Zamość - idealne miasto-twierdza
Jan Zamoyski zmarł w 1605 r., rządy objął jego syn Tomasz II ordynat Zamoyski. Wiek XVII był okresem rozkwitu kupieckiego miasta i ośrodka myśli humanistycznej, mimo przetaczających się przez ziemie Rzeczpospolitej wojen. Twierdza bowiem również zdała egzamin: zatrzymała w 1648 r. pochód liczącej 80 tys. Kozaków armii Chmielnickiego, a w 1656 r. oparła się Szwedom. Ordynatem był już kolejny Jan Zamoyski, zwany Sobiepanem ze względu na powiedzonko: "Jam tu sobie pan i Zamościa Szwedom nie oddam!". Żoną Jana III Ordynata Zamoyskiego była Francuzka Maria d'Arquien, znana w Polsce jako Marysieńka Sobieska, bowiem po śmierci Sobiepana wyszła za mąż za przyszłego króla. Janowi III Sobieskiemu urodziła gromadkę dzieci, ordynat zmarł niestety bezpotomnie. Stało się to przyczyną walk o ordynację między jego krewnymi.