Bóbrka. Miejsce narodzin przemysłu naftowego

Pomnik Historii to najbardziej prestiżowa forma ochrony zabytków. Nadawana jest od 1994 r. przez prezydenta na wniosek Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 10 grudnia 2018 r. do elitarnego grona Pomników Historii dołączyła także "Bóbrka – najstarsza kopalnia ropy naftowej". Kolejnym krokiem dyrekcji muzeum z Podkarpacia będą starania o wpis na listę UNESCO. A powody ku temu są uzasadnione. Bóbrka – niewielka malownicza miejscowość, otoczona lasami i położona 15 km od Krosna jest kolebką przemysłu naftowego. O istnieniu tzw. oleju skalnego (tak dawniej określano ropę) w okolicach Bóbrki informował już w XV w. Jan Długosz. W 1721 r. opisano poszukiwanie, a nawet metody wydobycia i przetworzenia oleju skalnego w Bóbrce.

Kopalnia "czarnego złota"

Dzięki farmaceucie i późniejszemu przedsiębiorcy naftowemu – Ignacemu Łukasiewiczowi – w 1854 r. powstała kopalnia, która rozpoczęła wydobywanie ropy naftowej, trwające nieprzerwanie aż do dzisiaj. Była to pierwsza na świecie kopalnia, w której wydobywano ropę naftową na skalę przemysłową.

Od 1961 r. istnieje w Bóbrce muzeum, które gromadzi eksponaty pokazujące jak ewoluowała wiedza inżynieryjna, dotycząca wydobywania ropy naftowej. Miejsce to jest unikatowe w skali Europy, a nawet świata. Łączy bowiem nowoczesne muzeum i wciąż żywą kopalnię, w której wydobywa się ropę, co stanowi nie lada atrakcję dla zwiedzających. Muzeum zajmuje powierzchnię 20 ha, a zgromadzone eksponaty dokumentują rozwój przemysłu naftowego. Najcenniejszymi eksponatami są jedyne w swoim rodzaju kopanki ropne "Franek" z 1860 r. i "Janina" z 1878 r., które nadal są czynne.

Spora część muzeum poświęcona jest Ignacemu Łukasiewiczowi, żyjącemu w latach 1822-1882. Polski chemik, farmaceuta i wynalazca lampy naftowej to pierwszy człowiek, który wykorzystał walory ropy naftowej na skalę przemysłową. W tym roku przypada właśnie 165. rocznica zapalenia lampy naftowej. Przypomnijmy, że pierwszy raz tego typu lampa została odpalona wiosną 1853 r. we lwowskiej aptece "Pod Złotą Gwiazdą", dzięki wynalazkowi Ignacego Łukasiewicza i Jana Zeha, którzy wykorzystali czystą naftę do skonstruowania prototypu późniejszej lampy naftowej. Zrekonstruowaną lampę naftową według projektu Ignacego Łukasiewicza można obejrzeć w muzeum w Bóbrce.

– Ignacy Łukasiewicz pojawił się na tym terenie w II połowie XIX w. Został sprowadzony tutaj przez Tytusa Trzecieskiego, który zauważył w lesie bobrzeckim naturalne wycieki ropy naftowej. Trzecieski zainteresował tym faktem farmaceutę Ignacego Łukasiewicza. Wspólnie założono spółkę, która postanowiła w Bóbrce, w głębokim lesie zająć się wydobyciem ropy, nazywanej "czarnym złotem" – opowiada Barbara Olejarz, dyrektor Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza.

– To wszystko odbyło się oczywiście dzięki zgodzie właściciela tych terenów - Karola Klobassy-Zrenckiego, który mieszkał nieopodal, w Zręcinie. Tych trzech panów założyło w nieco późniejszym czasie spółkę naftową - pierwszą na świecie spółkę naftową, która zajęła się na szeroką skalę wydobyciem ropy naftowej, przetwórstwem, a następnie sprzedażą produktów naftowych.

W "Domu Łukasiewicza" możemy zobaczyć jak wyglądała dawna apteka, laboratorium i salonik Łukasiewicza. Od 2014 r. funkcjonuje tutaj multimedialna ekspozycja, która stanowi swego rodzaju ciekawostkę dla zwiedzających, bowiem nawiązuje do XIX-wiecznej apteki, gdzie multimedialny manekin - Łukasiewicz - opowiada o swojej pracy i planach związanych z kopalnią, a multimedialny aptekarz prowadzi sprzedaż lekarstw.

Obok XIX-wiecznego budynku administracyjnego znajduje się budynek stacji paliw, gdzie można zapoznać się z historią CPN-u (Centrala Produktów Naftowych) oraz zasadami działania laboratorium. W środku na ścianach wiszą czarno-białe zdjęcia, które przenoszą nas w czasy, kiedy na polskich drogach królowały samochody marki FSO: Warszawa i Syrena.

W 2017 r. Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce skierowało wniosek do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wpisanie zabytkowej kopalni ropy naftowej na listę Pomników Historii. Uznanie kopalni w Bóbrce za Pomnik Historii otworzy muzeum w Bóbrce drogę do ubiegania się o jeszcze większy prestiż, czyli o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Muzeum w Bóbrce odwiedzają turyści z całego świata, m.in. z Chin, Japonii, USA, a nawet z Arabii Saudyjskiej. Obiekt jest na tyle duży, że trzeba poświęcić na zwiedzanie kilka godzin. Niebawem zostaną uruchomione dla turystów trzy rodzaje tras: najkrótsza – godzinna, średnia (2,5-godziny zwiedzania) i długa (3,5-godzinny spacer).

– Pracujemy nad stworzeniem produktu turystycznego z zapleczem gastronomicznym, dlatego musi się też przygotować na większą liczbę turystów – zapowiada Ryszard Rabski, prezes zarządu Fundacji Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce.

Pałac, w którym mieszkał Łukasiewicz

Nieodzownym elementem kopalni ropy naftowej, powstałej w Bóbrce w 1854 r. jest Pałac Polanka – dawny dwór. To właśnie w tym historycznym budynku, leżącym obecnie na terenie Krosna, znajdowały się pierwsze pomieszczenia administracyjne kopalni, w których urzędowali trzej wspólnicy od wydobycia "czarnego złota": Tytus Trzecieski, Ignacy Łukasiewicz i Karol Klobassa-Zrencki. Na początku XIX w. dwór należał do rodziny Trzecieskich, następnie Klobassa w latach 60. XIX w. – już za pieniądze z wydobycia ropy naftowej – przekształcił dwór w pałac. W latach 1862-1864 mieszkał w pałacu Ignacy Łukasiewicz wraz z małżonką. Częstym gościem tego miejsca był poeta Wincenty Pol.

Po II wojnie światowej obiekt pełnił wiele różnych funkcji. Mieściła się w nim m.in. fabryka bombek choinkowych, a następnie funkcjonował dom kultury. Budynek jednak z czasem popadł w ruinę i przez długi czas był niezagospodarowany. Dopiero gruntowny remont przeprowadzony w ostatnich kilku latach pozwolił na uruchomienie w historycznych murach hotelu. Przez obiekt przebiega Szlak Kulinarny "Podkarpackie Smaki", ponieważ w tutejszej restauracji można skosztować takich rarytasów, jak chociażby: żurek podkarpacki z białą kiełbasą, ziemniaczano-bekonowym puree, grzybami i jajkiem przepiórczym.

Autor: Wojciech Lubiński

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl