Praga - charakterystyka geograficzna
Miasto Praga – jak na stolicę przystało – rozłożyło się w samym centrum Czech, w dogodnym miejscu, jakie stanowi dolina Wełtawy, najdłuższej rzeki kraju.
To właśnie Wełtawa ukształtowała teren, potworzyła pagórki i wzniesienia, na których od 12 wieków rozrasta się dzisiejsza Praga. W minionych epokach geologicznych rzeka zmieniła swój bieg – miast płynąć do doliny Dunaju, utorowała sobie bieg na północ, na obszarze Pragi żłobiąc łożysko o głębokości ok. 100 m. To rzeka umożliwiła rozwój osadnictwa i rzemiosła na tym terenie, stając się źródłem utrzymania dla rzesz ludności i świetnym środkiem transportu. Z drugiej jednak strony ograniczała równomierny rozwój miasta na obu brzegach i groziła bezustannymi wylewami.
Praga - mosty i wyspy
Brody i średniowieczne mosty – Judyty i Karola – nie rozwiązały sprawy, podobnie jak trzy promy: górny (obecny most Mánesa), średni (przez Wyspę Strzelecką) i dolny (w miejscu dzisiejszego mostu Palackiego). Dopiero w latach 30. XIX stulecia postawiono pierwsze nowoczesne mosty. O ile kwestia transportu została jako tako załatwiona, o tyle groźba powodzi – jak dowiodły tego wydarzenia 2002 r. – wciąż jest realna. W 2. poł. XIX w. i na początku XX stulecia uregulowano bieg Wełtawy. W 1895 r. uruchomiono port rzeczny w Holešovicach, 4 lata później rozpoczęto budowę portu na Smíchovie. System kamiennych nabrzeży i śluz oraz tzw. Kaskada Wełtawska (spiętrzenie wody) miały rozwiązać sprawę – niestety, nie na długo.
Praga to także miasto wysp rzecznych. Najdalej na południe leży wyspa zwana Cesarską Łąką (Císařská louka). Ponoć właśnie tu odbyła się uczta koronacyjna Wacława II w 1297 r., choć jeszcze wówczas miejsce owo wyspą nie było. Została ona utworzona sztucznie w związku z powodzią 1890 r. Dziś na wyspie znajduje się uroczy camping Caravan. Naprzeciw tej wyspy przy prawym brzegu położona jest Wyspa Wioślarska. Pochodzenia jej nazwy nietrudno się domyślić. Ciekawszą historię ma kolejna wyspa: zwana była najpierw Wyspą Farbiarzy, którzy tutaj wykonywali swe rzemiosło; potem Zofii – na cześć matki Franciszka Józefa, a obecnie określana jest mianem Słowiańskiej (Slovanský ostrov).
Praga - Wyspa Słowiańska i inne
Wyspa powstała w sposób naturalny w XVIII w. i wkrótce została wzmocniona murem i obsadzona drzewami. Tutaj w 1838 r. pewien młynarz o nazwisku Novotný postawił budynek z największą jak na owe czasy salą balową w Pradze, wykorzystywaną do dziś; tędy w 1841 r. przejechała pierwsza lokomotywa w Czechach; a co najistotniejsze – tutaj w czerwcu 1848 r. otwarto słynny Kongres Słowiański.
Kolejne wyspy to Strzelecka oraz Dziecięca, gdzie znajduje się ciekawy posąg – alegoria Wełtawy, a zarazem pomnik ku czci utopionych w rzece. Wyspa Kampa oddzielona jest od brzegu Małej Strany Czarcim Strumykiem (Čertovka). Znajduje się tu kilka starych młynów, XVI-wieczna zabudowa, uroczy ogród, a także targowisko garncarskie istniejące od 1599 r. Na dawnym brodzie na Wełtawie leży wyspa Gonitwa (Štvanice), gdzie w XVIII w. urządzano polowania w utrzymywanym tu dzikim zwierzyńcu. W XX w. zbudowano tutaj małą elektrownię oraz stadion zimowy z najstarszym lodowiskiem. Ostatnimi, wysuniętymi na południe, wyspami są sztucznie złączone Císařský ostrov i Troja, gdzie umiejscowiony został hipodrom.
Zielone obszary *Pragi *rozlokowane są głównie wzdłuż potoków spływających do Wełtawy. W samym centrum znajduje się kilka pięknych parków, np. Ogrody Królewskie (Královská zahrada) czy park Letná, w którym stał niegdyś monument Stalina, i spoglądający nań z drugiej strony Wełtawy najstarszy park czeski – Chotkovy sady. Największym jednak zielonym płucem centrum jest wzgórze Petřín. Tu od średniowiecza uprawiano winorośl, a z wydobywanych łupków ilastych stawiano świątynie romańskie. W skład lasoparku wchodzi Ogród Kinskiego (Kinského zahrada) oddzielony od parku właściwego (Petřínské sady) Murami Głodowymi. Na północ w kierunku Hradczan ciągną się Ogród Różany (Růžový sad) i Ogród Seminaryjny (Seminářská zahrada), a u samej południowej granicy Małej Strany rozpościerają się ogrody nazywane od swych właścicieli, jak np. terasowy Ogród Lobkovicki oraz Ogród Schönboronski i Vrtbovski. Z Petřínem zaś od zachodu sąsiaduje Ogród Strahovski. Spośród pozostałych parków centrum miasta warto jeszcze wymienić
Riegrovy sady, leżący w dzielnicy Vinohrady. Tutaj koniecznie trzeba wejść na punkt widokowy – wzgórze Žižkov, gdzie niegdyś husyci stoczyli zwycięską potyczkę.
Najciekawsze parki i tereny zielone znajdują się nieco z dala od centrum – to położone na północnym krańcu Pragi Zámky, dolina Čimice i Bohnice, a zwłaszcza dolina Unetice, leżąca nad potokiem o tej samej nazwie, sławna ze skałek krzemowych doskonałych do uprawiania wspinaczki. To znakomite miejsca na całodzienne wycieczki rowerowe czy piesze, dające turyście nieco oddechu i odpoczynku od wielkomiejskiego gwaru. Takim miejscem jest też tworząca wąskie korytarze i rozłożyste łąki dolina potoku Šárka (Divoká i Tichá Šárka), ciągnąca się także na północ od Hradczan. Po południowej stronie potoku znajduje się założony na planie gwiazdy rezerwat Hvězda.
W kotlinach Prokopskiej i Dalejskiej można zobaczyć wspaniałe paleozoiczne skały wapienne oraz pofałdowane ślady podmorskich wulkanów. Wszystko to ujawniły zarosłe już roślinnością stref południowych stare kamieniołomy. Na wschodzie przy linii kolejowej Praga – Kolín leżą lesiste Klánovice. Na południe od Wyszehradu ciągną się rozległe tereny leśne, takie jak Kunratice i Michle (wzdłuż Kunratickiego potoku), gdzie od kilkudziesięciu lat urządzany jest Wielki Bieg Kunratic (Wielka Kunraticka), oraz dolina Pitkovskiego potoku i rzeki Botíč z roślinnością charakterystyczną dla meandrów.