Odkrywana wyspa... Sardynia

Większość turystów zwiedzających Włochy wie niewiele o Sardynii. Niektórzy nawet nie kojarzą Sardynii z Włochami. A Sardynia to jeden z regionów administracyjnych Włoch. Jest to piękną, nostalgiczna, kolorowa i jednocześnie mroczna wyspa, dzika i cywilizowana. Kraj w większości górzysty ale z pięknymi zatokami, skałami i skałkami, grotami i plażami. To tutaj odbywają się karnawały jakich nie znamy w Polsce.

Wyspa z dobrymi drogami, z czterema międzynarodowymi lotniskami i kilkoma portami pełnomorskimi. Powierzchni ma tyle co województwo zachodniopomorskie, ludności tyle co w Warszawie. Mieszkańcy życzliwie nastawieni do turystów, gotowi zawsze przyjść z pomocą. Stwarza to atmosferę do zwiedzania i wypoczywania zarówno w pustych jak i w zatłoczonych miejscach dostępnych nawet dla bardzo wymagającego turysty. Wiemy, że przyjemność ze zwiedzania daje możliwość chodzenia bez określonego celu po cichych uliczkach, czy wypicie kawy i swobodne obserwowanie mieszkańców wyspy.

Sardynia to poza regionem administracyjnym również region autonomiczny Włoch, a właściwie samodzielny kraj z własną bogatą historią. O Sardynii pisali już starożytni Egipcjanie. Około 2,5 tysiąca lat p.n.e. armię zaciężną Egiptu stanowili wojownicy z Sardynii. Nazwę wyspie znaną do dzisiaj prawdopodobnie nadali Fenicjanie. Podbój Sardynii rozpoczęli Kartagińczycy VI w. p.n.e., następnie byli Rzymianie (od III w p.n.e), których przepędzili Wandale (V w.n.e). Po nich wyspę okupowało Bizancjum (VI w), Arabowie (VIII w) i Hiszpanie (XIII-XV w), a dokładnie Aragończycy. Większość z nich pozostawiła po sobie ślady swej bytności. W 1861r. za sprawą Sardyńczyka z Nicei Giuseppe Garibaldiego powstało królestwo Włoch a potem Republika Włoska, w skład których weszła Sardynia.

Sardynię można zwiedzać przez okrągły rok. Można spotykać się z duchami przodków Sardyńczyków na terenie naturalnych muzeów. Najstarszymi budowlami na wyspie są groby budowane w ziemi (Domus de Janas), czy na ziemi potężne groby z kamienia (Tombe dei Giganti), budowane 3,5 do 2,7 tys. lat p.n.e. Były to groby dla wodzów i właścicieli ziemskich posiadłości. Ich długości w zależności od budowli wynosiły do 45 m. Największy z nich i najlepiej zachowany znajduje się na drodze z Sassari do Porto Torres o nazwie Santuario e altare di Monte D`Accoddi (41,7 m). Mniejszy, ale nie mniej ciekawy, dobrze zachowany to Tomba dei Giganti Li Lolghi - 3 km od Arzacheny na północy kraju. Tych grobów na Sardynii jest około 1,5 tysiąca.

Drugimi budowlami pod względem wieku są nuragi (nuraghe). Są to – dzisiaj – ruiny miast a jednocześnie twierdz z XVII-IX w p.n.e.. Nuragów rozsianych po całej wyspie jest około 7 tysięcy. Budowano je w kształcie kręgów metodą schodkową, podobnie jak piramidy w Egipcie. Z Nuragów należy zobaczyć Nuraghe su Nuraxi koło Barumini, które nosi drugą nazwę „kamiennej stolicy”. Jest to dobrze zachowany kompleks kamiennych budowli budowanych na planie czterech wież (około 20 m wysokich). Posiada dobry dojazd i dobre oznaczenie.

Kolejne perły to odkryte miasta fenickie i rzymskie, które są współcześnie muzeami architektonicznymi. Zachowanych miast-muzeów fenickich jest pięć: Nora, Bithia, Karalis, Sulc i Tharros. Jednym z ciekawszych jest Nora położona na południe od Cagliari. Pozostałości architektury rzymskiej jest dużo więcej, jak np.: amfiteatr w Cagliari.

