Co to jest Barbakan? Kraków. Atrakcje. Co warto zobaczyć
Idąc w Krakowie pięknymi Plantami, powstałymi w miejscu rozebranych w XIX wieku murów miejskich, napotyka się ciekawą w kształcie budowlę położoną w pobliżu Bramy Floriańskiej. Wiele osób się zastanawia, co to jest barbakan? Tłumaczymy.
06.09.2011 | aktual.: 10.11.2019 20:29
Idąc w Krakowie pięknymi Plantami, powstałymi w miejscu rozebranych w XIX wieku murów miejskich, napotyka się ciekawą w kształcie budowlę położoną w pobliżu Bramy Floriańskiej.
To Barbakan. Niegdyś wchodził on w skład fortyfikacji miejskich i służył do dodatkowej osłony bramy wjazdowej do miasta. Ten rodzaj umocnień zapożyczony został z architektury arabskiej. W Europie barbakan pojawił się dosyć późno, bo dopiero w XV wieku. Rozwój tej formy umocnień nastąpił w wieku XVI w związku ze wzrostem znaczenia artylerii. Zmiany w systemie umocnień najszybciej dokonały się we Włoszech. W skład barbakanu zazwyczaj wchodziła wysunięta budowla w kształcie wieży, bastei czy bastionu. Z murami obronnymi, w których znajdowała się brama, barbakan był połączony osłoniętym przejściem. Krakowski Barbakan powstał w latach 1498–1499 za czasów panowania Jana Olbrachta. Była to pierwsza tego typu budowla w Polsce. Jej plany wykazują bardzo duże podobieństwo do szkicowych rozwiązań projektu barbakanu w Imoli, którego autorem był Leonardo da Vinci. Powstaniem krakowskiego Barbakanu interesował się król, który wspomógł finansowo budowę, ofiarowując 100 grzywien, co na ówczesne czasy było sumą dosyć
pokaźną. Barbakan wzniesiono z obawy przed najazdami wojsk wołoskich, wspomaganych przez oddziały tureckie i tatarskie. Powstał na planie wycinka koła w proporcji 6/10, stąd potoczna nazwa Rondel. Wewnętrzna średnica murów wynosiła 24,40 m, a mierzona po zewnętrznej stronie murów 30 m.
Z Bramą Floriańską, najważniejszą z krakowskich bram, połączony był specjalnym obronnym przejściem – murami, zwanymi szyją lub też wycieczką. Ten fragment umocnień został wyburzony w XIX wieku. Dodatkowym wzmocnieniem, a jednocześnie ozdobą Barbakanu, było siedem wieżyczek. Dostępu do umocnienia broniły fosy, które zostały zasypane w XIX wieku. Oprócz Barbakanu i Bramy Floriańskiej udało się ocalić fragment północnego obronnego muru miejskiego wraz z budynkiem Arsenału i trzema basztami: Pasamoników, Stolarzy i Ciesielską. Dzięki swemu położeniu, Barbakan zabezpieczał ostrzałem drogę warszawską i śląską oraz osłaniał Bramę Floriańską i Arsenał. Barbakan swoją obronną rolę spełnił w 1587 roku, gdy Kraków był oblegany przez wojska arcyksięcia Maksymiliana Habsburga – pretendenta do korony polskiej. Kolejnym sprawdzianem dla fortyfikacji miasta było oblężenie go przez Szwedów w 1655 roku.
Po raz ostatni Barbakan i sąsiednie fortyfikacje skutecznie broniły miasta podczas konfederacji barskiej. Z tamtymi wydarzeniami łączy się tradycja związana z Marcinem Oracewiczem – mieszczaninem krakowskim. Podobno, gdy broniono Krakowa przed wojskami rosyjskimi, zabrakło amunicji. Wtedy to Oracewicz załadował karabin guzikiem i oddal celny strzał, który powalił dowódcę wroga.
Pod koniec XVIII wieku umocnienia Krakowa zaczęły popadać w ruinę. W 1806 roku ukazał się dekret cesarza Franciszka II dotyczący likwidacji miejskich fortyfikacji, który wprowadzono w życie w następnych latach. Barbakan i Bramę Floriańską udało się jednak uratować przed rozbiórką. Dziś jest niezwykle cenną pamiątką historyczną i wspaniałym przykładem rodzimej architektury obronnej.
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Rynek Główny 35 31-011 Kraków
(12) 422 32 64
dyrekcja@mhk.pl+'?' ) www.mhk.pl
Turniej na Barbakanie
Krakowski Barbakan w sezonie letnim jest miejscem cyklicznych turniejów rycerskich. Organizatorzy stawiają sobie za cel ożywienie i przybliżenie wszystkim zainteresowanym średniowiecznej kultury rycerskiej. Pojedynki toczą się na różnego rodzaju białą broń: miecze, topory, berdysze oraz cepy bojowe. Zbroje chroniące rycerzy w czasie krakowskiego turnieju są precyzyjnymi kopiami XV-wiecznych oryginałów. Podczas widowisk na Barbakanie odtwarzane są także sceny z życia codziennego w epoce średniowiecza, m.in. konflikty rodowe czy prześladowanie heretyków. Można również obejrzeć pokazy średniowiecznych tańców, podczas których tancerze występują w strojach z epoki.
