Lombardia

[

W uprzemysłowionej Lombardia znajdują się też mniejsze – równie znane i czarujące – miasta, jak Cremona czy Mantua. W region istnieje doskonała infrastruktura turystyczna, zarówno w części nizinnej, jak i alpejskiej. I naprawdę nigdzie nie trzeba reklamować Dolomitów i dolin alpejskich w Lombardii. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Bergamo * *• Lodi * *• Mantua * *• Mediolan * *• Pawia * *• Sabbioneta • Vigévano

[

*Włochy Północne. Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu * Prezentowane materiały pochodzą z przewodnika turystycznego po Włoszech opublikowanego nakładem wydawnictwa Bezdroża. ]( \"http://bezdroza.pl\" )

[

Bergamo Miasto to powstało jako osada celtycka, następnie znalazło się pod władzą Rzymian i Longobardów. W średniowieczu było wolną komuną miejską, po czym było kolejno pod władzą wszystkich niemal okolicznych hegemonów. Okolice Przedalpy odcinające się wyraźnie od dolin otaczających Bergamo, rozciągają się ponad jeziorem Iseo aż do jeziora Como, od rzeki Oglio po Addę, między miastami Lovere i Bellano. Na tym terenie usadowiło się sporo urokliwych, małych miasteczek, do których
warto zajrzeć. Lovere położone jest nad najbardziej wysuniętym na północ krańcem jeziora Iseo i jest ważną stacją klimatyczną. Miasteczko jest też ważnym ośrodkiem przemysłu metalurgicznego. Centrum L?vere zachowało średniowieczny charakter, ślady fortyfikcji i dzieła sztuki. Godne uwagi są przede wszystkim: Galleria dell’Accademia Tadini mieszcząca pinakotekę i drogocenne zbiory porcelany oraz kościół S. Maria in Valvendra ze wspaniałym wnętrzem, bogatym w liczne dzieła sztuki. Na północny wschód od L?vere, nad rzeką Oglio, położone jest Boario Terme, znane przede wszystkim jako kurort temalny, podobnie jak pobliska, mniejsza miejscowość nad źródłem Dezzo – Angolo Terme. Na północ, wzdłuż strumienia prowadzi droga do miejscowości Dezzo (745 m n.p.m.). Położone nieco niżej Clusone to centrum wypoczynku letniego i zimowego. Centum miasteczka zachowało wiele śladów urbanistyki średniowiecznej, np. XV-wieczny pałac komunalny z wieżą, w którą wbudowany jest wspaniały zegar astronomiczny z końca XVI w. Inny
zabytek, bazylika S. Maria Assunta, budowla urozmaicona schodkami i portykami, pochodzi z końca XVII w. Naprzeciw bazyliki znajduje się Oratorio dei Disciplini z XV w. ze słynnym freskiem z końca XV w. na fasadzie, przedstawiającym Tryumf śmierci. Kierując się na zachód miniemy znaną stację narciarską Oltre il Colle (1030 m n.p.m.) otoczoną przez korony dwutysięczników i dotrzemy do Seriny (820 m n.p.m.). Jest to nie tylko ośrodek wypoczynku letniego, ale i rodzinne miasteczko jednego z mistrzów szkoły weneckiej XVI w. – Palmy Starszego, którego poliptyk znajduje się w tutejszym kościele parafialnym. W pobliskim Zogno (334 m.n.p.m.) ma siedzibę Museo della Valle – zobaczymy tu przedmioty codziennego użytku, i nie tylko, związane z tradycjami i historią tych terenów. Brembilla to mała miejscowość, gdzie żywa jest tradycja wyrobów z drewna. Tutejsze, kuszące do spacerów łąki C?lmine di San Pietro położone są na wysokości 1254 m n.p.m., choć nieopodal, w kierunku północnym, teren obniża się już do ok. 700 m
