Kiedy powstały paszporty?
Tak jak historia wielu innych rzeczy, także ich dzieje zaczynają się w starożytności. Pierwsze paszporty wprowadzono już w Rzymie. Dokument, z treści bardzo podobny do obecnego, wydawano dla bezpieczeństwa kupców i przewożonych przez nich towarów. Paszport należało okazać władzom obcego kraju, które były zobowiązane były do udzielania pomocy jego właścicielowi.
Passe port - przejście przez port
Paszporty nie przeminęły z Imperium Rzymskim. W XV w. Henryk V, król Anglii, wystawiał specjalne dokumenty tym poddanym, którzy wyruszali w zamorskie podróże. Dokument był, jak na tamte czasy, bardzo nowoczesny i potwierdzał tożsamość właściciela.
Sam termin "paszport" związany jest z innym władcą – francuskim monarchą Ludwikiem XIV. W 1669 r. król wydał edykt, zabraniający jego poddanym opuszczania kraju. Mogli uczynić to jedynie ci, którzy otrzymali od Ludwika XIV pisemne zezwolenie na wyjazd. Ponieważ zazwyczaj podróżowano wtedy drogą morską, na owym dokumencie widniały słowa "passe port" (przejście przez port). Po latach nazwę tę zamieniono na "passeport".
Przez cały XVIII w. i znaczną część XIX w. w Europie nie istniał obowiązek posiadania paszportu. Wyjątkiem były jedynie dwa państwa: Cesarstwo Rosyjskie i Osmańska Turcja. By wjechać albo wyjechać z tych krajów, trzeba było wylegitymować się paszportem. Jego zdobycie nie było rzeczą prostą.
W socjalizmie był towarem reglamentowanym
W drugiej połowie XIX w. paszporty przeżywały swoją drugą młodość. Obowiązek ich posiadania przy przekraczaniu granic wprowadzono kolejno we Francji (1867 r.), Wielkiej Brytanii (1873 r.), Włoszech (1873 r.) i Stanach Zjednoczonych (1889 r.). Po pierwszej wojnie światowej paszporty pojawiły się też w pozostałych państwach europejskich.
Po II wojnie światowej, gdy Europa Wschodnia i Środkowa znalazła się pod dominację Związku Sowieckiego, dostęp do paszportu dla szarych obywateli tej części kontynentu stał się praktycznie niemożliwy.
Wybierasz się w podróż? Uważaj na granicy
By nie być gołosłownym, w 1950 r. z Polski Ludowej wyjechało prywatnie za granicę zaledwie 181 osób. Były to zresztą wyjazdy wyłącznie do tzw. demoludów, czyli państw "demokracji ludowej", podporządkowanych całkowicie ZSRR.
Po roku 1956 wyjazdy, także do państw zachodnich, stały się częstsze, choć i wówczas paszport był towarem ściśle reglamentowanym. Pojawiła się wtedy także socjalistyczna odmiana tego dokumentu – tzw. wkładka paszportowa, która uprawniała do wyjazdów do państw socjalistycznych. Później obywatele PRL mogli już do nich wyjeżdżać na podstawie dowodu osobistego.
Na krótko przed upadkiem realnego socjalizmu w PRL, w grudniu 1988 r., wprowadzono w naszym kraju paszporty wieloletnie, na wszystkie kraje świata. Dzisiaj nie są już one nam potrzebne przy wjeździe do większości państw europejskich. By przekroczyć ich granice wystarczy zwykły dowód osobisty.