Umbria

[

Niezwykły krajobraz łagodnych wzgórz, tajemnicze zamki i niezbyt gęsto rozsiane osady ludzkie to najbardziej charakterystyczne cechy pejzażu Umbrii, ziemi mistyków i artystów. Ten leżący pomiędzy Toskanią i Lacjum obszar jest nieco zapomniany przez turystów, dzięki czemu, poza nielicznymi dużymi miastami można tu spędzić naprawdę spokojne wakacje, wdychając zapachy średniowiecza i renesansu. Niskie uprzemysłowienie sprawia, że środowisko jest czyste i przyjazne człowiekowi. W Umbrii znajduje się jedno z najważniejszych centrów chrześcijaństwa – Asyż i bazylika św. Franciszka. Pracowali tu najwięksi artyści Włoch od średniowiecza po barok, m in. Cimabue, Piero della Francesca, Perugino, Vasari. Można tu odnaleźć zarówno ślady „północnego” jak i „południowego” charakteru zarówno w zachowaniu ludzi, jak i w elementach otoczenia. W miastach
umbryjskie zobaczymy charakterystyczne, wąskie uliczki i budynki z kamienia. Istnieje szereg specjałów gastronomicznych oraz liczne wina, którymi Umbria szczyci się na całym świecie. Umbria słynie ponadto z produkcji oliwy o doskonałych walorach smakowych, a specjały kuchni umbryjskiej opierają się na grzybach – jest to region uprawy trufli. Wytwarzane jest tu cenione wino czerwone, Brunello di Montalcino. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Asyż • Foligno * *• Gubbio • Orvieto • Perugia • Spoleto * *• Terni * *• Todi

[

*Włochy Północne. Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu * Prezentowane materiały pochodzą z przewodnika turystycznego po Włoszech opublikowanego nakładem wydawnictwa Bezdroża. ]( \"http://bezdroza.pl\" )

[

Asyż Asyż zwykle kojarzy się z osobą św. Franciszka, który przyniósł miastu międzynarodową sławę. Pierwsza umbryjska osada powstała tu w starożytności, a Rzymianie uczynili ją municypium. W tym okresie miasto powstawało na serii tarasów podtrzymywanych przez ciężkie mury, podobnych do wielkich stopni. Po okresie najazdów longobardzkich i karolińskich w Asyżu zaczęły powstawać liczne klasztory męskie. Działalność św. Franciszka (zm. 1226 r.) sprowadzała do miasta licznych pielgrzymów. W
kilkadziesiąt lat po śmierci świętego, działającego w latach 1206–1226, założyciela zakonu Franciszkanów i opiekuna duchowego powstałego w tym samym okresie zakonu klarysek, wzniesiona została bazylika. Główne wejście do miasta to pochodząca z XIV w. brama S. Francesco, część opasującego miasto muru. Imponujący budynek bazyliki św. Franciszka wraz z dzwonnicą z XIII w. znajduje się przy piazza Inferiore di S. Francesco. Plac ten okolony jest XV-wiecznymi podcieniami gościnnie witającymi pielgrzymów. Bazylika jest jedną z największych świątyń chrześcijaństwa. Budowę rozpoczęto w 1228 r. z woli i, prawdopodobnie, wg projektu brata Eliasza. Bazylika składa się z dwu kościołów: dolnego i górnego. Niska bazylika dolna utrzymana jest w stylu romańsko-gotyckim, natomiast pełna światła bazylika górna w stylu gotyckim. Kościół dolny ozdobiony został freskami przez średniowiecznych mistrzów: Maestro di San Francesco, Giotta, Cimabuego. Najstarsze są freski zdobiące ściany nawy głównej (z ok. 1253 r.), pędzla Maestro
di San Francesco przedstawiające sceny z życia Chrystusa i św. Franciszka. Prezbiterium zawiera podwójny gotycki ołtarz, który został poświęcony w 1253 r. Sklepienie nad ołtarzem to pochodzące z początku XIV w. słynne freski przedstawiające alegorie cnót franciszkańskich (Ubóstwa, Miłosierdzia, Posłuszeństwa) i Chwałę św. Franciszka. Na ścianach transeptu zobaczymy Dzieciństwo Chrystusa i Mękę Chrystusa. Autorem prac byli uczniowie Giotta. Na sklepieniu prawej części transeptu widoczne są freski przedstawiające Maryję na tronie, czterech aniołów i św. Franciszka autorstwa Cimabuego (jedyna pozostała część wcześniejszej dekoracji) i cykl Ukrzyżowanie Giotta. Lewa strona transeptu zdobiona była ok. 1320 r. przez jednego z mistrzów sieneńskich (Stygmaty św. Franciszka, Ostatnia wieczerza, Biczowanie) oraz Lorenzettiego (Śmierć Judasza, Mycie nóg, Wejście do Jeruzalem, Wejście na Kalwarię). Lorenzettiemu przypisywane są również: Ukrzyżowanie, Matka Boska z Dzieciątkiem oraz wszystkie pozostałe freski tej strony.