n.p.m. Z położonego na północ od Lecco Barzio i Moggio można dotrzeć wyciągami do Piani di Artavaggio i do Piani di Bobbio, na wysokości powyżej 1600 m n.p.m. Pobliskie Introbio (586 m n.p.m.) jest jednym z historycznych centrów tego regionu należące niegdyś do Gryzonii. W miasteczku znaleźć można wieżę z XI w. będącą pamiątką panowania gryzońskiego. W Tartavalle Terme znajdują się źródła termalne, a z Margno można wyciągiem dotrzeć do Pian delle Betulle (1456 m n.p.m.), wioski słynącej z tradycji ręcznego wyrobu noży i nożyc. Ma tu siedzibę muzeum, gromadzące dokumenty dotyczące tradycji rolniczych i rękodzielniczych na tym terenie. Nad jeziorem Como położone jest urocze centrum Bellano, słynne dzięki istnieniu tu urwiska utworzonego przez strumień Pioverna. Brescia Od wieków kwitnąca gospodarka Brescii bazuje na produkcji broni, przemyśle ciężkim i wydobyciu metali. Historyczne centrum tego bogatego współczesnego miasta zachowało ślady średniowiecza, renesansu i XIX wieku. Como Como, położone nad
jeziorem o tej samej nazwie, u stóp Monte Brunate, zawdzięcza swe bogactwo i sławę produkcji jedwabiu, która rozwijała się tutaj do XVI w. Miasto strzeżone jest przez górująca nad nim wieżę Baradello, pochodzącą z okresu współzawodnictwa z Mediolanem. Como posiada kilka znakomitych zabytków, a średniowieczne centrum historyczne zdradza kształt rzymskiego castrum. Dwie główne ulice miejskie łączy piazza Duomo, gdzie znajduje się romańsko-gotycki Palazzo Broletto (z podcieniami parteru i marmurową fasadą), do którego przylega wieża. Cremona Położona 80 km na północny wschód od Mediolanu, w sąsiedztwie lewego brzegu Padu dzisiejsza Cremona jest ośrodkiem przemysłowym i rolniczym, a jednocześnie niezwykle ważnym przystankiem na trasie architektury i urbanistyki średniowiecznej i renesansowej. Miasto zostało założone przez Rzymian w III w. p.n.e. Od XI w. stało się wolną komuną miejską, a następnie posiadłością Viscontich, Sforzów, a w XV w. – częścią Republiki Weneckiej. Okresem największego rozkwitu miasta
było średniowiecze. Wtedy właśnie zostało wzniesione dzisiejsze centrum miasta. Drugim okresem dobrej passy dla Cremony był renesans, kiedy miasto podległe Księstwu Mediolanu wykształciło własną szkołę malarską. Cremona znana jest na całym świecie jako miejsce pochodzenia i działalności największych lutników m. in. Stradivariusa, Amatiego i innych. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Lodi W połowie XII w., po stu latach rywalizacji komun miejskich Mediolanu i Lodi dochodzi do zwycięstwa mediolańczyków i zrównania z ziemią miasta zwanego „lodi Vecchio”. Niedługo potem, z woli cesarza Fryderyka Barbarossy, 8 km od zniszczonej osady powstało nowe miasto, dzisiejsze Lodi. Wybór miejsca pod budowę uwzględniał położenie blisko szlaków komunikacyjnych. Zadbano jednak o taką odległość od tych ostatnich, by Lodi nie stało się ponownie łakomym kąskiem dla najeźdźców. Niedługo trwała budowa miasta nad Addą, a melioracje i ułatwienia w żegludze dzięki przywilejom nadanym przez cesarza spowodowały jego natychmiastowy rozkwit. Okolice Lodi do dziś pozostają jednymi z najważniejszych terenów uprawnych Lombardii. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Mantua Mantua, stolica prowincji, otoczona z trzech stron sporymi jeziorami, często pogrążona w nieprzeniknionej mgle, to miasto, w którym na świat przyszedł Wergiliusz. Choć prawdopodobnie początki miasta sięgają czasów osadnictwa etruskiego, bardzo długo pozostawało ono miejscem właściwie zagubionym pośród bagien. Dopiero w XII i XIII w. władze Mantui uregulowały otaczające ja moczary. Rozpoczął się wtedy okres szybkiego rozwoju Mantui, którego zwieńczeniem były trzy stulecia sprawowania władzy przez Gonzagów. Do XVII w. Mantua była centrum politycznym i kulturalnym na miarę światową. Właśnie z tego okresu pochodzą najwspanialsze zabytki miasta. