W tym zawodzie kobiety nie mają łatwo. "Ta, która dobrze wykonuje swój zawód, zawyża standardy"

Natalia Gumińska, dziennikarka WP Turystyka: W tym roku przewodnictwo górskie obchodzi 150. jubileusz od momentu, gdy ujęto je w ramy organizacyjne i prawne. Na podstawie swojego doświadczenia co może pani powiedzieć o zmianach, jakie zaszły w przewodnictwie na przestrzeni ostatnich lat?

Klaudia Tasz, wykwalifikowana wysokogórska przewodniczka tatrzańska: Przewodnicy starają się podnosić standardy bezpieczeństwa, przechodzą wymagające szkolenia i egzaminy. Zmienia się sprzęt i odzież. Jednocześnie zainteresowanie usługami przewodnickimi jest na tyle duże, że z roku na rok obserwuję wzrost liczby osób wychodzących w góry pod opieką przewodników. To powoduje, że należę do grona osób, dla których przewodnictwo jest pracą całoroczną i jedynym wykonywanym zawodem.

Praca przewodników jest zarówno wymagająca, jak i niebezpieczna. Z jakimi wyzwaniami musi na co dzień mierzyć się przewodnik tatrzański ?

Przewodnictwo to nie tylko usługa techniczna wymagająca wiedzy, doświadczenia i umiejętności. To nie tylko planowanie wyjścia, przewidywanie pogody i zarządzanie ryzykiem oraz przewidywanie i unikanie zagrożeń. To przede wszystkim praca z ludźmi - różnymi charakterami, poczuciem humoru i oczekiwaniami.

Osobie cierpliwej i życzliwej nie sprawi problemu pogodna interakcja z najbardziej różnorodnymi uczestnikami. Są jednak pewne ograniczenia. Przewodnik nikogo nie wyniesie na szczyt na plecach. Jeśli więc na wycieczkę pójdzie osoba, która wstała od biurka, to może okazać się, że pokonanie kilometrów w terenie górskim stanie się nie lada wyzwaniem, a powrót bardzo się opóźni. Tolerancja ma zatem ograniczenia, a przewodnik też potrzebuje czasu na odpoczynek i regenerację.

Jak kobiety radzą sobie w tym wymagającym świecie, wciąż zdominowanym przez mężczyzn?

Kobiety są słabsze fizycznie, ale przewodnictwo nie opiera się na sile, tylko technice, wiedzy i umiejętnościach. Aby utrzymać się w zawodzie przewodnika, kobieta musi być cztery razy lepsza od mężczyzn. Ta, która dobrze wykonuje swój zawód, zawyża standardy i to nie wszystkim się podoba. Na szczęście mamy wolny rynek oraz różne możliwości weryfikacji przewodnika. Pamiętajmy przy tym, że wiarygodne opinie wystawić mogą tylko ci, którzy z danym przewodnikiem byli w terenie.

W ostatnim czasie mówi się o pseudoprzewodnikach, podszywających się pod osoby wykwalifikowane i oferujących swoje usługi np. w mediach społecznościowych. Czy jest to realny i poważny problem?

Każdy kto wykonuje usługę przewodnicką, nie posiadając uprawnień zawodowych, łamie przepisy prawa (art.21.1. 1a. Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych art. 138d. 1. i art. 60. 4. Kodeksu wykroczeń oraz Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody i zarządzenie nr 15/2013 Dyrektora TPN).

Powierzanie swojego bezpieczeństwa osobie niewykwalifikowanej to realny problem. Ktoś, kto wykonuje usługi przewodnickie, nie będąc do tego przygotowanym, naraża innych na utratę zdrowia i życia. Ignoruje też sens nauki zawodu regulowanego prawem.

Przewodnicy po to szkolą się latami, żeby podołać wymaganiom tego zawodu. Jeśli jednak ktoś twierdzi, że ma umiejętności, to pytanie, dlaczego nie poddaje się szkoleniu i egzaminom.

Prowadzenie wyjść w góry to usługa przewodnicka, której wg ustawy nie ma prawa wykonywać żaden trener, taternik lub ratownik. Fakt posiadania uprawnień przewodnickich można i należy sprawdzić w Urzędzie Marszałkowskim, w Wydziale Turystyki.

Przejdźmy do samych turystów. Jak na przestrzeni lat zmienił się profil osób wędrujących po tatrzańskich szlakach?

Dawniej chodziło się w góry w koszuli flanelowej i skórzanych butach nad kostkę. Dzisiaj obserwuję, że z jednej strony przybywa turystów wyposażonych w techniczną odzież, obuwie na vibramie i specjalistyczny sprzęt. Z drugiej jednak strony w Tatrach jest też coraz więcej osób, które raczej nie do końca rozumieją, gdzie się znajdują: w trampkach lub klapkach i stroju zupełnie nieadekwatnym do terenu górskiego spacerują, jakby na chwilę wyszli do ogródka za domem.

Niektórzy wychodzą późno, jakby nie dotyczył ich fakt, że po zmroku robi się ciemno. Są też tacy, którzy jakby nie odnotowali, że lód jest śliski, a grawitacja w górach działa tak samo, więc należy nie tylko posiadać odpowiedni sprzęt, ale umieć go używać. Takie osoby wychodzą w teren nieprzygotowane i ulegają wypadkom, często tragicznym. Część osób nie unika obiektywnych zagrożeń, np. burzy, śliskich traw, żwiru i pyłu na pochyłych stopniach, a zimą nie zauważa zagrożenia lawinowego. Wśród turystów widać większe kontrasty. Obserwuję też większe zaśmiecanie szlaków.

O jakich podstawowych zasadach powinna pamiętać każda osoba wchodząca na tatrzański szlak?

Turyści powinni pamiętać, że na terenie parków narodowych chodzi się tylko po wyznaczonych szlakach. Tereny poza nimi są chronione ustawą. Mogą być niebezpieczne, ale też stanowią ostoję dla dzikich zwierząt i nie należy im przeszkadzać w ich własnym domu.

Normalnym powinno być zabieranie śmieci ze sobą - pachnące jedzeniem folie lub plastiki mogą być zjedzone przez zwierzęta, co będzie dla nich bez wątpienia szkodliwe. Przy rosnącej liczbie turystów mamy niestety coraz więcej śmieci. Skoro jednak pragniemy czystej przestrzeni, bądźmy konsekwentni i sprzątajmy nie tylko po sobie.

Kultura zachowania wobec innych jest tak naprawdę naszą wizytówką. Góry powinny uczyć uprzejmości i uczynności oraz wrażliwości nie tylko na piękno przyrody, ale otwartości na drugiego człowieka. W końcu jesteśmy istotami społecznymi. Góry to niezwykła przestrzeń, która zbliża ludzi niezależnie od wieku, statusu społecznego, zamożności i innych kategorii, które jedynie dzielą.

Czytaj też: Kolejny rekord w Tatrach. "Frekwencja sięgnęła apogeum"