Jeziora Mazurskie. Raj dla żeglarzy

Kraina Wielkich Jezior Mazurskich to obszar o powierzchni 1732 km kw., z czego niemalże 30 proc. to jeziora, a resztę terenu w większości porasta las. Otoczony jest od południa Równiną Mazurską, od wschodu Pojezierzem Ełckim, od północy Krainą Węgorapy, a od zachodu Pojezierzem Mrągowskim i Niziną Sępopolską. To właśnie tu, jak sama nazwa wskazuje, znajdziemy największe akweny słodkowodne północno-wschodniej części Polski, w tym ten największy w kraju. Rzeźba tego terenu ukształtowała się w większości podczas ostatniej fazy zlodowacenia bałtyckiego. Cofający się lądolód pozostawił nam ciągi wzgórz morenowych, misy wytopiskowe i głębokie rynny. Tak powstały jeziora, które dzisiaj są połączone systemem kanałów. To miejsce wyjątkowe w skali europejskiej. Zobacz, które ze znajdujących się tu jezior są największe pod względem powierzchni.

Na piątym miejscu pod względem wielkości znajduje się ciąg jezior Tałty i Ryńskiego, które łącznie mają powierzchnię 18,3 km kw., a długość 20 km. Tałty jest jednocześnie najgłębszym w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Wypełnia ono część rynny polodowcowej, przebiegającej na odcinku 35 km, z Rynu do Rucianego-Nidy. Południowa część akwenu znajduje się w Mikołajkach *- żeglarskiej stolicy Polski. Tu także jezioro jest najwęższe. Na brzegach Tałt znajdziemy też takie miejscowości jak Tałty, Stare Sady, Jora Wielka i Skorupki. W okolicy tej ostatniej zlokalizowana jest największa *głębia, licząca 50,8 m. Przy średniej głębokości wynoszącej 14 m, ten wynik robi wrażenie. Pod względem stanu czystości, jezioro nie zachwyca - przyznano mu trzecią klasę, oznaczająca niską jakość wody.

Powierzchnia większa zaledwie o 0,58 km kw. daje jezioru Roś czwartą pozycję. Ten akwen, o charakterystycznym kształcie, składającym się z trzech połączonych ze sobą rynien, znajdziemy na południowy wschód od jeziora Śniardwy i ok. 2 km na północny wschód od Pisza. Przez rozbudowany system rzeczno-kanałowy ma połączenie z wieloma zbiornikami. Średnia głębokość jeziora wynosi 8 m. W najgłębszym miejscu dno znajduje się 31,8 m od tafli wody, a w całym zbiorniku jest ono ciekawie wyrzeźbione. Linia brzegowa jest urozmaicona, rozciągają się tu podmokłe łąki i lasy. Z jeziora Roś wypływa rzeka Pisa.

Najniższe miejsce na podium zajmuje Niegocin. Zbiornik rozciąga się na powierzchni 26,04 km kw., a w najgłębszym miejscu osiąga 39,7 m. W odróżnieniu do dwóch poprzednich, to jezioro wytopiskowe, ze zróżnicowanym dnem i rozległymi płyciznami. Dzięki temu linia brzegowa została zagospodarowana - na zachodzie usytuowana jest popularna miejscowość Wilkasy, a na północy akwenu znajdziemy jeden z największych ośrodków turystycznych Mazur - Giżycko. Od tej strony jezioro jest także połączone kanałami z jeziorem Kisajno. Natomiast z południowej części, korzystając z sieci jezior i kanałów, można dotrzeć na Tałty. Przez Niegocin biegnie jeden z popularniejszych szlaków żeglownych regionu, wiodący z Giżycka przez Mikołajki i Ruciane-Nida do Pisza.

Za drugie największe jezioro w Polsce, o powierzchni 98,5 - 102,8 km kw., uznaje się Mamry. Jednak takie stwierdzenie jest tylko częściowo prawdziwe - w rzeczywistości przywołany obszar dotyczy zespołu zbiorników, złożonego z sześciu połączonych ze sobą jezior: Mamry Północne (lub właściwe), Kirsajty, Kisajno, Dargin, Święcajty, Dobskie. Jeśli rozpatrywalibyśmy je oddzielnie, największym byłoby Dargin, o powierzchni 30,3 km kw. - zajęłoby ono wówczas drugie miejsce w zestawieniu ogólnym dla całej Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Kompleks sześciu akwenów nazywany jeziorem Mamry, charakteryzuje zróżnicowane dno, sięgające wyraźnie głębiej w części północnej. Na jeziorach znajdziemy 33 wyspy, z których część, położona na Mamrach właściwych i Kisajnie, tworzy rezerwat ornitologiczny. Znajduje się tu także największa wyspa na Mazurach - Upałty.

Największym jeziorem *nie tylko w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, ale i w całej Polsce są *Śniardwy, wraz z jeziorami Kaczerajno, Seksty, Warnołty, będącymi jego zatokami. Położone w dorzeczu Pisy, zajmują obszar o powierzchni 113,4 km kw. To jezioro polodowcowe wytopiskowe z ośmioma wyspami, o płytkim dnie, usianym głazami narzutowymi, kryjącymi się tuż pod powierzchnią wody. Cały obszar Śniardw objęty jest ochroną w ramach Mazurskiego Parku Krajobrazowego, dodatkowo utworzono tu także obszar specjalnej ochrony ptaków "Puszcza Piska".
Urszula Drukort-Matiaszuk