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Mediolan Mediolan jest drugim co do wielkości miastem Włoch (po Rzymie). Jednak jeśli się weźmie pod uwagę całą aglomerację, to zdecydowanie nie ma on sobie równych. Stolica prowincji i regionu Lombardia, leży na Nizinie Padańskiej, pomiędzy rzekami Ticino (zachód), Addą (wschód) i Padem. Zwana capitale morale (moralną stolicą), tak naprawdę jest przede wszystkim najważniejszym centrum finansowym, gospodarczym i przemysłowym kraju (sławna fabryka Alfa Romeo czy Pirelli). To tutaj mieszczą się siedziby wielkich koncernów i banków, alo Mediolan to miasto nie tylko przedsiębiorców, ale i sławnych domów mody. Ponadto kwitnie tu także życie kulturalne i naukowe, miasto jest siedzibą kilku uniwersytetów. Historia Mediolan został założony prawdopodobnie przez Celtów, według słów Liwiusza około 600 r. p.n.e. W 222 r. p.n.e. podbity przez
Rzymian, którzy nadali mu nazwę Mediolanum, prawdopodobnie od celtyckiego słowa medhelan, czyli „ziemia środka”. Następnie od 293 do 404 r., w czasach biskupa Ambrożego i cesarza Teodozjusza był stolicą imperium zachodniorzymskiego. Po okresach przynależności do Ostrogotów i Longobardów, w XI w. miasto zaczęło wzmacniać swoją pozycję i uniezależniło się od Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Zniszczone przez Fryderyka Barbarossę zdołało się podźwignąć dzięki zwycięskiej bitwie Ligi Lombardzkiej pod Legnano w 1176 r. Od tego czasu Mediolan był wolnym miastem. Poczynając od XIV w. Rządziły nim kolejno przez dwa znakomite rody: Viscontich i Sforzów. Był to okres rozkwitu miasta. Z początkiem XV w. Mediolan został podbity przez Francuzów, a następnie, po sławnej bitwie pod Pawią w 1525 r. przeszedł w ręce Habsburgów. Dominacja hiszpańska trwała do początku XVIII w., kiedy to podczas hiszpańskiej wojny sukcesyjnej miasto okupowały wojska Eugeniusza Sabaudzkiego, a następnie (w wyniku traktatu z
Rastadt w 1714) przypadło Austrii. W czasach oświeconego absolutyzmu Marii Teresy i Józefa II Mediolan stał się dla Włochów najważniejszym ośrodkiem kulturalnym, szerzącym idee oświecenia. To w tutejszych kawiarniach spotykali się i dyskutowali najwybitniejsi intelektualiści tego okresu (m.in. prawnik Cesare Beccaria, czy poeta Giuseppe Parini). W wyniku kampanii napoleońskich Mediolan stał się najpierw w 1796 r. stolicą Republiki Cisalpińskiej, potem Republiki Włoskiej, a wreszcie Królestwa Włoskiego. Po krótkim epizodzie francuskim powrócił jednak pod opiekuńcze skrzydła Austrii, w ramach Królestwa Lombardzko-Weneckiego. W 1859 r., w wyniku drugiej włoskiej wojny o niepodległość stał się częścią Królestwa Sardynii, w dwa lata później przekształconego w Królestwo Włoch. Okolice Mediolanu Na południe od Mediolanu, w niewielkiej odległości od miasta, znajdują się dwa opactwa. W kierunku porta Roamana i corso Lodi (ok. 12 km) znajduje się Abbazia w Chiaravalle, gdzie zobaczymy pozostałości XIII-wiecznego
