Łemkowszczyzna i Łemkowie

Granica południowa jest zbieżna z granicą państwa. W czasach Rzeczypospolitej przedrozbiorowej rubież polsko-węgierska była jedną z najspokojniejszych i najtrwalszych w dziejach Europy. Przed pierwszą wojną graniczyła tu Austria z Węgrami. W obu krajach panował cesarz i król Franciszek Józef I, więc była to linia raczej administracyjna. Nie tamowała przepływu ludzi i towarów. Każda większa uroczystość religijna, jarmark czy wesele ściągały sąsiadów z "tamtej strony". Po uhorskiej stronie mieszkali pobratymcy, pokrewni Łemkom kulturą, wiarą i mową, związani z nimi ­niezliczonymi relacjami - od ­gospodarczych po językowe, rodzinne i towarzyskie. Dwudziesty wiek w znacznej mierze przeciął te więzy. Po pierwszej wojnie światowej losy sąsiadów z północnej i południowej strony granicy potoczyły się odmiennie, doświadczenia historyczne były nieporównywalne, chociaż poczucie wspólnoty jest żywe do dziś.