W absydzie ściany zdobi fresk z XVII w. Sąd Ostateczny, pędzla Sermeiego. Zwiedzanie kościoła górnego rozpoczyna się od transeptu, który w całości został pokryty freskami przez Cimabuego ok. roku 1277. Większość z malowideł jest w złym stanie. Po lewej stronie znajduje się dramatyczne Ukrzyżowanie oraz pięć scen apokaliptycznych. W absydzie przedstawione zostały sceny z życia Maryi. W prawej części transeptu możemy podziwiać freski przedstawiające epizody z życia św. Piotra, pędzla jednego z mistrzów północnych oraz Cimabuego. Sklepienie z przedstawieniami czterech ewangelistów jest również autorstwa Cimabuego, natomiast wizerunki Chrystusa, Maryi, Jana Chrzciciela i św. Franciszka – również na sklepieniu – są autorstwa Jacopo Torritiego. Postaci czterech doktorów Kościoła i osiemnastu świętych przypisuje się młodzieńczej działalności Giotta. Na ścianach kościoła górnego najwyższe poziomy zajmują bardzo zniszczone sceny staro- i nowotestamentowe, przypisane przez Vasariego Cimabuemu. Poniżej znajduje się
cykl fresków przypisywanych przez Vasariego Giottowi, a przedstawiających żywot św. Franciszka. Porządek scen w obydwu wypadkach następuje od prawej strony przy wejściu do ołtarza i następnie na lewej ścianie do wyjścia. Bazylika jest najważniejszym, lecz nie jedynym zabytkiem Asyżu. Via S. Francesco wspina się w kierunku centrum, otoczona średniowiecznymi i nielicznymi, barokowymi budynkami. Główny plac miejski, powstały w miejescu forum rzymskiego, piazza del Comune, zdominowany jest przez XIV-wieczny Palazzo dei Priori i XIII-wieczny Palazzo del Capitano del Popolo wraz z wieżą i znajdującą się obok świątynią Minerwy. Ten pochodzący z epoki Augusta budynek dzisiaj służy za kościół, lecz łatwo jest odczytać pierwotny plan architektoniczny. Przy piazza S. Ruffino, do którego prowadzi ulica o tej samej nazwie, znajduje się katedra. Wzniesiona między XII i XIII w. stoi w miejscu dawnej bazyliki. Trzynawowa świątynia posiada rzeźbioną fasadę. Na żądanie można zwiedzić muzeum katedralne. Gotycki kościół S.
Chiara pochodzi z 2. poł. XIII w. Jednonawowe wnętrze podzielone jest przęsłami na cztery części. Godne uwagi dzieła malarstwa znajdujące się w kościele to m.in. Krucyfiks w absydzie, Św. Klara i Matka Boska w transepcie (XIII w.). W kaplicy Sakramentu, oprócz XIV-wiecznych fresków, znajduje się krucyfiks, który wg legendy przemówił do św. Franciszka. Inne sakralne zabytki w Asyżu to pochodzące z XII w. kościół S. Maria Maggiore (dawna katedra) i kościół S. Pietro (z elementami dwóch stylów: romańskiego i gotyckiego). Oprócz nich warto zobaczyć Rocca Maggiore – zamek na skale (można doń dojść ścieżką, która rozpoczyna się przy via S. Maria delle Rose). Forteca została wybudowana w 2. poł. XIV w. Z kolei przy szlaku prowadzącym do Rocca Minore znajdują się pozostałości amfiteatru rzymskiego. Okolice 5 km od Asyżu znajduje się kościół S. Maria degli Angeli, w miasteczku o tej samej nazwie. Tam właśnie narodził się zakon franciszkański i tam zmarł św. Franciszek. Świątynia powstała w XVI w. Zawiera w sobie
kaplicę, w której modlił się św. Franciszek i jego towarzysze (Capella della Porziuncola zdobiona freskami z XIV i X w.). W prezbiterium, po prawej stronie, znajduje się Capella del Transito, gdzie zmarł św. Franciszek. Na ołtarzu stoi statua świętego dłuta Andrei della Robbii. Po prawej stronie od kościoła widać XIV-wieczny konwent, siedzibę dwóch muzeów (Museo Etnografico i muzeum przechowujące obraz Cimabuego z XIII w. przedstawiający św. Franciszka). 25 km od Asyżu znajduje się klasztor S. Damiano, który powstał wokół oratorium, gdzie według legendy krzyż przemówił do św. Franciszka. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Foligno To nieduże miasto w sercu Umbrii był niegdyś ważnym municypium rzymskim na szlaku via Flaminia (droga łącząca Rzym z Adriatykiem). W średniowieczu Foligno należało do Księstwa Spoleto, a następnie do Państwa Kościelnego, podobnie jak cały region. Centrum miasta to piazza della Repubblica. Przy placu tym znajdują się: XIII-wieczny Palazzo Comunale, XV-wieczny Palazzo Trinci oraz katedra. Katedra powstała w XII w. w stylu romańskim, lecz została przebudowana. Wnętrze jest jednonawowe i znajduje się tu kaplica Sakramentu, pochodzące z XVI w. dzieło Sangalla Młodego. W romańskiej krypcie można obejrzeć m.in. rzeźby, napisy, herby. W Palazzo Trinci, mieści się pinakoteka posiadająca w swojej kolekcji głównie freski miejscowych artystów i muzeum archeologiczne (wykopaliska z epoki rzymskiej, zwiedzanie wraz z pinakoteką). Idąc via
Gramsci od pinakoteki, dotrzemy do byłego kościoła S. Domenico z gotyckim portalem i dzwonnicą oraz interesującymi freskami. Obok, przy piazza S. Domenico, znajduje się kościół S. Maria Infraportas. Wnętrze tej świątyni podzielone jest na trzy nawy zdobne we freski z X i XVI w. W XII-wiecznej kaplicy della Assunta (Wniebowziętej) znajdują się bizantyńskie freski i Matka z Dzieciątkiem w drewnie (XII w.). Okolice Z Foligno dotrzmey drogą nr 316 do miasteczka Bevagna, niegdyś kwitnącego municypium. Podobnie jak Foligno zachowało ono średniowieczny charakter oraz ślady obecności rzymskiej. Część murów miejskich pochodzi z I–III w. p.n.e. (nałożone na nie mury średniowieczne). Zobaczyć tu można resztki świątyni z II w. n.e. i, znajdujące się poza murami, ruiny amfiteatru oraz mozaiki. Centrum życia miejskiego to średniowieczna piazza Silvestri z XIII-wiecznym Palazzo dei Consoli. Tutejszy kościół S. Michele powstał na początku XIII w. w stylu romańskim. Podobny do niego jest nieco wcześniejszy kościół S.
Silvestro. XVII-wieczny pałac komunalny mieści pinakotekę (malarstwo XV–XVIII w.) oraz sekcję archeologiczną. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Gubbio Gubbio, położone na zboczach góry Ingino, jest typowym umbryjskim niezwykle malowniczym miasteczkiem. Założone przez Umbrów, było następnie sprzymierzeńcem Rzymu, a w czasach średniowiecza przez pewien okres miejscowość cieszyła się niezależnością jako wolne miasto. Po krótkim panowaniu rodu Montefeltro z Urbino, w 1624 r. Gubbio zostało ostatecznie włączone do Państwa Kościelnego. W jednym z niższych punktów miasta znajduje się piazza Quaranta Martiri, przy której wznosi się gotycki kościół San Francesco (XIII w.) o prostej fasadzie, w którym podziwiać można cenne XV-wieczne freski, przedstawiające sceny z życia Matki Boskiej oraz żywot św. Franciszka. Po drugiej stronie rzeczki Camignano, przy piazza San Giovanni znajduje się kolejny XIII-wieczny kościół, poświęcony tym razem Janowi Chrzcicielowi. Jego fasada charakteryzuje się
pięknym gotyckim portalem. Tuż obok wznosi się wysoka dzwonnica. Wewnątrz na uwagę zasługuje przede wszystkim Chrzest Chrystusa przypisywany uczniowi Perugina. Przy pobliskim piazza Grande znajduje się jeden z najwspanialszych przykładów XIV-wiecznej architektury świeckiej, Palazzo dei Consoli, z pięknym gotyckim portalem umieszczonym u szczytu schodów. Budynek jest obecnie siedzibą Museo Comunale i pinakoteki. Nieodal znajduje się późnogotycki Palazzo Ducale ze wspaniałym, otoczonym podcieniami dziedzińcem. Pałac został wybudowany na polecenie Federica da Montefeltro przez Francesca di Giorgio Martiniego. Naprzeciwko pałacu wznosi się XIII-wieczna katedra z pięknym portalem i rzeźbioną rozetą. Wewnątrz podziwiać można freski, w większości XVI-wiecznej szkoły umbryjskiej. Tuż obok, przy via Montefeltro znajduje się Palazzo Canonici, a w nim Museo Diocesano gromadzące m.in. bogatą kolekcję XV-wiecznego malarstwa lokalnego (szkoła Ottaviaviana Nelliego i Taddea di Bartolo) oraz znakomity cykl fresków
ukazujących mękę Chrystusa. Idąc od piazza Grande uroczą via dei Consoli, przy której wznoszą się piękne stare domy i charakterystyczne wieże, dochodzi się do niewielkiego placyku z fontanną, przy którym znajduje się Palazzo del Bargello, piękny gotycki budynek z XIII w. Ta sama ulica ciągnie się dalej, aż do piazza Giordano Bruno, nad którym dominuje bryła XIV-wiecznego kościoła San Domenico z cennymi freskami miejscowych artystów (XV w.). Natomiast idąc od piazza Grande w przeciwnym kierunku, via Savelli della Porta, dochodzi się do niewielkiego kościółka San Francesco della Pace, wybudowanego według legendy w miejscu, w którym mieszkał wilk oswojony przez św. Franciszka. Po przeciwnej stronie ulicy wznosi się natomiast Palazzo della Porta z godnym uwagi renesansowym portalem, a dalej XIV-wieczny kościół Santa Maria Nuova, w którym można podziwiać jeden z najpiękniejszych fresków Ottaviana Nelliego Madonna del Belvedere. Inne freski tego samego artysty znajdują się natomiast w położonym już za murami
miasta, za Porta Romana, kościele Sant’Agostino. Za murami, już w dolinie, położony jest jeden z największych teatrów rzymskich, jakie zachowały się do naszych czasów, wybudowany w czasach panowania Oktawiana Augusta. Nieopodal znajduje się także tzw. Mauzoleo Pomponio Grecino, rzymski grobowiec na planie okręgu. Po drugiej stronie miasta, a właściwie ponad nim, na zboczu góry wznosi się średniowieczny kościół Sant’Ubaldo, rozbudowany w XVI w. To tutaj przechowywane są tzw. ceri, ciężkie przyrządy z drewna podtrzymujące statuy świętych Ubalda, Jerzego i Antoniego. Są one niesione w procesji w przeddzień święta patrona miasta (świętego Ubalda właśnie), a następnie odnoszone na miejsce podczas tzw. corsa dei ceri, wyścigu stromymi i wąskimi uliczkami Gubbio, którego celem jest właśnie kościół Sant’Ubaldo. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Orvieto Orvieto położone jest niezwykle malowniczo na tufowym wzgórzu wyrastającym pośrodku doliny rzeczki Mecereto. Niegdyś było to jedno z najważniejszych miast etruskich (identyfikowane jest często z Volsinii przeżywającym swój rozkwit w wiekach VI–III p.n.e.). Po okresie mniejszego znaczenia w czasach rzymskich miasto ponownie podniosło się w epoce średniowiecza jako wolne miasto Urbs Vetus. Bardzo długo pozostawało jednak podporządkowane Państwu Kościelnemu. Najbardziej znaną atrakcją Orvieto jest niewątpliwie jego piękna katedra, jedno z arcydzieł włoskiej architektury gotyckiej, wybudowana w latach 1290–1320. Szczególne wrażenie robi zwłaszcza bogata i harmonijna fasada zaprojektowana przez Maitaniego, a ukończona dopiero w XVI w. Jest ona wyraźnie podzielona pilastrami na trzy części, z których każda zwieńczona jest trójkątnym
