Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych

[

Powstał w 1981 r. dla ochrony niepowtarzalnego piękna Jury. Całkowita powierzchnia zespołu to 70 375,4 ha. Obszar jest niezwykle zróżnicowany pod względem krajobrazowym. Obejmuje zasięgiem południową część Wyżyny w granicach województwa małopolskiego. Na terenie zespołu wyróżniono: 18 rezerwatów przyrody, ponad 360 pomników przyrody, 4 użytki ekologiczne oraz 8 stanowisk dokumentacyjnych. W skład zespołu wchodzi 6 parków krajobrazowych. Jeden – Park Krajobrazowy Orlich Gniazd – leży tylko częściowo na terenie Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych. Siedzibą dyrekcji Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych jest Kraków: ul. Vetulaniego 1A, 31-227 Kraków, tel.: 012 4153833, ]( \"http://bezdroza.pl\" )www.parkijurajskie.internetdsl.pl.

Leży na terenie 3 gmin: Kraków, Liszki i Czernichów. Nazwa pochodzi od znajdujących się w jego granicach klasztorów: oo. Kamedułów na Bielanach i oo. Benedyktynów w Tyńcu. Park zajmuje powierzchnię 6398 ha. Na jego terenie znajduje się 18 pomników przyrody (np. aleja lip drobnolistnych przy opactwie Benedyktynów i Jaskinia Kryspinowska) oraz jedno stanowisko dokumentacyjne (kamieniołom w Piekarach).

W skład parku wchodzą 4 rezerwaty przyrody.

• *Rezerwat Bielańskie Skałki *na terenie Lasku Wolskiego, w pobliżu klasztoru oo. Kamedułów na Bielanach (1,73 ha). Utworzony w 1957 r. w celu ochrony biocenoz leśnych na skalistym terenie.
• *Rezerwat Panieńskie Skały *również w obrębie Lasku Wolskiego (6,41 ha). Powstał w 1953 r. Chroni wąwóz Panieńskie Skały.
• *Rezerwat Przegorzalskie Skałki *w Lesie Wolskim (1,38 ha). Utworzony w 1959 r. Chroni rzadkie gatunki roślin naskalnych.
• *Rezerwat Skołczanka w Tyńcu *(36,52 ha). Chroni niektóre gatunki owadów, zwłaszcza motyle, oraz roślinność kserotermiczną.

Dłubniański Park Krajobrazowy leży na terenie 6 gmin: Gołcza, Iwanowice, Michałowice, Skała, Trzyciąż, Zielonki. Zajmuje powierzchnię 10 937 ha. Nazwany od rzeki Dłubni, wzdłuż której się rozciąga. W jego granicach nie ma rezerwatów przyrody, wyodrębniono natomiast 28 pomników przyrody (m.in.: aleja kasztanowców białych w Minodze i źródło Jordan w Ściborzycach). Na terenie parku można znaleźć wiele godnych polecenia zabytków. Wymienimy tylko niektóre: zespół klasztorny Norbertanek w Imbramowicach (XVIII w.), dwór w Minodze (XVIII w.) czy murowany kościół św. Andrzeja w Sieciechowicach (XVII w.).

Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie obejmuje zasięgiem aż 9 gmin: Bukowno, Jerzmanowice-Przeginia, Krzeszowice, Michałowice, Olkusz, Trzebinia, Wielka Wieś, Zabierzów i Zielonki. Zajmuje 21 031 ha i chroni doliny jurajskie, m.in.: Dolinę Bolechowicką, Dolinę Kobylańską, Dolinę Kluczwody, Dolinę Będkowską, Dolinę Szklarki, Dolinę Racławki i Dolinę Eliaszówki. W granicach parku znajduje się 89 pomników przyrody, w większości są to pomniki przyrody nieożywionej: ostańce, skały, jaskinie i źródła.

W skład parku wchodzi 5 rezerwatów przyrody. Dwa – Wąwóz Bolechowicki i Dolina Kluczwody – opisano dokładniej przy regionie 3 Wyżyna Olkuska. Pozostałe przedstawiamy poniżej.

• Rezerwat Dolina Eliaszówki obejmuje obszar leśny położony między Czerną a Paczółtowicami. Zajmuje powierzchnię 107,2 ha. Jego zadaniem jest ochrona buczyny karpackiej i ciepłolubnej, grądu, łęgu olszowo-jesionowego oraz ciekawych form skalnych.
• Rezerwat Dolina Racławki znajduje się pomiędzy Dłubiem a Paczółtowicami. Zajmuje 472,66 ha. Powstał w 1990 r. w celu ochrony buczyny, grądów, boru mieszanego i muraw kserotermicznych. Wytyczone ścieżki dydaktyczne prezentują występujące w samym rezerwacie i w jego okolicy skały w różnym wieku oraz tektonikę obszaru.
• *Rezerwat Dolina Szklarki *jest położony między Jerzmanowicami a Szklarami. Ma 45,39 ha. Podobnie jak we wcześniej wymienionych rezerwatach ochroną objęto zespoły buczyn, grądy i murawy kserotermiczne. Ponadto chroni się w nim jaworzynę górską.

