Wielkopolski PN - krajobraz polodowcowy w pigułce
Można tu zobaczyć wszystkie charakterystyczne elementy krajobrazu polodowcowego – jeziora rynnowe, głazy narzutowe, kemy, czyli wzgórza morenowe i ozy, morenowe wały przypominające potężne nasypy kolejowe.
Można tu zobaczyć wszystkie charakterystyczne elementy krajobrazu polodowcowego – jeziora rynnowe, głazy narzutowe, kemy, czyli wzgórza morenowe i ozy, morenowe wały przypominające potężne nasypy kolejowe.
Szreniawa
Wieś na północnej granicy WPN należała do rodziny Bierbaumów, którzy w 1852 r. zbudowali tutaj pałac. Dzisiaj odremontowany budynek jest siedzibą istniejącego od 1964 r. Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego. Na 20 wystawach, eksponowanych w pałacu, w 13 pawilonach i w parku przypałacowym, znajdziemy narzędzia i maszyny ze wszystkich gałęzi rolnictwa, rzemiosła i przetwórstwa.
Po wschodniej stronie muzeum, na wzgórzu, stoi wieża widokowa o wysokości 22 m, z dawną kaplicą grobową Bierbaumów na parterze. Neogotycki budynek zbudowany został w 1860 r. Kaplica pełni funkcję stacji edukacyjnej WPN. Obok wieży, z której rozciąga się piękny widok na park, znajduje się symboliczny grób rodziny Bierbaumów.
Przeczytaj także:
Stęszew
Miasto przy zachodniej granicy WPK. Prawa miejskie otrzymało w 1370 r. od Kazimierza Wielkiego. W okresie zaborów działały tu liczne polskie organizacje o charakterze gospodarczym, m.in. Bank Ludowy. W czasie Wiosny Ludów w 1848 r. powstańcy zdobyli miasto i ogłosili na krótko niepodległość Polski.
Stęszew zachował w centrum średniowieczny układ z czasów lokacji. Wokół kwadratowego rynku wznoszą się niewielkie kamieniczki (w większości z 1. połowy XIX w.). Najstarszym budynkiem jest narożnikowy dom podcieniowy z 2. połowy XVIII w., gdzie mieści się Muzeum Regionalne, z ekspozycją etnograficzną i historyczną. Niedaleko wznosi się barokowy kościół pw. Świętej Trójcy o późnogotyckim rodowodzie. Nad rzeką Samicą znajduje się średniowieczne grodzisko, nazywane Pańską Górą. Wznosił się tu XIV-wieczny zamek, zniszczony w czasie potopu szwedzkiego i ostatecznie rozebrany w XIX w.
Będlewo
W 1866 r. powstał tu pałac Bolesława Potockiego w stylu gotyku romantycznego, położony w parku krajobrazowym. W pałacu znajduje się dzisiaj Ośrodek Konferencyjny Instytutu Matematycznego PAN.
Łódź
Wieś leżąca na przesmyku dwóch największych jezior WPN: Dymaczewskiego i Witobelskiego. Stoi tu drewniany kościół pw. św. Jadwigi z XVII w., z dobudowanymi w 1854 r. kaplicą grobową Potockich z Będlewa oraz ośmioboczną zakrystią z lat 30. XX w. W świątyni zachował się manierystyczny ołtarz główny z połowy XVII w. i późnogotycki krucyfiks z początku XVI w. W drewnianej dzwonnicy z 1863 r. znajduje się dzwon odlany w 1684 r. na pamiątkę zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem.
Przeczytaj także:
Puszczykowo
Miejscowość na lewym brzegu doliny Warty, od 1962 r. administracyjnie jako miasto. Jego obszar stanowią dawne wsie: Niwki, Puszczykówko, Nowe i Stare Puszczykowo.
Puszczykowo to miasto ogród o luźnej, skąpanej w zieleni zabudowie, z interesującymi przykładami architektury letniskowej z początku XX w. i międzywojnia: są to zabytkowe wille, dworki i pałacyki, dawne pensjonaty i zajazdy, a także interesujące budynki stacji kolejowych – drewniany w Puszczykowie i murowany w Puszczykówku. W 1928 r. w Nowym Puszczykowie powstał kościół pw. Matki Boskiej Wniebowziętej według projektu Lucjana Baellendstedta.
Do przyrodniczych atrakcji należy morena puszczykowska – wał wznoszący się 50 m ponad teren doliny Warty. Jego stroma krawędź znajduje się w północnej części miasta, w pobliżu drogi Poznań – Mosina. Utworzono tu ścisły rezerwat przyrody Puszczykowskie Góry.
W Puszczykówku mieszkał od 1948 r. pisarz i podróżnik Arkady Fiedler. W 1973 r., jeszcze za jego życia, powstało w jego domu Muzeum Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera „Pod Totemem”. Do muzeum prowadzi Brama Słońca znad jeziora Titicaca. Przed wejściem do domu stoi drogowskaz, wskazujący kraje odwiedzone przez pisarza. W ogrodzie nazwanym Ogrodem Tolerancji zobaczyć można kopie rzeźb i budowli z wielu krajów świata (np. 23 razy mniejsza kopia piramidy Cheopsa, Sfinks, głowa Olmeków z Meksyku, posąg z Wyspy Wielkanocnej). Trwają prace wykończeniowe przy budowie kopii Santa Marii, okrętu Kolumba w skali 1:1. W budynku znajdują się eksponaty związane z pracą pisarską, a także ekspozycja przyrodnicza i etnograficzna. Jedną ze ścian pracowni zajmuje regał, gdzie umieszczono tłumaczenia książek Arkadego Fiedlera. Muzeum prowadzą synowie pisarza, wcielający się w rolę przewodników po świecie podróży. Co roku dla autora najlepszej książki podróżniczej muzeum wspólnie z Biblioteką Raczyńskich przyznaje nagrodę
Bursztynowego Motyla.
