Gdańsk - Westerplatte i Twierdza Wisłoujście

Twierdza Wisłoujście
Twierdza położona na północnym krańcu miasta przez wieki była ważnym elementem jego systemu obronnego. Tu, gdzie Wisła wpada do Bałtyku, zapewne już w XIII wieku ustawiono pierwszą latarnię morską, a od XV wieku zaczęto to strategiczne miejsce fortyfikować. Do dziś przetrwała zbudowana w 1482 roku cylindryczna wieża, która spełniała zarówno funkcję obronną, jak i sygnalizacyjną. W 1562 roku wzniesiono wokół niej okrągłe założenie obronne zwane Wieńcem, a w latach 1586–1602 Anton van Obbergen i Jan Strakowski otoczyli je systemem czterech bastionów i fosą, które ze względu na swój kształt zwane są fort carré (kwadratowa twierdza). W latach 1624–1626 nie tylko wzmocniono nadmorską twierdzę, ale także zbudowano wokół Wieńca kilkanaście kamieniczek pełniących funkcję koszar. Zachowany w znacznej mierze do dziś kompleks należy do najcenniejszych zabytków nowożytnej sztuki fortyfikatorskiej w Europie.

Stara Twierdza 1,
tel. 058 343 14 05.
Twierdza nieczynna do odwołania z powodu prac remontowo-konserwatorskich.

Westerplatte
W XIX wieku zniknęło boczne koryto rzeki oddzielające wysepkę od stałego lądu i odtąd Westerplatte stało się półwyspem, służącym przede wszystkim jako popularne gdańskie kąpielisko. To niepozorne miejsce przeszło do historii, gdy polska załoga Wojskowej Składnicy Transportowej pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego przez tydzień odpierała ataki oddziałów niemieckich. To właśnie kanonada z pancernika „Schleswig-Holstein” ostrzeliwującego polską placówkę rozpoczęła 1 września 1939 roku o godz. 4.45 II wojnę światową. I choć obecnie uważa się, że wojna rozpoczęła się kilka minut wcześniej bombardowaniem bezbronnego miasteczka Wieluń, to jednak dla większości Polaków to właśnie atak na Westerplatte jest początkiem krwawych zmagań z wrogiem, a obrona tego przyczółka symbolem bohaterstwa obrońców kraju we wrześniu 1939 roku.

Z dawnej placówki zachowały się ruiny koszar i wartownia nr 1, której gospodarzem jest obecnie Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. Od połowy lat 60. XX wieku nad miejscem tym i całą Zatoką Gdańską góruje Pomnik Obrońców Wybrzeża. Na ponad dwudziestometrowym kopcu wznosi się potężny, mierzący prawie pięćdziesiąt metrów monument z granitu, upamiętniający nie tylko obrońców Westerplatte, ale także żołnierzy walczących na innych polach bitewnych II wojny światowej. Autorem samego pomnika jest gdański rzeźbiarz Franciszek Duszeńko, a aranżacji przestrzeni wokół niego – Adam Haupt.

Muzeum Wartownia nr 1
Mjr. H. Sucharskiego,
tel. 058 343 69 72.
Otwarte: 1 V–31 XI: codziennie 9–16.

Seria: Miasta dla ciekawych
Tytuł: Gdańsk
Autor: Jacek Friedrich