szczytem. Nad środkowym portalem widoczna jest piękna, ozdobna rozeta, dzieło Andrei Orcagni (XIV w.). Boczne ściany katedry pokryte są w całości pasami białego i czarnego kamienia. Również wnętrze ozdobione jest dwukolorowymi pasami. Znajdują się tu ponadto liczne dzieła zasługujące na uwagę, m.in. freski Gentilego da Fabriano i Ugolina da Prete Ilario. W kaplicy San Brizio podziwiać można natomiast wspaniały cykl fresków przedstawiających Sąd Ostateczny będący w części dziełem Fra Angelica, a w części – Luki Signorellego. Na prawo od katedry znajduje się XIII-wieczny Palazzo Soliano, w którym mieści się obecnie Museo dell’Opera del Duomo. Chwilowo jest ono zamknięte z powodu prac renowacyjnych. Zgromadzono w nim freski, obrazy i rzeźby, w tym Madonnę ze świętymi Simona Martiniego i Autoportret Luki Signorellego i dwie statuy wykonane przez Andreę Pisana. Naprzeciwko katedry wznosi się Palazzo Faina, siedziba Museo Claudio Faina, gromadzącego interesujące zbiory sztuki etruskiej i greckiej, w tym brązy i
wyroby złotnicze oraz etruski sarkofag z końca IV w. p.n.e. Za katedrą znajduje się ponadto Palazzo Papale, a w nim Museo Archeologico Nazionale. Idąc via Maitani od piazza Duomo, dochodzi się do XIII-wiecznego kościoła San Francesco, którego fasadę charakteryzują trzy portale i dwie niewielkie rozety. Nieopodal znajduje się niewielki kościółek San Lorenzo de Arari, również XIII-wieczny z charakterystyczną dzwonnicą i XV-wiecznym portalem. Wewnątrz podziwiać można interesujące freski z XIV w. Przy piazza della Repubblica znajdującym się na końcu corso Cavour wznoszą się Pallazzo Comunale oraz kościół Sant’Andrea, wzniesiony na przełomie XI i XII w. i ukończony w XIV w. Na prawo znajduje się dzwonnica wybudowana na planie dwunastoboku. Wzdłuż lewego boku kościoła ciągnie się rząd podcieni. Via Filippeschi i stanowiąca jej przedłużenie via Malebranca prowadzą do romańskiego kościółka San Giovenale z charakterystyczną, masywną dzwonnicą. Przy corso Cavour, nieopodal piazza della Repubblica wznosi się Torre del
Moro – wieża wysoka na 42 m, z której można podziwiać panoramę Umbrii. Przy położonym niedaleko placu znajduje się natomiast piękny romańsko-gotycki Palazzo del Popolo z imponującymi zewnętrznymi schodami (XII–XIII w.). Z kolei przy via Arnolfo di Cambio wznosi się kościół San Domenico, który zachował jeszcze oryginalny XIII-wieczny transept i absydę, które łączą się z nieco późniejszą resztą. Wewnątrz na uwagę zasługuje posąg kardynała de Braye, wykonany przez Arnolfa di Cambio. We wschodniej części miasta znajduje się XIV-wieczna forteca, mieszcząca obecnie park miejski. Nieopodal zobaczyć można pozostałości etruskiej świątyni – tzw. Tempio del Belvedere z V w. p.n.e., a także Pozzo di San Patrizio, czyli studnia św. Patrycjusza. Zbudowano ją wg projektu Antonia da Sangallo Młodszego, kiedy to po sławnym Sacco di Roma (1527) papież Klemens VII został zmuszony schronić się właśnie w Orvieto. Aby zaopatrzyć pobliską fortecę w wodę, wykopano studnię o głębokości 62 m i szerokości 13 m, w której znajdują się
72 okna, a okrążają ją kręte schody, ułatwiające wydobycie wody. Okolice W pobliżu Orvieto znajdują się dwie etruskie nekropolie: na północy jest to cmentarz zwany del Crocefisso del Tufo (Krzyża z tufu). Na południe od miasta rozciąga się cmentarz Cannicella. Obie nekropolie pochodzą z VI w. p.n.e. Wszystkie grobowce wykonane zostały z tufu i oznaczone imieniem osoby, która w nich spoczywa. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Perugia Pewna średniowieczna legenda przypisuje założenie miasta Etruskowi Eulistowi, jednak wykopaliska archeologiczne świadczą o obecności ludzkiej na tym terenie już w epokach prehistorycznych. W IX w. p.n.e na wzgórzu znajdowały się siedziby ludzkie, a w IV w.p.n.e. osada zaliczała się do najważniejszych miast na granicy kraju Etrusków i Umbrów. Oś osady etruskiej zachowana jest w środkowej części corso Vannucci aż do piazza IV Novembre. Już w epoce przynależności do cesarza Augusta miasto rozrosło się, a w średniowieczu zaczęło wychodzić poza dawne obwarowania. Położenie na skrzyżowaniu dróg Rzym – Ravenna – Gubbio sprawiło, że Perugia bardzo dobrze prosperowała we wczesnym średniowieczu i epoce najazdów barbarzyńców. Ok. X w. rozpoczęła się budowa katedry i odnowa urbanistyczna miasta związana z rozwojem biskupstwa. To właśnie w tym