krużganka i cmentarza, a przede wszystkim kościół z XII stulecia w stylu gotyku francuskiego, z charakterystyczną wieżą. We wnętrzu zachowały się freski szkoły Giotta (XV w.) i szkoły flamandzkiej (XVII w.) oraz drewniany chór z XVII w. W Viboldone znajdziemy gotycki kościół z fasadą z poł. XIV w. W środku podziwiać można freski szkoły Giotta. Kolejne opactwo – w Morimondo z dobrze zachowanym kościołem z XII w. i resztkami krużganków znajduje się przy wyjeździe ulicą Lorenteggio-Nuova Vigevanese. Do opactwa w Mirasole należy wyjechać z Mediolanu przez porta Vigentina w kierunku Ripamonte. Z powstałego w XIII w. kompleksu zachował się do dziś XIV-wieczny kościół, XIII-wieczna wieża oraz krużganki (XV w.). Z kolei na północ od Mediolanu znajduje się Brianza – obszar ograniczony granicami gmin miejskich Monzy, Lecco i Como oraz rzekami Lambro i Adda. Szlak do Brianzy prowadzi z Monzy przez Merate, skąd można zboczyć do Imbersago, wjechać na górę Montevecchia, następnie kontynuować podróż do Carate Brianza,
Agliate, Giussano, Inverigo, Alzate Brianza, Galliano, Cantu do Como. Monza leży w odległości 15 km na północ od Mediolanu. Niegdyś było to miasteczko wypoczynkowe szlachty i mieszczaństwa. Miasto zostało założone w VI w. przez longobardzką królową Teodolindę. Dzisiaj jest praktycznie sypialnią Mediolanu, co wywarło silne piętno na architekturze miejskiej. Centrum historyczne zachowało jednak pierwotny charakter patrycjuszowski. Głównym zabytkiem Monzy jest gotycka katedra z XIII/XIV w. z fasadą z białego i zielonego marmuru. Zdobienia wnętrza pochodzą z XVII/XVIII w. Kaplica Teodolindy z zachowanymi freskami Zavattariego z 1444 r. przechowuje legendarną żelazną koronę królowej. Skarbiec znajduje się w Museo Serpero jednym z najważniejszych na świecie. W sercu miasta, przy piazza Roma znajduje się Palazzo Comunale lub Arengario, siedziba Muzeum Archeologicznego. Niedaleko centrum znajduje się otoczona dużym parkiem Villa Reale (zwiedzanie po uprzedniej rezerwacji), powstała jako letnia rezydencja arcyksięcia
Ferdynanda, przedstawia szczytowe osiągniecie neoklasycyzmu lombardzkiego. W jednym ze skrzydeł znajduje się pinakoteka. W Merate można zwiedzić Villa Belgioioso (XVII/XVIII w.) z pięknym ogrodem oraz Osservstorio Astronomico (czynne w pierwszy piątek miesiąca). 3 km od Merate, na drodze do Imbersago znajduje się sanktuarium Madonna del Bosco. Imbersago posiada przeprawę przez Addę zaprojektowaną ponoć przez Leonarda da Vinci. Na prawo znajduje się podjazd na wzgórze Montevecchia z panoramą na okolicę. Carate Brianza jest dawnym centrum przemysłu tekstylnego (niegdyś nazywane było włoskim Manchesterem) z opuszczonymi halami fabrycznymi z XIX i początku XX w. Agliate to małe miasteczko skupione wokół wspaniałego kompleksu wczesnoromańskiego – bazyliki św. Piotra (IX/X w.) oraz baptysterium z tej samej epoki. Inverigo to perła Brianzy. Znajdują sie tam dwie wille neoklasyczne: Rotonda z 1813 r. oraz, położona na obrzeżach, otoczona parkiem Villa Cirvelli z XVIII w. W Alzate można oglądać wiele dawnych
rezydencji szlacheckich oraz średniowieczną wieżę. Z kolei w Galliano, w otoczeniu sosen, znajduje się piękny kompleks preromański – bazylika S. Vincenzo powstała prawdopodobnie w V w. i przebudowana w wieku X. Zarówno fasada, jak i dwunawowe wnętrze utrzymane są w surowym stylu (o klucz trzeba poprosić przy via S. Vincenzo 10), na ścianach znajdują się najważniejsze freski prymitywnego malarstwa lombardzkiego, z epoki karolińsko-otomańskiej (ok. 1000). Na prawo od bazyliki mieści się jedno z najstarszych baptysteriów w Lombardii (datowane na X w.). • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Pawia Na lewym brzegu Ticino, niedaleko miejsca, w którym rzeka ta wpada do