Warszawa ze szkolnych lektur. Śladami "Kamieni na szaniec" i "Lalki"

Lektury szkolne niejednemu uczniowi potrafią spędzić sen z powiek. Bywa, że zawiłe opisy przyrody czy niezrozumiałe odniesienia do przeszłości zniechęcają do czytania książek nawet największych prymusów. Część obowiązkowych pozycji jest niedostosowana do wieku czytających i może zostać przez nich doceniona dopiero po wielu latach albo i nigdy. Na szczęście wśród kanonu polskich książek analizowanych na lekcjach języka polskiego znajdziemy też pozycje ponadczasowe, które nie nudzą i przekazują ważne wartości zarówno młodszemu, jak i starszemu pokoleniu.

Należą do nich m.in. "Kamienie na szaniec" omawiane w szkole podstawowej oraz "Lalka" pojawiająca się często na maturze. By lepiej zrozumieć zawarte w nich przesłania i móc wczuć się w klimat dawnych czasów, warto wyruszyć śladami głównych bohaterów. Akcja obu lektur w dużej mierze toczy się w Warszawie i okolicy, zatem pora na literacką przechadzkę po naszej stolicy.

Warszawa śladami bohaterów "Kamieni na szaniec"

"Kamienie na szaniec" autorstwa Aleksandra Kamińskiego to przejmująca książka o życiu młodych Polaków, których marzenia i plany na przyszłość zostały brutalnie przerwane za sprawą II wojny światowej i okupacji niemieckiej. Główni bohaterowie i zarazem wielcy przyjaciele – Rudy, Alek i Zośka (pseudonimy) – nie pozostają bierni i postanawiają walczyć o wolność ojczyzny, nawet jeśli mieliby ponieść za to najwyższą cenę.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Najpierw działają w ramach Organizacji Małego Sabotażu "Wawer", a następnie wstępują do Grup Szturmowych Szarych Szeregów i dołączają do akcji bojowych i dywersyjnych. Biorą udział w coraz trudniejszych operacjach, nieustannie dojrzewają na oczach czytelników śledzących ich losy. Samo przeczytanie tej lektury wywołuje dużo emocji, a świadomość, że została oparta na tragicznych faktach, dodatkowo zachęca do bliższego poznania polskich patriotów.

Wycieczkę śladami bohaterów "Kamieni na szaniec" można zorganizować sobie samemu lub skorzystać z gotowej oferty licencjonowanych przewodników po stolicy. Które miejsca szczególnie warto odwiedzić?

Czytaj także: Niemcy zachwyceni polskim miastem. "Stało się jednym z najbardziej ekscytujących w Europie"

Spacer można zacząć od Liceum im. Stefana Batorego, do którego uczęszczali główni bohaterowie. Następnie warto udać się do dzisiejszego Mauzoleum Walki i Męczeństwa przy al. Szucha (dawnej siedziby Gestapo), gdzie brutalnie przesłuchiwano Rudego, a także do Muzeum Więzienia Pawiak, w którym był przetrzymywany i torturowany.

Nie można pominąć również pomnika Mikołaja Kopernika, stojącego u zbiegu ulic Nowy Świat i Krakowskie Przedmieście. To właśnie z nim wiąże się słynna akcja, w której ogromną odwagą wykazał się Alek. Mimo będącego w pobliżu patrolu Niemców ściągnął bowiem ciężką, niemieckojęzyczną tablicę zastępującą polski napis "Mikołajowi Kopernikowi – Rodacy", co odbierano jako próbę germanizacji polskiego astronoma.

Miejsc związanych z Rudym, Alkiem i Zośką można w Warszawie znaleźć naprawdę bardzo wiele. Ale jednego z pewnością nie powinno się opuścić. Mowa o Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, gdzie spoczywają Jan Bytnar (Rudy), Maciej Aleksy Dawidowski (Alek), Tadeusz Zawadzki (Zośka) wraz z kolegami i koleżankami, którzy stracili życie podczas obrony ojczyzny. Oddanie im hołdu kończy niezapomniany spacer.

Czytaj także: Wyjątkowe odkrycie w sercu Warszawy. Znajduje się dwa metry pod ziemią

Warszawa śladami bohaterów "Lalki"

Cofamy się z wojennej Warszawy do XIX w., w którym toczy się akcja "Lalki" autorstwa Bolesława Prusa. W słynnej powieści znajdziemy wątki społeczno-obyczajowe, polityczne i wiele innych. Główny z nich dotyczy nieodwzajemnionej miłości kupca Stanisława Wokulskiego do córki arystokraty, Izabeli Łęckiej.

W Warszawie "ukryto" wiele pamiątek po bohaterach jednej z najbardziej znanych polskich lektur. W kamienicy naprzeciwko wspomnianego wcześniej pomnika Mikołaja Kopernika, według książkowej fabuły, mieszkał powołany do życia przez Prusa Wokulski. Niedaleko miał do swojego sklepu przy Krakowskim Przedmieściu oraz mieszkania przyjaciela i wspólnika, Ignacego Rzeckiego – w rzeczywistości mieści się tam obecnie księgarnia oraz pamiątkowa tablica w bramie kamienicy przy Krakowskim Przedmieściu 7, poświęcona fikcyjnemu bohaterowi.

Śledząc losy Wokulskiego i Łęckiej, warto zajrzeć m.in. do Teatru Wielkiego (miejsce pierwszego spotkania), kościoła Karmelitów (miejsce wspólnej kwesty na cele dobroczynne) czy Łazienek Królewskich (miejsce kolejnego spotkania).

Nie można również zapomnieć o warszawskim Powiślu. Dziś nie przypomina krainy nędzy i upadku, którą widział przed laty Wokulski.

To tylko przykładowe miejsca uwiecznione w "Lalce". Z pewnością warto odkryć także pozostałe.

Co ważne, Warszawę można przemierzać nie tylko śladami "Kamieni na szaniec" i "Lalki", ale też ścieżkami wytyczonymi przez innych bohaterów – zarówno tych prawdziwych, jak i fikcyjnych.