okresie życie miasta zaczęło skupiać się wokół głównego dzisiaj placu: piazza del Comune. Po okresie walk o te ziemie, pod koniec XIV w. Perugia została włączona do Państwa Kościelnego, w 1860 r. – do zjednoczonych Włoch. Dzisiaj położona w wzgórzu (ok. 500 m.n.p.m.), licząca sobie 150 tys. mieszkańców Perugia jest stolicą regionu Umbria. Najstarszą częścią miasta jest piazza IV Novembre, gdzie można podziwiać m.in. zdobioną rzeźbami Nicola i Giovanni Pisano oraz płaskorzeźbami fontannę wykonaną z marmuru i brązu. Przy placu tym znajduje się również katedra, gotycki budynek powstały na przełomie XIV/XV w. Zewnętrzny wystrój kościoła to przede wszystkim surowa fasada, barokowy portal oraz (na lewym boku) biały i czerwony marmur. Wnętrze podzielone jest na trzy nawy podtrzymywane przez jednakowej wysokości pylony (filary). Na uwagę zasługują m.in.: w absydzie drewniany chór z końca XV w. oraz XVI-wieczne freski zakrystii. Z zakrystii przechodzi się do krużganka i następnie do Museo Capitolare, gdzie znajdują
się zerwane ze ścian freski szkoły umbryjskiej i toskańskiej z XIV–XVI w. (Caporali, Signorelli), dzieła sztuki złotniczej i wyposażenie kościelne. Jednym z największych dzieł architektury średniowiecznej we Włoszech jest Palazzo dei Priori wzniesiony w XIII–XV w. Sala dei Notai (Sala Notariuszy) to najpiękniejsza aula budynku (I piętro). Na drugim piętrze Palazzo dei Priori mieści się Galleria Nazionale dell’Umbria, która przechowuje najważniejsze dzieła malarstwa i rzeźby umbryjskiej od XIII–XVIII w. (w zbiorach znajdują się m.in.: Ducio, Piero della Francesca, Beato Angelico, Perugino, Pinturicchio). Na parterze mieści się późnogotycka sala del Collegio della Mercanzia (sala Kolegium Kupieckiego). Tuż obok znajduje się Collegio del Cambio z 2. poł. XV w. Wnętrze, w stylu renesansowym, ozdobione jest freskami Perugina i jego szkoły oraz (ponoć) Raffaella. Do piazza IV Novembre przylega piazza Danti, gdzie (pod nr 18) można obejrzeć studnię etruską z III w. p.n.e., a niedaleko, na końcu via Rocchi, łuk
etruski (główna brama etruskiego miasta z III/II w. p.n.e.), którego górna część została przebudowana przez Rzymian w 40 r. p.n.e. Za łukiem znajduje się piazza Fortebraccio, przy którym mieści się barokowy Palazzo Stuart, dzisiaj siedziba Uniwersytetu dla Cudzoziemców. W pobliżu, przy via Pinturicchio, znajduje się XIII-wieczny kościół S. Maria Nuova z XV-wiecznym drewnianym chórem. Pobliski kościół S. Severo przechowuje w oratorium fresk Raffaella Św. Trójca i święci – sześciu świętych zostało dodanych przez Perugina. Via delle Volte, odchodząca od katedry (z tyłu) do piazza Cavallotti, otoczona XIII i XIV-wiecznymi budynkami z masywnymi wieżami, prowadzi do pierwotnie gotyckiego oratorium Maest? delle Volte (dzisiaj jedyny ślad oryginalnej budowli to łuk gotyki w biało-czerwonym kamieniu). Biegnąca z tyłu Palazzo dei Priori, via dei Priori, prowadzi przez charakterystyczną, średniowieczną dzielnicę. Gotycki kościół S. Agata z XIV-wiecznymi freskami, barokowy S. Filippo Neri oraz torre (wieża) d. Sciri
pochodząca z XIV w. to tylko niektóre atrakcje tej ulicy. Jej zwieńczeniem jest piazza Madonna della Luce z XVI-wiecznym kościołem noszącym to samo imię. Z kolei przy pobliskim piazza S. Francesco znajduje się XIII-wieczny gotycki kościół S. Francesco al Prato. Niedaleko, bo przy via Bonacci Brunamonti, znajduje się XIII-wieczny kościół Madonna di Monteluce, gdzie za absydą można podziwiać XIV-wieczne freski (w XV w. kościół został przebudowany). Przy piazza Matteotti znajdują się pochodzące z końca XV w. budynek uniwersytetu (Palazzo del Universita Vecchia) i Palazzo del Capitano del Popolo. Pod numerem 18, po przejściu pod łukiem, znajdują się loggia i taras z XIV w. W głębi placu, przy via Volte della Pace, możemy podziwiać długi rząd XIV-wiecznych portyków. Corso Vannucci to dziś główna ulica miejska. Na jej początku znajduje się budynek Collegio dei Notari (połowa XV w.), na końcu natomiast XVIII-wieczny Palazzo Donini. Przy piazza Italia znajduje się XIX-wieczny budynek Prefektury. Z tyłu budynku
