półkolistym łukowym portalem z czasów późnego gotyku. Nie bez powodu nazywa się go "łukiem szeptów". Można tam z jednej strony wyszeptać coś drugiej osobie stojącej po przeciwnej stronie, a ta powinna to dobrze zrozumieć.

Fani muzeów powinni wstąpić do Muzeum Śląskiego, które mieści się w pięknym budynku dawnego zajazdu z browarem, gdzie nocowali zamożni goście. Współcześnie można tu podziwiać starą sztukę rzemiosła i poznać ciekawostki o historii Śląska i okolic.

Z pewnością warto też rzucić okiem na: ratusz z pięknym zegarem, zabytkową aptekę ratuszową, liczne wieże i baszty, monumentalny dworzec kolejowy, kamień 15. południka, secesyjny Pasaż Strasburski, a także dom biblijny z rzeźbioną fasadą przedstawiającą sceny ze Starego i Nowego Testamentu.

Utrzymanie tylu zabytków w dobrym stanie to nie lada wydatek. Władze miasta mogły jednak liczyć na tajemniczą pomoc darczyńcy. W latach 1995-2016 co roku na konto miasta wpływało milion marek, a po zmianie waluty 511,5 tys. euro na renowację zabytkowych budynków (wiosną 2016 r. wpłynęła ostatnia darowizna w wysokości 340 tys. euro). Dzięki niecodziennemu wsparciu sfinansowano remont ponad 1500 obiektów.

Görlitz ma szczęście nie tylko do darczyńców, ale także światowych gwiazd kina. Kręcono tu sceny aż do ok. 100 filmów. Przykładowe z nich to: "Lektor", "Bękarty wojny", "Goethe!", "Złodziejka książek", "Grand Budapest Hotel".

Po ulicach miasta przechadzały się m.in. Kate Winslet oraz Emma Thompson. Jak widać, Görlitz wpada w oko nie tylko turystom.