Atrakcja turystyczna "przez przypadek". Nie tak to miało wyglądać
Przekop Mierzei Wiślanej to flagowa inwestycja publiczna ostatniej dekady. W założeniu miał uniezależnić porty na Zalewie Wiślanym od konieczności korzystania z rosyjskiej Cieśniny Piławskiej i aktywować ruch handlowy i turystyczny w Elblągu, Fromborku czy Krynicy Morskiej. Jednak póki co pozostaje kosztowną atrakcją turystyczną. To miejsce warto zobaczyć. Ogrom konstrukcji robi wrażenie.
Pierwsze autobusy z turystami pojawiały się na tymczasowych parkingach zlokalizowanych obok przekopu jeszcze w trakcie jego budowy. Już wtedy na Mierzeję Wiślaną tysiące turystów przyjeżdżały tylko po to, żeby zobaczyć, jak powstaje kanał żeglugowy łączący Morze Bałtyckie z wodami Zalewu Wiślanego.
Im więcej było widać, tym więcej odwiedzających decydowało się na wizytę na wąskim pasie pomiędzy Kątami Rybackimi a Krynicą Morską. Pojawiły się nawet zorganizowane wycieczki z przewodnikami i noclegami.
Przekop Mierzei Wiślanej ostatecznie oddano do użytku we wrześniu 2022 r. Samo otwarcie przeprowadzono z wielką pompą, darmowymi kiełbaskami, koncertami i festynem zorganizowanym na terenach nieopodal falochronów. Według szacunkowych danych, przekop Mierzei Wiślanej pod względem liczby odwiedzających w ostatnich latach stał się największą atrakcja turystyczną regionu.
Zobacz też: Bezpieczeństwo nad wodą. "Od tego rozpoczyna się proces tonięcia"
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Atrakcja po dwóch stronach mierzei
Kanał łączący Morze Bałtyckie i Zalew Wiślany ma długość ponad dwóch kilometrów. Jednak sama śluza to zaledwie 269 m zamkniętych pomiędzy dwiema przesuwanymi bramami, które pozwalają na wyrównanie różnicy poziomu akwenów sięgającej momentami nawet półtora metra. Śluza minimalizuje też proces mieszania się wody.
Na pagórkach ciągnących się po obu stronach przekopu powstały punkty widokowe z ławkami, barierkami i ramkami foto. Po wschodniej stronie kanału zbudowano też publiczny parking, który może pomieścić kilkadziesiąt samochodów. Stąd wzdłuż śluzy prowadzą deptaki, którymi w okresie wakacyjno-urlopowym spacerują każdego dnia tysiące turystów.
Niezależnie od opinii na temat samego sensu i ekonomicznej racji budowy przekopu Mierzei Wiślanej, odwiedzający to miejsce są zgodni co do jednego. Konstrukcja robi wrażenie i warto się tu zatrzymać przynajmniej na kilkadziesiąt minut.
Getty Images Spektakularne widoki
Sam spacer wzdłuż centralnej części kanału zajmie pół godziny, ale do obejrzenia są jeszcze dwa ogromne falochrony. Ten na wschodzie jest głównym falochronem i wcina się na kilkaset metrów w głąb morza. To miejsce serwuje spektakularne widoki podczas wietrznej pogody, kiedy ogromne fale rozbijają się o beton i z kilkunastu metrów z hukiem spadają na osłonięty od morza deptak.
Zarówno wschodni, jak i zachodni falochron są dostępne dla turystów oraz rowerzystów. Tych ostatnich przez przekop Mierzei Wiślanej prowadzi trasa rowerowa R10 ciągnąca się aż do granicy z Rosją w Piaskach. Na pewno warto zjechać z niej na chwilę i objechać kanały oraz wejście do portu osłonowego. Wrażenie robi też sam proces zamykania i otwierania dwóch obrotowych mostów, łączących brzegi kanału żeglugowego.
Jedyne, czego wokół przekopu Mierzei Wiślanej brakuje, to infrastruktura dla tysięcy odwiedzających inwestycję każdego roku. Można rozłożyć ręce i powiedzieć, że nie takie były cele i założenia projektantów. Kanał miał spełniać przede wszystkim funkcje użytkowe, ale skoro już, niejako przy okazji, stał się symbolem mierzei, to taka infrastruktura byłaby mile widziana. Dziś to tylko miejsce na krótki spacer, bo brakuje choćby małej kawiarni czy sklepiku z prostymi pamiątkami.
Krynica Morska i Piaski. Wakacje na wyspie?
Czy wiecie, że po otwarciu przekopu Mierzei Wiślanej Krynica Morska, a więc największy kurort w regionie, wylądowała na sztucznej wyspie? Ten fragment ziemi z jednej strony ogranicza kanał żeglugowy w Skowronkach, z drugiej zamyka go Cieśnina Piławska, która otwiera drogę na Zalew Wiślany już na terytorium należącego do Rosji Obwodu Kaliningradzkiego.
W efekcie nie tylko Krynica Morska, ale także Przebrno i Piaski, znajdują się na wąskim pasie otoczonym z każdej strony przez wodę. Może to nieco naciągane wakacje na wyspie, ale fakt zostaje faktem. Nie trzeba lecieć do Dubaju.
Getty Images Przekop to nie jest pomysł z XX wieku
Takich, którzy myśleli o przecięciu mierzei kanałem łączącym Bałtyk z Zalewem Wiślanym było wielu. Pierwsze plany powstały już w XVI w.
Wtedy, w związku z buntem Gdańska, kanał chciał przekopać król Stefan Batory. Gdańsk jednak szybko z buntu zrezygnował, podobnie jak Batory z karkołomnej na tamte czasy inwestycji.
Kolejne plany powstawały po drugiej wojnie światowej. Jeden z nich zakładał nie tylko przekopanie Mierzei Wiślanej i budowę systemu śluz, ale także usypanie grobli na całym Zalewie Wiślanym i podzielenie tego akwenu na dwie części. Co ciekawe, wszystkie - mniej lub bardziej prowizoryczne projekty - wskazywały w przybliżeniu na obecną lokalizację kanału, czyli wąski pas ziemi pomiędzy miejscowościami Skowronki i Przebrno.
Kto korzysta z przekopu Mierzei Wiślanej?
Otwarcia kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną dokonano 17 września 2022 r. Według szacunkowych danych, od tamtego czasu przekop odwiedziło ponad 100 tys. turystów. Jednocześnie przez śluzę przepłynęło tylko nieco ponad 1500 jednostek w 2023, a także około 400 w 2022 roku. Większość to niewielkie łodzie lub jachty komercyjne i rekreacyjne. Dużą część stanowią też barki i inne jednostki pracujące przy pogłębianiu toru wodnego do Elbląga. W całym roku 2023 z drogi przez przekop skorzystało mniej niż… 10 statków rybackich.