Tenczyński Park Krajobrazowy zajmuje 14 046 ha Garbu Tenczyńskiego. Położony jest na terenie 9 gmin: Alwernia, Babice, Chrzanów, Kraków, Krzeszowice, Liszki, Trzebinia, Wielka Wieś i Zabierzów. Park obejmuje zasięgiem duże kompleksy leśne (np. Puszcza Dulowska), ustanowiono w nim również 20 pomników przyrody (m.in.: zadrzewienia parkowe przy dworze w Aleksandrowicach, źródło Brzoskwinki i skałka Nad Jackiem), 2 stanowiska dokumentacyjne (kamieniołom Nowa Krystyna, odsłonięcie Na Czerwieńcu) i 3 użytki ekologiczne (stanowisko lilii złotogłów na Garbie Tenczyńskim, Uroczysko Podgołogórze i Uroczysko w Rząsce).

W skład parku wchodzi 5 rezerwatów przyrody.

• Rezerwat Zimny Dół jest rezerwatem przyrody nieożywionej. Zajmuje powierzchnię 2,22 ha i chroni unikatowe formy skalne (skalne grzyby, bloki, korytarze itp.) wraz z ich roślinnością, np. odmianą kwitnącego bluszczu. Przez teren rezerwatu prowadzi ścieżka dydaktyczna.
• Rezerwat Dolina Mnikowska został utworzony w 1963 r. na powierzchni 20,41 ha. Obejmuje część Doliny Sanki tworzącej wąwóz o wysokości około 80 m. Znajduje się tu 10 jaskiń i grot. W jednej z nich znaleziono wyroby z kalcytu, kości, gliny i rogu. Na jednej ze skał widnieje malowidło wykonane w 1863 r. przez taternika i malarza Walerego Eljasza Radzikowskiego. W Dolinie Mnikowskiej objęto ochroną zespół leśny (buki, dęby i jawory). Na skałkach możemy spotkać takie gatunki roślin, jak: fiołek kosmaty, parzydło leśne i kozłek trójlistny.
• Rezerwat Bukowica chroni obszary leśne o powierzchni 22,76 ha. Rezerwat powstał w 1987 r. w celu ochrony lasu bukowego wraz z konwalią majową, marzanką wonną i wawrzynkiem wilczełyko.
• Rezerwat Lipowiec został utworzony w 1959 r. na powierzchni 11,36 ha dla ochrony buczyny karpackiej wraz z ruinami średniowiecznego zamku.
• Rezerwat Skała Kmity to rezerwat krajobrazowy położony między Zabierzowem a Szczyglicami. Obejmuje 19,47 ha, chroniąc przełomowy odcinek rzeki Rudawy wraz z ostańcem Skała Kmity.

Rudniański Park Krajobrazowy powstał w celu ochrony kompleksów leśnych: Lasu Orlej, Czarnego Lasu oraz drzewostanów między Kamieniem a Kwaczałą. Na jego terenie znajduje się również malowniczy fragment doliny potoku Rudno. Park zajmuje powierzchnię 5680 ha i leży na obszarze 3 gmin: Alwernia, Czernichów i Krzeszowice. W granicach parku można odnaleźć 31 pomników przyrody, m.in.: Skałki Gaudynowskie w miejscowości Brodła, skałki i kamieniołom w Rusocicach, park dworski w Porębie Żegoty i zabytkowa aleja przy klasztorze Benedyktynów w Alwerni. Ponadto na terenie parku znajduje się stanowisko dokumentacyjne – odsłonięcie geologiczne we wsi Podłęże. W skład parku wchodzą 2 rezerwaty przyrody.

Rezerwat Kajasówka utworzono w 1962 r. Leży na terenie gminy Liszki, między Przeginią Duchowną a Czułówkiem. Zajmuje powierzchnię 11,83 ha.

Rezerwat Dolina Potoku Rudno jest rezerwatem leśno-krajobrazowym. Został utworzony w 2001 r. Obejmuje obszar położony w obrębie przełomu rzeki Rudno między Zalasem a Rybną. Ma 95,94 ha. Jego zadaniem jest ochrona łęgu olszowego, olsu oraz stanowisk geologicznych na terenie starego kamieniołomu.

_ Źródło: Bezdroża _