Sardynia to zupełnie inny kraj niż znane nam lądowe Włochy. Różnią się kilkoma sprawami ale najważniejsze są dwie.

Po pierwsze własny język. Około 97 % Sardyńczyków używa języka narodowego _ sardo _. Podobny do łacińskiego z domieszkami hiszpańskiego, arabskiego i greckiego. Językiem urzędowym jest jednak włoski, którego uczą się dopiero w szkole. W wielu miejscach stosuje się tylko sardyński zwłaszcza na ulicach, w barach i w restauracjach. Nazwy ulic, miejscowości i nazwy potraw w menu również często są po sardyńsku.

Po drugie kuchnia. Nie ma jednej kuchni sardyńskiej. Sardynia to głównie cielęcina, baranina, jagnięcina, wieprzowina, koźlęcina i dziczyzna, a na wybrzeżu również owoce morza. Różni się znacznie od kuchni włoskiej. Nie jada się tu w zasadzie makaronów ale podaje się je w restauracjach i barach na życzenie turystów. Bardziej popularna jest pizza. Sardyńczycy zamiast makaronów używają chleba. Mają ich około 100 gatunków. Kuchnia sardyńska różni się od europejskiej głównie tym, że można zamówić każdą potrawę ale najlepiej żeby była grilowana. Tradycyjnie główne potrawy były przez wieki grilowane lub pieczone na ogniu (dziczyzna), na wybrzeżu grilowano także owoce morza: kalmary i langusty. Podobnie inne rodzaje mięs od rybiego po dziczyznę.

Na Sardynię przylatuje się samolotem i przypływa promem lub statkiem. Ten mały kraj posiada kilka dużych portów morskich i 4 międzynarodowe porty lotnicze. Dla Polaków najwygodniejszy jest przelot samolotem i wypożyczenie samochodu na wyspie, wówczas odpoczywamy czynnie i biernie.

Zwiedzanie powinniśmy rozpocząć od stolicy autonomii Cagliari. Miasto zamieszkuje obecnie 160 tysięcy mieszkańców. Cagliari jest stolicą już od III w n.e. Miasto jako kolonia fenicka istniała od XII w p.n.e. Na jej miejscu w VII w p.n.e. Kartagińczycy założyli miasto. Nie ma jednak z tego okresu zabytków. Nie mniej do ciekawych zaliczyć należy zabytki z okresu późniejszego jak rzymski amfiteatr z II w, kościół San Saturnino z VI w i katedrę z XII w. Wrażenie robi również fortyfikacja z XIV w. i uniwersytet z XVII w.

W każdej prowincji znajdują się różne zabytki. Kopalnią zabytków jest Alghero. Miasto założone dopiero w XII w ale samo w sobie ciekawe i posiadającej w swojej okolicy dużo ciekawych zabytków. Koniecznie należy zobaczyć wg wieku: Domus de Janas Santa Pedru (3,5 tys. lat p.n.e.), Villa Romana, Bastione Della Maddalena (XVI w). Niedaleko Alghero znajduje się jedna z największych grot – Grotta di Nettuno.

Sardynia - plaże
Po wędrówkach należy odpocząć na jednych z ładniejszych plaż Europy i popływać w bardzo ładnych i czystych wodach Morza Śródziemnego. Sardynia ma całe wybrzeża plaż. Na północy Costa Paradiso, plaże wzdłuż Golfo Dell`Asinara, na wschodzie Costa Smeralda i plaże w wzdłuż wybrzeża prowincji Noro od Siniscoli przez Orosi do Dorgali. Następnie plaże prowincji Ogliastra od Cala Luna przez plaże Baunei do plaż Cardedu, na zachodzie od plaży Pelosa na przez plaże Alghero i okolic po plaże prowincji Oristano i Costa Verde w prowincji Medio Campidano, na południu wybrzeże Costa Rei, wybrzeże Carbonara, plaże Cagliari, Chia i Costa del Sud i plaże na S.Antioco.

_ Tekst: Roman Gackowski _