rozciąga się park im. Carducciego z pięknym widokiem na Dolinę Umbryjską oraz aleje ze śladami murów etruskich. Znajdująca się niedaleko Porta Marzia, dawna brama etruska, prowadzi do podziemnej via Bagliona (resztki średniowiecznych budynków). Corso Cavuor prowadzi do wielkiej gotyckiej bazyliki S. Domenico z XIV w. (przebudowana w XVII w.). Z oryginalnej budowli pozostały przypory oraz niektóre boczne kaplice. Surowe wnętrze podzielone jest na trzy nawy. W absydzie znajduje się renesansowy chór wykonany z drewna. W pierwszej kaplicy na prawo od absydy usytuowany jest nagrobek Benedykta XI z 1325 r. Część zakonu św. Dominika zajmuje muzeum archeologiczne (ekspozycja wykopalisk prehistorycznych, etruskich i rzymskich). Za Porta S. Pietro (XIV–XV w.) znajduje się jeden z najważniejszych zabytków Perugii – kościół S. Pietro. Budynek pochodzi z X w., dzwonnica z XIV, a dziedziniec przed kościołem z XVII w. Trzynawowe wnętrze podtrzymywane jest przez oryginalne kolumny. Sufit środkowej nawy pochodzi z XVI w.
Kościół przechowuje drogocenne malowidła: Guercina, Perugina oraz pochodzące z końca XVI w. płótna Aliense. Zakrystia zdobiona jest malunkami Guercina i jednym Caravaggia. Szafy pochodzą z XV w. W kościele znajduje się Piet? Perugino i drewniany krucyfiks z XV w. Na północnym krańcu otoczonego murami centrum Perugii, na końcu Corso Garibaldi, znajduje się wczesnochrześcijański budynek kościoła S. Angelo (V–VI w.), wzniesiony na planie centralnym. Wnętrze oparte jest na 16 rzymskich kolumnach rozłożonych na okręgu. Świątynia ma też elementy późnogotyckie. Okolice Przy drodze do Ponte San Giovanni, 7 km od Perugii, znajduje się Ipogeo dei Volumni – szlachecki grób etruski z połowy II w.p.n.e. W przedsionku, z którego schodzi się do części właściwej hipogeum, umieszczone są urny znalezione w podczas wykopalisk w pobliskiej nekropolii. W podziemiach, złożonych z atrium i cel, znajduje się siedem urn, w tym urna głowy rodziny, Arunta (z figurą leżącą i dwoma duchami śmierci). >>Bastia Umbra<< to miasteczko
położone 17 km na południowy wschód od Perugii, nad rzeką Chiariscio; w średniowieczu kość niezgody między mieszkańcami Perugii i Asyżu. Ciekawym obiektem do zwiedzenia jest kościół S. Croce z końca XIII w. Gotyckie wnętrze przechowuje płótna i freski szkoły umbryjskiej. Wewnątrz dawnych zamkowych murów znajduje się prastary kościółek S. Angelo, przebudowany w XV w. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Spoleto Położone na wzgórzu Spoleto zostało prawdopodobnie założone przez Umbrów, a w 241 r. p.n.e. stało się kolonią rzymską (Spoletium). W średniowieczu było stolicą rozległego księstwa longobardzkiego, a w końcu w XIV w. zostało włączone do Państwa Kościelnego. Przy położonym w górnej części miasta piazza della Liberta wznosi się XVII-wieczny Palazzo Ancaiani. Tuż obok niego widoczne są ruiny rzymskiego teatru. Zachował się on tylko w części, a w miejscu gdzie dawniej znajdowała się scena, obecnie wznosi się kościół i budynki dawnego klasztoru Sant’Agata. Nieopodal podziwiać można także Arco Romano, bramę miejską, prawdopodobnie z III w. p.n.e. oraz, nieco dalej, Arco di Druso (Łuk Druzusa), wzniesiony w 23 r. n.e. Obok znajduje się średniowieczny kościół Sant’Ansano, przebudowany w XVIII w., a w nim krypta św. Izaaka pochodząca z
początków XII w. Nieco dalej wznosi się Palazzo Comunale, z którego oryginalnego, XIII-wiecznego budynku zachowała się jedynie wieża. Obecnie mieści się w nim Pinacoteca Comunale, gromadząca głównie gobeliny, freski i obrazy (m.in. Magdalenę Guercina), a także piękny, malowany XIV-wieczny krucyfiks. Nieopodal wznosi się forteca imponujących rozmiarów, której budowę rozpoczął w 1359 r. Matteo Gattaponi. Jest to potężna czworokątna budowla z sześcioma wieżami i dwoma obszernymi dziedzińcami. Na dziedzińcu Palazzo Arcivescovile znajduje się kościółek Sant’Eufemia. Został on wybudowany w pierwszej połowie XII w. i charakteryzuje się prostą fasadą oraz surowym trzynawowym wnętrzem. Absyda kościoła zwrócona jest w stronę schodów prowadzących na piazza del Duomo, przy którym wznoszą się XVI-wieczny Palazzo Aroni, pochodzący z tego samego stulecia niewielki kościółek Santa Maria della Manna d’Oro oraz teatr Melisso. Nad placem dominuje jednak bryła katedry, wzniesionej pod koniec XII w. Została ona następnie