Krakowska Chorągiew Rycerstwa Stanisław Kossakowski
(12) 358 08 80 0 606 474 120
Święto Rękawki
W pierwszy wtorek po Wielkanocy Kopiec Krakusa jest miejscem uroczystych obchodów święta, które ma już kilkusetletnią tradycję. Nazwa kopca wywodzi się jeszcze z czasów legendarnego Krakusa. Po jego śmierci poddani, chcąc oddać władcy cześć, usypali mu kopiec. Ziemię nosili w rękawach. Badania archeologiczne prowadzone na kopcu nie potwierdziły legendy o spontanicznym powstaniu wzniesienia. Wzgórze to było bardzo precyzyjnie usypanym kurhanem. W XV wieku na Kopcu Krakusa odbywały się tajemne obrzędy Zaduszek wiosennych. Głównym ich punktem była uczta pogrzebowa połączona z paleniem ognia. Zwyczaj organizowania styp pogrzebowych z pewnymi zmianami przetrwał na Kopcu Krakusa do XVIII wieku.
W XIX wieku święto nabrało charakteru jarmarku, na który przybywali mieszkańcy z całego Krakowa. W połowie XIX wieku władze austriackie zabroniły organizowania święta, a powstały wokół kopca wojskowy fort praktycznie uniemożliwił dalsze świętowanie w tym miejscu.
Święto Rękawki w obecnej formie organizowane jest od 2000 roku. Podczas imprezy w odtworzonych fragmentach osad z tamtego czasu, można zobaczyć, jak wyglądało życie we wczesnym średniowieczu, poznać tajniki ówczesnego rzemiosła, np. warzenia soli czy lepienia garnków. Można także skosztować potraw przygotowywanych według dawnych przepisów. Podczas święta organizowane są również różnego typu inscenizacje militarne, np. bitwa Polaków z Czechami, oblężenie Krakowa i wkroczenie do grodu wojsk Mieszka I.
Dom Kultury „Podgórze”
ul. Krasickiego 18/20
30-515 Kraków (12) 656 36 70
Festiwal Tańców Dworskich „Cracovia Danza”
W Krakowie każdego roku od ośmiu lat odbywa się Festiwal Tańców Dworskich „Cracovia Danza”, którego organizatorem jest fundacja „Ardente Sole”. Celem festiwalu jest prezentacja kultury dworskiej oraz rycerskiej. Festiwal zorganizowany w 2007 roku odbył się pod hasłem „750 rocznica nadania praw miejskich Krakowowi” i był poświęcony historii miasta. Impreza miała charakter międzynarodowy. Zaproszono zespoły z Francji, Włoch oraz Wielkiej Brytanii. W programie znalazły się liczne spektakle i koncerty. Widzowie mogli obejrzeć pokazy tańców dworskich oraz inscenizacje prezentujące ceremoniał dworski z epoki średniowiecza. Zorganizowano też wystawy strojów i masek dworskich. W Willi Decjusza można było wysłuchać koncertów muzyki dawnej. Publiczność mogła uczestniczyć w licznych warsztatach oraz wykładach poświęconych problematyce tańca, a także kultury dworskiej, magnackiej i szlacheckiej. Dużą atrakcją był bal z udziałem publiczności. Wszystkie imprezy odbywały się w pięknej scenerii Zamku Wawelskiego i Rynku
Głównego w Krakowie.
Fundacja „Ardente Sole”www.ardentesole.art.pl
Balet Dworski „Cracovia Danza”
Pl. Na Groblach 7
31-101 Kraków
(12) 421 08 36, 429 58 80
Bilety do nabycia w Filmotechnice – Rynek Główny 9 oraz w Centrum Turystycznym na Wawelu.
Okolica
Kraków-Tyniec – opactwo benedyktynów, klasztor powstały na fragmentach romańskiej budowli z XI wieku, rozbudowany w wieku XV i w połowie XVII, odbudowany w latach 60. i 70. XVIII wieku na planie czworoboku; kościół św. św. Piotra i Pawła z gotyckim prezbiterium z połowy XV wieku, w połowie XVII wieku przerobiony w stylu baroku, z wykorzystaniem pozostałości romańskiej bazyliki, przebudowany w połowie XVIII wieku. Kraków-Bielany – manierystyczno-barokowy zespół klasztorny kamedułów, powstały w latach 1605–1642. Kraków-Wola Justowska – późnorenesansowy pałac, tzw. Willa Decjusza, powstały ok. 1620 roku dla Stanisława Lubomirskiego, przy jego budowie wykorzystano mury wcześniejszej renesansowej willi z lat 30. XVI wieku.
Seria: Miejsca niezwykłe Tytuł: Zamki, turnieje, rycerze Autor: Paweł Komorowski, Jarosław Kurkowski
