Trwa ładowanie...
da2cim9

Bakczysaraj. "Miasto Ogrodów" na Krymie

Nazwa dawnej stolicy chanów krymskich w języku tureckim oznacza „Miasto Ogrodów”. Bakczysaraj leży w połowie drogi między Symferopolem a Sewastopolem, nad rzeczką Czuruk-Su (Zgniła Woda), która dzieli miasteczko na dwie nierówne części. Płynie ona wzdłuż ul. Riecznaja do pałacu chanów krymskich.

da2cim9
da2cim9

Ulica ta prowadzi przez stare miasto (Starosjelie) i mija miejskie parki – mimo że nazwę zmieniła już ładnych parę lat temu, nadal obwieszona jest tabliczkami z nazwiskiem Wodza Rewolucji. Z lewej strony (patrząc na północ) widzimy skarpy skalne. Pod nimi ciągną się stare domy z balkonami. W drodze z pałacu do skalnego miasta Czufut-Kale (to obszar zwany dawniej Sałaczik) po lewej stronie zauważymy kilka głazów w kształcie ludzkich głów, zwanych „Sfinksami”. Z prawej strony znajdują się współczesne domy, jednak mało które z nich są nowe lub wyremontowane.

Bakczysaraj leży w wąwozie między zewnętrznym a wewnętrznym łańcuchem Gór Krymskich, na wysokości około 150–340 m n.p.m., a okoliczne szczyty sięgają 500–600 m. Brzeg morza znajduje się w linii prostej w odległości niewiele ponad 20 km, dlatego też przenikają się tu masy wilgotnego, morskiego powietrza z powietrzem suchym, stepowym. Dzięki temu klimat jest łagodny i ciepły. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca (lipiec) wynosi 21,7°C, a najzimniejszego (luty) około 0,8°C. Warunki sprzyjają uprawie owoców i warzyw, co powoduje, że wokół Bakczysaraju pełno jest dużych sadów.

Krym - historia Bakczysaraju
Historia Bakczysaraju nierozerwalnie wiąże się z dziejami tutejszego pałacu chanów krymskich. Pierwotnie siedziba władcy chanatu znajdowała się w dolinie Aszłama-Depe, jednak z czasem, gdy dolina ta stała się zbyt ciasna dla dworu, wojska i czeladzi, przeniesiono ją na brzeg rzeczki Czuruk-Su. Syn Mengli Gereja, Adil-Sachib Gerej do roku 1551 rozbudowywał nowy pałac. Powierzchnia, na której stoi obecnie budowla, zajmuje ponad 4 ha, ale za panowania Adil-Sachiba Gereja była dużo większa. Do ogrodzenia i zachodnich wrót pałacu przylegały sady, za nimi znajdowały się łąki, a u podnóża niewielkiego wzgórza – duży cmentarz miejski. Pożar, który wybuchł w 1736 r., zniszczył większą część pałacu. Odbudowę rozpoczął chan Selamet Gerej (1737–43). Dalszy rozwój miasto zawdzięcza chanowi Krym Gerejowi (1758–69). W efekcie takiej kilkustopniowej rozbudowy powstała pewna całość architektoniczna, która stanowi mieszankę dekoracyjnych elementów różnych stylów. W mieście, w czasach jego największej prosperity,
znajdowały się 32 meczety, cerkiew grecka i ormiańska, prawosławny sobór Świętego Mikołaja, synagoga i karaimska kenesa.

Miejsca, które warto zobaczyć

Kompleks pałacowy chanów krymskich (ros. Ханский дворец [chanskij dwariéc], kr.-tatar. Chan-Saraj; ul. Riecznaja 133, www.hansaray.iatp.org.ua) to niewątpliwie jeden z najważniejszych zabytków, jakie ocalały na Krymie. Dojedziemy tu marszrutkami z oznaczeniem „T” i napisem „Староселье”, które co chwilę odjeżdżają z placu przed dworcem (1 UAH; należy zgłosić kierowcy, że jedziemy w dwariéc) lub przedpotopowym autobusem zwanym Ekspriés, który kursuje co godzinę na trasie: dworzec – następny plac za pałacem chanów (0,7 UAH). Pałac chanów przyciąga Tatarów z całego półwyspu – jest dla nich symbolem ich dawnej potęgi i świetności. Czynny jest w godz. 9.00–17.30, w sezonie zwykle przez cały tydzień, poza sezonem we wtorek i środę jest zamknięty. Wstęp kosztuje 14 UAH, dla uczniów i studentów 7 UAH, a w cenie jest przewodnik, który rozpoczyna wycieczkę, gdy zbierze się odpowiednia liczba chętnych.