Przeczytaj także:
Jak spędzić wolny czas? Nad jeziorem ## ##Jezioro Dymaczewskie
Największe jezioro na terenie WPN (nazywane Jeziorem Łódzko-Dymaczewskim). Ma powierzchnię 119 ha, długość 3050 m, szerokość 300–600 m i maksymalną głębokość 12 m. Wzdłuż północnych brzegów jeziora ciągną się lasy. Zachodnie brzegi są w większości bezleśne. Linię brzegową urozmaica podwójne wygięcie rynny jeziora, tworzące dwa kolankowe załamania. Na jednym z nich, na wschodnim brzegu znajduje się rezerwat Czaplisko – miejsce żerowania czapli siwej. Na zachodnim i południowym brzegu zlokalizowane są ośrodki wypoczynkowe.
Jezioro Kociołek
Jedyny na terenie parku przykład polodowcowego jeziora eworsyjnego. Powstało w wyniku oddziaływania ruchu wirowego wód i kamieni pod lodowcem, które wydrążyły w podłożu owalny krater. Jezioro ma nieproporcjonalną do swojej wielkości głębokość – 7,7 m. Dzięki temu przy 220–250 m szerokości nie zarasta. Objęte jest ścisłą ochroną.
Aby dojechać nad jezioro, należy skręcić w lewo z głównej drogi Mosina – Poznań, jeszcze przed Puszczykowem, w boczną drogę do stacji turystycznej w Osowej Górze. Stąd nad zbiornik prowadzi kilometrowy niebieski szlak (pieszy). Po drodze można zobaczyć głaz hr. Władysława Zamoyskiego, studnię Napoleona i głaz prof. Adama Wodziczki.
Jezioro Góreckie
Trzecie pod względem wielkości na terenie parku, uznawane jest za najpiękniejsze jezioro WPN. Jego powierzchnia wynosi 104 ha, długość 2550 m, szerokość 500–550 m, a głębokość 17 m. Rynna, w której leży, ma kształt rogalika. Na jeziorze są dwie wyspy. Na większej, porośniętej drzewami Wyspie Zamkowej obejrzeć można ruiny zameczku zbudowanego w 1825 r. przez Tytusa Działyńskiego. Budowla była prezentem ślubnym dla siostry Klaudyny Działyńskiej, poślubionej Bernardowi Potockiemu (synowi Jana, autora Pamiętnika znalezionego w Saragossie).
W Jeziorach, na stromym, wysokim brzegu, znajduje się Dyrekcja i Ośrodek Muzealno-Dydaktyczny WPN. Siedzibą instytucji jest obszerny budynek, przypominający pałac, wzniesiony w latach 40. XX w. dla Arthura Greisera, gubernatora utworzonego przez III Rzeszę na terenie Wielkopolski Kraju Warty. Tu przeniesiono zbiory Muzeum Przyrodniczego w Puszczykowie. Niedaleko, przy drodze do Komornik, znajduje się Głaz Leśników (obwód 10,5 m), jedyny pomnik przyrody nieożywionej w WPN. Przetransportowano go tutaj z okolic Osowej Góry.
Przeczytaj także:
Wielkopolski Park Narodowy
Inicjatorem powstania WPN był profesor Adam Wodziczko. Doprowadził on w 1932 r. do utworzenia dwóch pierwszych rezerwatów przyrody: w Puszczykowie i nad jeziorem Kociołek. Uroczyste otwarcie parku nastąpiło w 1957 r.
Jest tu 18 obszarów ochrony ścisłej, dotyczących rozmaitych form krajobrazu polodowcowego oraz najbardziej naturalnych zbiorowisk roślinnych i zamieszkujących je zwierząt. Ochroną objęte są także 32 pomnikowe drzewa i jeden głaz narzutowy.
Największą powierzchnię zajmuje wysoczyzna morenowa z kulminacją na Osowej Górze – 132 m n.p.m. Obszar wysoczyzny przecinają potężne zagłębienia, wyżłobione przez przepływające kiedyś pod czapą lodowca wody. W rynnach tych leżą jeziora, m.in. Dymaczewskie, Góreckie, Kociołek.
Na terenie parku leży część najdłuższego w Polsce ozu bukowsko-mosińskiego o długości 37 km.
Szlakiem z Puszczykowa do WPN
Od Puszczykowa do Puszczykówka prowadzi 12-kilometrowy szlak (żółty) im. Bernarda Chrzanowskiego, przez najatrakcyjniejsze tereny WPN w okolicy Puszczykowa: rezerwat Puszczykowskie Góry, Las Wirski, Jezioro Jarosławskie (kąpielisko), Głaz Leśników, rezerwat Pojniki.
Przeczytaj także:
Garść przydatnych adresów
Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie
Szreniawa, ul. Dworcowa 5
tel. 061 810 76 29.
Muzeum Regionalne w Stęszewie
Stęszew, Rynek 8
tel. 061 813 40 12.
Muzeum Wielkopolskiego Parku Narodowego w Jeziorach
Mosina,
tel. 061 813 22 06
Muzeum Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera
Puszczykowo, ul. Słowackiego 1
tel. 061 813 37 94.
Przeczytaj także: