Albania – wielki sukces polskich archeologów w Szkodrze
Dzięki wykopaliskom prowadzonym przez naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego stało się praktycznie pewne, że na terenie Szkodry w Albanii istniał w okresie późnego antyku kościół. Ich odkrycie zmienia myślenie o historii regionu.
Okres późnego antyku to ważny czas w historii Szkodry. Miasto, które wówczas nosiło nazwę Scodra, przeżywało wówczas intensywną chrystianizację. Jest ona związana m.in. z powstałym wówczas na tym terenie monastyrem ku czci Sergiusza i Bakchusa czy też z nazwą górującej twierdzy nad miastem. Rozafa, bo tak nazywa się wspomniana twierdza, nawiązuje do miasta położonego na syryjskiej pustyni, gdzie pochowano Sergiusza – rzymskiego żołnierza i jednocześnie chrześcijańskiego męczennika. Właśnie w VI wieku kult Sergiusza osiągnął apogeum i m.in. w dzisiejszej Szkodrze był prawdopodobnie mocno rozwinięty.
Teraz Szkodra stała się miejscem dużego sukcesu polskich archeologów z Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Polacy prowadzą badania właśnie w twierdzy Rozafa, a przede wszystkim w ruinach katedry św. Stefana. W 1479 r. została ona zamieniona na meczet, dziś po budowli nie pozostało wiele.
Okazuje się jednak, że katedra św. Stefana prawdopodobnie nie była pierwszym budynkiem na tym terenie. Polacy w prezbiterium katedry, pod poziomem posadzki odkryli bowiem zbudowaną z cegieł i zaprawy kryptę. Jej wnętrze w całości zostało pokryte tynkiem, a sama krypta ma prostopadłościenną budowę. Oznacza to, że w miejscu katedry w V-VI w. prawdopodobnie znajdował się kościół.
Dr Martin Lemke, który jest jedną z osób kierujących badaniami w Szkodrze, wyjaśnia, że krypta nie pasuje do planu katedry św. Stefana. Stąd przekonanie, że jest pozostałością poprzedniej budowli. Także jakość wykonania standardem odbiega od prostych grobów wykutych w skale. Wydaje się więc pewne, że mamy do czynienia z pozostałością kościoła, który stał w tym miejscu w późnym antyku.
Prawdopodobnie kościół z okresu późnego antyku został w pewnym momencie przebudowany na katedrę św. Stefana. Teraz z całą pewnością możemy powiedzieć, że już w późnym antyku stał tu kościół chrześcijański, który przebudowano w średniowieczu. Wtedy na niecałe 100 lat stał się katedrą św. Stefana, a później świątynią muzułmańską aż po koniec użytkowania fortecy, twierdzi dr Lemke.