przebudowana w XVII w. Zachwycająca fasada i nieco przysadzista dzwonnica (ukończona dopiero w XVI w.) zachowują jednak swój oryginalny romański charakter. Wnętrze interesujące jest przede wszystkim ze względu na piękne freski Pinturicchia i Filippa Lippiego, a także Madonnę z Dzieciątkiem i świętymi Annibalego Carracciego i liczne XVI-wieczne rzeźby. Po drugiej stronie miasta, przy piazza XX Settembre, znajduje się XIII-wieczny kościół San Domenico, obłożony dwukolorowym kamieniem tworzącym biało-czarne pasy. Na prawej ścianie znajduje się piękny gotycki portal. W jednonawowym wnętrzu na uwagę zasługują zwłaszcza freski z XIV i XV w. oraz XIV-wieczny krucyfiks. W północnej części miasta, nieopodal piazza Garibaldi znajdują się pozostałości miejskich murów oraz ruiny sporych rozmiarów rzymskiego amfiteatru, pochodzącego z II w. n.e. Przy samym placu Garibaldi wznosi się natomiast romański kościół San Giorgio Maggiore (XII w.), do którego dobudowane zostały w późniejszych wiekach renesansowe podcienie.
Wewnątrz zachowały się, przynajmniej częściowo, interesujące freski. Wychodząc poza obręb murów przez Porta Garibaldi, dochodzi się do pozostałości rzymskiego mostu z czasów cesarza Augusta (Ponte Romano, Ponte Sanguinario). Również poza murami miasta, po drugiej stronie rzeczki Tessino znajduje się najstarszy kościół w Spoleto, wczesnochrześcijańska bazylika San Salvatore, której początki sięgają IV–V w. Nieco bardziej na południe, nadal poza murami miasta, w cieniu ogromnej fortecy znajduje się inna imponująca budowla: Ponte delle Torri. Jest to długi i bardzo wysoki most, łączący ze sobą brzegi Tessino, wsparty na ogromnych filarach. Rozciąga się z niego przepiękny widok na okolicę. Kolejnym wartym odwiedzenia zabytkiem poza murami, mimo pewnej odległości od centrum, jest położony nieco na południe kościół San Pietro. Najbardziej interesująca jest niewątpliwie dekoracja fasady, a zwłaszcza płaskorzeźby okalające środkowy portal. Uwagę przyciąga dziesięć historii zaczerpniętych zarówno z Nowego Testamentu,
jak i z baśni czy średniowiecznych bestiariuszy, np. lew walczący ze smokiem. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Terni Terni jest dużym miastem i bardzo ważnym ośrodkiem przemysłowym środkowej części Włoch. Badania archeologiczne świadczą o istnieniu tutaj osad ludzkich począwszy od epoki żelaza. Terni było municypium rzymskim, a – zniszczone przez plemiona barbarzyńskie – u wrót naszej ery stało się częścią Księstwa Spoleto. Od XV w. pozostawało pod zwierzchnictwem Państwa Kościelnego. Zwiedzanie miasta można rozpocząć od piazza della Repubblica, centrum życia miejskiego, przy którym znajduje się pałac komunalny przebudowany pod koniec XIX w. i pochodzący z lat 20. XX w. Palazzo delle Poste e dei Telegrafi (pałac Pocztowy). Przy odchodzącej od placu via Cavour znajdują się średniowieczne Palazzo Mozzancolli i Palazzo Magroni. Odchodzącą od od piazza della Repubblica ulicą – via Garibaldi – dojdziemy do XIV-wiecznego kościoła S. Pietro i dzwonnica
(przy piazza S. Pietro). Gotycki portal zawiera XV-wieczną płaskorzeźbę przedstawiającą Chrystusa Błogosławiącego. Wnętrze ozdobione jest XIV- i XV-wiecznymi freskami, natomiast przyległy dziedziniec pochodzi z XIV w. (zdobienia z XVI w.). Przy via Carrara znajduje się pałac Carrarów, prawdopodobnie z początku XIV, z bogatymi zdobieniami wnętrza (stiuki z XV w., płaskorzeźby oraz – na piętrze zamieszkanym niegdyś przez rodzinę Carrarów – freski z XVI w., m.in. Apollo i Dafne). Od piazza Europa bierze początek via Roma, przy której mieści się Palazzo Spada z początku XVI w. Wnętrze ozdobione jest freskami z okresu od XV do XIX w. Przy innej odnodze piazza Europa, corso Colombo, znajduje się ciekawy obiekt – wczesnochrześcijański kościół S. Salvatore z V w. zbudowany na ruinach domu rzymskiego. Przednia część kościoła została dodana w XII w. Via Aminale prowadzi do katedry, romańskiego budynku z XII w., którego obecny kształt został nadany XVII w. Wejście główne do kościoła nosi ślady tych właśnie dwu epok.
