Storczyki kwitły już w czasach dinozaurów

Pozwalają tak sądzić wyniki badań zatopionych w bursztynie szczątków pszczoły niosącej pyłek. Znaleziony przez zbieracza- amatora okaz rozpoznali biolodzy z Harvard University.

Ich analizy wskazują na to, że storczykowate pojawiły się około 76-84 mln lat temu - to o wiele dawniej niż oceniało wielu naukowców.

Pszczoła wraz z pyłkami storczyka jest jednym nielicznych znalezisk ilustrujących związek rośliny i zwierzęcia, które ją zapyla. Określony sposób umieszczenia pyłku na grzbiecie pszczoły potwierdza, że pyłki znalazły się tam nieprzypadkowo. Pozwala też na spekulacje co do typu i kształtu kwiatu, który dziesiątki milionów lat temu wytworzył ten pyłek.

\"Od czasów Darwina biolodzy ewolucyjni byli zafascynowani widowiskowymi przystosowaniami storczyków do zapylania przez owady\" - zwraca uwagę główny autor badań Santiago R. Ramirez z Muzeum Zoologii Porównawczej i Wydziału Biologii Organizmów oraz Biologii Ewolucyjnej na Harvardzie. \"Ale o ile storczyki są największą i najbardziej zróżnicowaną rodziną roślin na Ziemi, były nieobecne wśród skamieniałości\".

Jak tłumaczy Ramirez, wśród skamieniałości brak tych roślin, ponieważ kwitną one dość rzadko i występują głównie w rejonach, gdzie fosylizacji przeciwdziałają ciepło i duża wilgoć. Ich pyłki są roznoszone jedynie przez zwierzęta, a nie przez wiatr, a do tego niszczą je kwasy, stosowane do wyodrębniania pyłków ze skał.

Dotychczasowe, niejednoznaczne skamieniałe znaleziska storczyków były przyczyną długotrwałej debaty na temat wieku tej grupy roślin. Różni naukowcy oceniali wiek rodziny na od 26 mln do 112 mln lat.

\"Nasze nowe analizy każą przesunąć storczyki daleko w kierunku starszego końca postulowanego okresu. Sugerujemy, że rodzina była dość młoda w okresie wymierania dinozaurów, około 65 mln lat temu\" - pisze Ramirez. Naukowcy spekulują, że \"złoty okres\" storczykowatych zaczął się niedługo po masowym wymieraniu na granicy kredy i triasu, które zdziesiątkowało wiele gatunków na Ziemi.

Pyłki storczyków, inaczej niż większości roślin kwitnących, są zbite w grudki zwane pyłkowinami. Liczący 15 do 20 mln lat okaz pszczoły niosącej pyłkowinę został odkryty przez prywatnego zbieracza na terenie Dominikany w 2000 r.

Okaz zwrócił uwagę Ramireza i jego zespołu podczas wystawy w Muzeum Zoologii Porównawczej na Harvardzie w 2005 r. Naukowców zainteresował nie tylko szczególny, wymarły już gatunek pszczoły nie posiadającej żądła (Proplebeia dominicana), ale i kształt i sposób ułożenia na jej ciele tego, co zebrała. Analiza pyłków każe zaliczyć kwiat, z którego pochodziły, do jednej z pięciu istniejących podrodzin storczykowatych.

(PAP)