Padu położona jest Pawia, niewielkie, liczące niespełna 74 tys. mieszkańców miasteczko, stolica prowincji, a jednocześnie siedziba jednego z najstarszych we Włoszech uniwersytetu, cieszącego się także dzisiaj dużym prestiżem. Osada została założona w tym miejscu ok. V w. p.n.e. przez plemiona galijsko-liguryjskie. W 89 r. p.n.e. stała się rzymską kolonią, nazwaną Ticinum i zyskała typowy dla castrum układ ulic, które przecinają się pod kątem prostym (Corso Cavour–Corso Mazzini i Strada Nuova). Sprzyjające położenie geograficzne spowodowało, że miasto utrzymało swoją rolę także po upadku Imperium Rzymskiego, kiedy to pod nazwą Papia rozwijało się jako stolica Ostrogotów Teodoryka, a następnie Longobardów i wreszcie frankijskiego Królestwa Włoskiego. Spalona w 924
r. przez hordy węgierskie, Pawia odzyskała swoją pozycję i w XI w. stała się wolnym miastem, wkraczając w okres największego rozkwitu ekonomicznego i kulturalnego. W tych właśnie czasach powstały piękne romańskie bazyliki, wtedy też Pawia zyskuje miano „miasta o stu wieżach”. W 1359 r. władzę w niej przejęła rodzina Viscontich, a po nich Sforzów. Pawia stała się wtedy siedzibą jednego z najwspanialszych dworów renesansowych. Złoty okres miasta kończy się wraz z wojnami włoskimi i sławną bitwą pawijską (1525), w której Karol V Habsburg pokonał Francuzów, co spowodowało podporządkowanie miasta, wraz z całym księstwem mediolańskim, władzy hiszpańskiej. Wreszcie, w 1713 r., w wyniku hiszpańskiej wojny sukcesyjnej przypadło ono Habsburgom austriackim, którzy sprawowali tu władzę aż do czasów włączenia Pawii do Królestwa Włoch. Okolice Do Certosa di Pavia dojedziemy pociągiem lub autobusem z Pawii i Mediolanu. Położony 8 km od Pawii klasztor kartuzów jest wraz z mediolańską katedrą najlepszym przykładem
rozwoju sztuki lombardzkiej, jej stopniowego przechodzenia od gotyku do dojrzałego renesansu. W 1396 r. Gian Galeazzo Visconti postanowił skonstruować kaplicę-mauzoleum dla swojej rodziny. Wybrał na ten cel miejsce położone nieco na północ od Pawii, pośród spokojnej padańskiej niziny. Autorem pierwotnego projektu był Bernardo da Venezia, wspomagany przez Giacoma da Campione (jednego z twórców katedry w Mediolanie). W pierwszych dziesięcioleciach XV w., mimo spowolnienia prac spowodowanych śmiercią Giana Galeazza, powstały budynki klasztorne (cele, kapitularz, skryptorium, refektarz i zakrystia). Sam kościół jest właściwie dziełem Giovanniego Solariego (z wyjątkiem fasady i kopuły, dużo późniejszych, pochodzących już z połowy XVI w.). Poprzez westybul przechodzi się na obszerny dziedziniec, w głębi którego ukazuje się bogato zdobiona fasada kościoła. Wnętrze kościoła prezentuje charakter zdecydowanie gotycki, z pięknymi freskami autorstwa Ambrogia i Bernardina Bergognone, Jacopa de Mottisa i innych. Poza tym
godne uwagi są także dzieła Perugina, Guercina czy Camilla Procacciniego oraz witraże Antonia da Pandino ukazujące Archanioła Gabriela i Ukrzyżowanie. Pozostałe wnętrza można zwiedzać w grupie i z przewodnikiem (jednym z mnichów). W starej zakrystii (sagrestia vecchia) na uwagę zasługuje przede wszystkim poliptyk z kości słoniowej Baldassarrego degli Embriachi przedstawiający historie biblijne. W prawej części transeptu podziwiać można natomiast grobowiec Giana Galeazza Viscontiego z płaskorzeźbionymi scenami z jego życia. W lewej części transeptu znajdują się dalsze prace Bergognonego (Ukoronowanie Maryi z klęczącymi Franceskiem Sforzą i Ludovikiem il Moro) oraz pomnik nagrobny Beatrice d’Este i Ludvica il Moro wyrzeźbiony przez Cristofora Solariego w 1497 r. Z prawej części transeptu wychodzi się na mały krużganek, wybudowany w 1462 r. przez Solariego. Stąd przechodzi się do dalszych pomieszczeń, m.in. refektarza z freskami Bergognnego na sklepieniu, biblioteki oraz dużego krużganka, otoczonego 24 celami