Naprzeciw katedry znajduję się Palazzo Bianchini-Ricciardi, a po lewej stronie – pozostałości amfiteatru rzymskiego (powstałego w 32 r. n.e.). Aleja Giannelli przebiega przez park miejski i prowadzi do romańskiego kościoła S. Alo, przy ulicy noszącej tę samą nazwę. Przy via Fratini (przedłużenie via XI Febbraio) mieści się pinakoteka miejska. W zbiorach podziwiać możemy przede wszystkim malarstwo z XIV–XVIII w. Skręcając w pierwszą przecznicę po prawej stronie można dojść do placu i kościoła S. Francesco. Jest to drugi co do ważności po katedrze kościół Terni. Okolice 8 km od Terni znajduje się wodospad Mormore o wysokości 165 m, który można podziwiać z góry lub z kilku punktów rozmieszczonych na wysokości spadku wody. Wodospad został utworzony przez Rzymian przed naszą erą. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Todi Położone na wzgórzu wznoszącym się w dolinie Tybru Todi zostało założone przez Etrusków, a następnie podbite w 340 r. p.n.e. przez Rzymian i nazwane przez nich Tuder. Od XII do XIV w. Todi była wolnym miastem, a w XVI w. stała się częścią Państwa Kościelnego. Najbardziej prężny rozwój miasta związany jest ściśle z czasami średniowiecza, a dzisiejszy charakter urbanistyczny miasto w dużej mierze zawdzięcza pozostałościom z tego okresu. Usytuowana w górnej części miasta, na miejscu dawnego forum rzymskiego, piazza del Popolo jest jednym z najpiękniejszych włoskich placów. Znajdują się przy nim Palazzo dei Priori, wybudowany na przełomie XIII i XIV w., pełniący w przeszłości m.in. funkcję siedziby papieskich gubernatorów, a także połączone ze sobą Palazzo del Popolo i Palazzo del Capitano. Pierwszy wzniesiony został w stylu
gotycko-lombardzkim w 1213 r., drugi natomiast pochodzi z końca XIII w. i mieści się w nim Pinacoteca Civica , gromadząca przede wszystkim obrazy szkoły umbryjskiej, w tym Ukoronowanie Maryi Spagni. Na północnym krańcu placu wznosi się katedra (duomo), której budowę rozpoczęto w XII w., a zakończono dopiero w między XIII i XVI w. w stylu gotyckim. Przy piazza Umberto I wznosi się natomiast gotycki kościół San Fortunato, którego budowę rozpoczęto w 1292 r., a zakończono ostatecznie w XV w. Wznosi się on u szczytu imponujących, majestatycznych schodów. Charakteryzuje go niedokończona fasada o trzech portalach. Wnętrze o trzech nawach tej samej wysokości cechuje typowo gotycki charakter i przestronność. Stąd uroczymi i stromymi uliczkami, typowymi dla umbryjskich miasteczek, można przejść się w kierunku corso Cavour, ulicy przy której znajduje się jedna z bram miejskich, Porta Marzia. Przez nią przechodzi się w stronę piazza del Mercato Vecchio, gdzie widoczne są pozostałości rzymskiej świątyni poświęconej
Marsowi, tzw. Quattro Nicchioni. Idąc od kościoła San Fortunato w przeciwnym kierunku, dochodzi się do piazzale IV Novembre, skąd roztacza się piękna panorama. Stąd też dojść można do wznoszącego się na niedalekim wzgórzu kościoła Santa Maria della Consolazione, położonego już poza murami miasta. Jest to pełna gracji i harmonijna świątynia, wybudowana prawdopodobnie według projektu Donata Bramantego. Idąc wzdłuż świetnie zachowanych w tym miejscu XIII-wiecznych murów miejskich z wieżami, można dotrzeć aż na południowo-wschodni kraniec miasta, gdzie znajdują się pozostałości rzymskiego amfiteatru, a za nim kolejna brama miejska, Porta Romana. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej _ Źródło: Bezdroża _