Jesienią 1918 r. Austro-Węgry uległy rozpadowi. Wiele narodów zamieszkujących ck monarchię w przegranej wojnie zaczęło upatrywać szansy na uzyskanie niepodległości. Pod koniec października powstanie własnego państwa ogłaszają Czesi, Chorwaci dążą do uzyskania całkowitej niezależności od Węgier, Słowacy zapowiadają związanie się z Czechami.
Tymczasem i w Budapeszcie władza wymyka się z rąk rządu. 25 października hr. Mihály Károlyi ustanawia Węgierską Radę Narodową, która za swą siedzibę obiera hotel Astoria. Rada żąda radykalnych reform politycznych i społecznych, m.in. reformy rolnej. Stolica staje się miejscem licznych manifestacji zmęczonego obciążeniami wojennymi społeczeństwa. Dochodzi do starcia z siłami porządkowymi na moście Łańcuchowym, zastrzelony zostaje we własnym mieszkaniu były premier, István Tisza – dla wielu ucieleśnienie dotychczasowego reżimu. Wracający z frontu żołnierze, na znak poparcia dla reform, wpinają sobie w czapki kwitnące astry. Karol IV nie widząc innego wyjścia, mianuje Károlyiego premierem. Kilka dni później cesarz zmuszony jest abdykować. 16 listopada ogłoszono powstanie Republiki Węgierskiej, a 11 stycznia 1919 r. Károlyi zostaje jej prezydentem.
Krótki był żywot republiki. Zimą wraz z narastającym bezrobociem i trudnościami aprowizacyjnymi rosła frustracja i niezadowolenie społeczne. 16 lutego ogłoszono reformę rolną, która okazała się połowiczna: rozsierdziła posiadaczy ziemskich i nie zadowoliła chłopów. Ostatnim gwoździem do trumny republiki była jednak kwestia linii demarkacyjnej z Rumunią. 19 marca rząd Węgier dostał od szefa francuskiej misji wojskowej 48 godzin na wycofanie wojska i administracji na nowo ustaloną linię, która była wyjątkowo niekorzystna. W kraju powstało zamieszanie, które wykorzystali węgierscy komuniści. 21 marca w wyniku połączenia komunistów z socjaldemokratami powstała Węgierska Partia Socjalistyczna. Wyłoniony przez nią rząd – Rządząca Rada Rewolucyjna – powołała Węgierską Republikę Rad.
_ Źródło: Bezdroża _