mnichów. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Sabbioneta Oddalona o 33 km od Mantui niewielka Sabbioneta w XVI w. przekształcona została w „małe Ateny” dzięki obecności oświeconego dworu bocznej linii Gonzagów. Przede wszystkim jednak jest to „miasto idealne”, zaprojektowane i wybudowane zgodnie z wymaganiami jego władcy, księcia Vespasiana. Ten przemyślany renesansowy układ urbanistyczny, który zakładał także np. wyodrębnioną dzielnicę żydowską, zachował się właściwie po dziś dzień. Miasteczko zamknięte jest wewnątrz solidnych, sześciokątnych, XVI-wiecznych murów obronnych. Wśród ulic wyraźnie można wyodrębnić jeszcze przecinające się pod kątem prostym rzymskie ulice, stanowiące główne osie komunikacyjne. Centrum miasteczka stanowi piazza Ducale, przy której znajduje się XVI-wieczny Palazzo Ducale, wybudowany według projektu Tusardiego. Obok, w kościele dell’Incoronata z 1588 r.
podziwiać można mauzoleum Vespasiana Gonzagi autorstwa Della Porty oraz jego brązowy posąg. Przy via Gonzaga znajduje się Teatro Olimpico zbudowany według projektu Scamozziego w latach 1588–90, a w nim interesujące freski szkoły weneckiej. Wzdłuż piazza del Castello ciągnie się długi rząd podcieni, zwany Galleria degli Antichi (1584), łączący się ze skromnym z zewnątrz Palazzo del Giardino, którego wnętrze ozdobione jest jednak bogato freskami, stiukami i arabeskami Campiego i szkoły Giulia Romana. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Vigévano Około 35 km na południowy zachód od Mediolanu, na prawym brzegu rzeki Ticino, położone jest Vigévano, miasto, które przez wieki podlegało na przemian wpływom Mediolanu i sabaudzkiego Piemontu. Przez wiele lat było też znane jako stolica przemysłu obuwniczego. Warto tu zajrzeć choćby ze względu na piazza Ducale, jeden z najpiękniejszych placów we Włoszech. Znajduje się on w centrum miasteczka i stanowi jedno z najciekawszych rozwiązań urbanistycznych renesansu (1490–92). Sprawia to, że cały kompleks przypisywany bywa Leonardowi da Vinci lub Donatowi Bramantemu. Z jednej strony plac ograniczony jest przez imponującą fasadę katedry, wzniesionej w 1531 r. na miejscu wcześniejszego kościoła, sama fasada jest natomiast późniejsza, XVII-wieczna, stworzona na podstawie projektu Juana Caramuela de Lobkowitza. Obok piazza Ducale wznosi się
Castello, którego budowę rozpoczęto w 1345 r., a zakończono dopiero w XV w. Jego część stanowi Torre del Bramante, wieża wzniesiona w XV w. przez tego właśnie architekta. Z zamku można przejść do fortecy, tzw. Rocca Vecchia poprzez ciekawą średniowieczną krytą uliczkę (Strada Coperta), która jest w istocie ufortyfikowanym mostem. Dokładnie pomiędzy tymi dwoma budowlami wznosi się wieża Torre del Portone. Ponadto warto w Vigévano odwiedzić dość nietypowe muzeum mieszczące się w Castello, a mianowicie Museo Civico della Calzatura, dokumentujące nie tylko rozwój obuwnictwa od najstarszych czasów, ale także stanowiące świadectwo zmian obyczajowych. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej _ Źródło: Bezdroża _