Skarby Małopolski. Najpiękniejsze drewniane kościoły i cerkwie na liście UNESCO

Niewielkie kościółki czy cerkwie udowadniają, że piękno może być zaklęte w drewnie. Dziś są otwarte zarówno dla wiernych przybywających na nabożeństwa, jak i dla wszystkich turystów chcących dowiedzieć się więcej o historii i tradycjach regionu. Oto trzy przykładowe świątynie, które oczarowują prostotą.

Drewniana cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu to jedna z najpiękniejszych świątyń w Małopolsce. W 2013 roku wpisano ją zbiorowo wraz z 15 innymi obiektami sakralnymi z Polski i Ukrainy (z dwóch polskich województw: małopolskiego i podkarpackiego oraz trzech ukraińskich obwodów: lwowskiego, iwanofrankiwskiego oraz zakarpackiego) na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Cerkiew wybudowano prawdopodobnie w XVII wieku, następnie wielokrotnie przebudowywano i zmieniano częściowo jej funkcję. Przed akcją "Wisła" w 1947 roku odprawiano w niej greckokatolickie obrzędy liturgiczne, w których uczestniczyli m.in. Łemkowie zamieszkujący te tereny. Świątynia nadal działa, ale teraz jest kościołem filialnym parafii rzymskokatolickiej w Uściu Gorlickim.

We wnętrzu warto zwrócić uwagę m.in. na prezbiterium, nawę i babiniec, czyli dawny przedsionek dla kobiet. Choć z zewnątrz budynek zdumiewa prostotą, wewnątrz jest już znacznie bogatszy, głównie za sprawą kolorowej polichromii oraz ikonostasu ze złotymi zdobieniami.

A kim była patronka świątyni? Paraskewa (Paraskiewa) urodziła się w XI wieku w rodzinie bułgarskiej. Swoje imię otrzymała nieprzypadkowo. Przetłumaczone na język polski oznacza "piątek", czyli dzień, w którym Chrystus umarł na krzyżu. Gdy Paraskewa straciła rodziców, udała się do Ziemi Świętej, a później na Pustynię Jordańską. Postanowiła prowadzić surowe życie oparte na modlitwie i celibacie. W końcu jednak ukazał się jej anioł i nakazał przerwanie tej samotności oraz powrót do ojczyzny.

Czytaj też: Zagroda Maziarska w Łosiu. Kim byli i czym zajmowali się maziarze?

Kobieta zmarła, mając zaledwie 27 lat. Święta Kościoła prawosławnego jest czczona głównie na Bałkanach, ale i w Polsce można znaleźć ponad 30 cerkwi pod jej wezwaniem – w tym właśnie piękną cerkiew w Kwiatoniu.

Urokliwy kościół pw. św. Apostołów Filipa i Jakuba w Sękowej powstał w XVI wieku, ale jego wieżę i rozłożyste soboty dobudowano później. Obiekt został poważnie zniszczony podczas wojny. Prace konserwatorskie były prowadzone z przerwami do końca XX wieku. Świątynia wygląda prosto i skromnie. Ozdoby znajdziemy tylko na zrekonstruowanym ołtarzu głównym.

Prace restauratorskie przyniosły zamierzony efekt. W 2003 roku drewniany kościół w Sękowej (nazywany czasami "Perłą Beskidu Niskiego") wraz ze świątyniami w miejscowościach: Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica Murowana wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Malowniczy kościółek w Małopolsce przyciąga licznych turystów. Przed laty zachwycali się nim także artyści tacy jak Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer czy Włodzimierz Tetmajer, którzy chętnie uwieczniali go na swoich rysunkach. Msze święte są tam odprawiane regularnie do dziś.

Na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej wyróżnia się także cerkiew Opieki Matki Bożej w Owczarach, która od 2013 roku widnieje na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

To jedna z najstarszych cerkwi łemkowskich. Zbudowano ją w 1653 roku i wielokrotnie przebudowywano oraz remontowano. Współcześnie pełni funkcję greckokatolickiej cerkwi parafialnej oraz kościoła filialnego parafii rzymskokatolickiej w Sękowej.

Czytaj też: Grybów. Co warto zobaczyć w mieście zielonych wzgórz i okolicy?