da2cim9
da2cim9

Pora wejść do głównej części chańskiego pałacu. Przechodzimy przez bramę, za którą znajduje się „przedsionek” ogrodów chańskich. Przed nami jeden z najcenniejszych zabytków, jakie ocalały po pożogach wojennych w pałacu – Poselskie Wrota. Zbudował je architekt włoski Alevize Novi dla chana Mengli Gereja w 1503 r. Portal zadziwia wielkim kunsztem, ujawniając przy tym mocne wpływy europejskiego renesansu. Wyszukany profil wrót i doskonałość formy świadczą o wysokiej kulturze materialnej czasów pierwszych Gerejów. Do tej pory wśród historyków zajmujących się historią chańskiego pałacu trwają spory, gdzie pierwotnie były umieszczone te wspaniałe wrota. Prawdopodobnie pochodzą one z pierwszego pałacu chańskiego w Bakczysaraju, zbudowanego przez pierwszych Gerejów na terenie obecnego przedmieścia Aszłama.

da2cim9
da2cim9
da2cim9

Z ogrodów haremowych dość dobrze widać Sokolą Basztę, która strzegła haremu przed niepowołanymi gośćmi. Jej kwadratowa podstawa jest kamienna, zaś ośmioboczną wieżę zbudowano z drewna. Między zespołem haremowym a główną częścią pałacu położone są dawne chańskie sady. Do XIX w. w tym miejscu istniał system basenów i fontann. Cała powierzchnia sadów tonie w zieleni bluszczy i barwach kwiatów. Ciszę panującą w tym miejscu rozprasza jedynie śpiew ptaków. Wracając na dziedziniec gospodarczy, możemy udać się w górę niewielkiego parku, aby dojść do małego pałacyku Katarzyny II. Budowla ta została przebudowana specjalnie z okazji przyjazdu do Bakczysaraju carycy Katarzyny II, gdyż pałac chański wydawał się zbyt barbarzyński dla monarchini Rosji. Obecnie w salach pałacyku urządzone jest skromne muzeum wnętrz.

Idąc dalej, dochodzimy do bocznej bramy kompleksu pałacowego. Już za jej wrotami znajduje się mauzoleum Dilary Bikecz. Jest to budowla powstała na planie ośmiokąta. Jej położenie poza ogrodami haremowymi spowodowane jest faktem, iż żona chana nie była muzułmanką. Jej imię wyryte na mauzoleum brzmiało Dilara Bikecz, nie ma jednak pewności, kim naprawdę była. Istnieją dwa podania związane z historią małżonki władcy Krymu. Jedno mówi, że była to Maria Potocka, która została porwana do haremu przez oddziały tureckie w XVIII w. Zakochany chan Krym Gerej nie mógł niestety cieszyć się swoją miłością, ponieważ Polka odrzucała jego adoracje. Działała z taką determinacją, że postanowił się nad nią ulitować i uwolnić. Maria jednak, wzruszona jego wielką miłością, odwzajemniła uczucie i została z chanem aż do swojej śmierci.

Inna legenda opowiada o Gruzince Zerfi. Zamieszkiwała ona wraz ze swoją bogatą rodziną na Kaukazie i miała adoratora Seida. Niestety był on człowiekiem ubogim i mimo miłości, jaką pałała do niego Zerfi, jej rodzina nie wyraziła zgody na ślub. Seid był jednak bardzo cierpliwy i codziennie przynosił swojej ukochanej gałązkę oliwną. W końcu uznano go za narzeczonego Zerfi. Wtedy jednak dziewczyna nieoczekiwanie została porwana do haremu chana Hadżi-Selima Gereja. Seid szukał swojej ukochanej przez wiele lat, aż w końcu dowiedział się o umierającej żonie chana. W przebraniu lekarza dostał się do pałacu. Zobaczył się z nią wtedy ostatni raz, bo nic już nie mogło jej pomóc. Zerfi umarła, a Seid z rozpaczy się otruł. Gdy wieści o tym dotarły do chana, wzruszył się bardzo i nakazał wybudować swojej małżonce wspaniały grobowiec. Zabronił też wówczas wprowadzać do haremu niewiasty wbrew ich woli. Sam władca poszukiwał ukojenia w religii, wcześniej odrzuciwszy tron sułtański i w końcu został uznany za świętego.

da2cim9

Działał do roku 1778, do momentu, kiedy to jeszcze przed ostatecznym i oficjalnym zagarnięciem Krymu przez Rosję władze rosyjskie przesiedliły chrześcijańską ludność półwyspu na tereny położone na północ od Morza Azowskiego. Od połowy XIX w. w czasie odrodzenia chrześcijaństwa na Krymie, klasztor znowu zaczął działać. Wzniesiono wówczas trzy nowe cerkwie, wykuto kolejne cele i wyremontowano już istniejące. Ściany nad oknami zostały ozdobione wizerunkami świętych. W początkach XX w. nastąpił rozkwit klasztoru – wówczas kompleks składał się już z pięciu cerkwi i licznych zabudowań. Drugi raz kres życiu klasztoru położyli w 1921 r. „ludzie radzieccy”. Zamknięty i opuszczony popadał w ruinę. Główna cerkiew klasztoru została częściowo odrestaurowana, a w 1993 r. ponownie otwarto tu męski klasztor.

Obecnie pozostałości miasta, choć bardzo zrujnowane, nadal robią duże wrażenie. Zachowało się mauzoleum Dżanike-Chanym (córki chana Tochtamysza, matki Hadżi Gereja) z 1437 r. Zobaczyć można także ruiny meczetu z połowy XIV w. Z zabytków kultury karaimów zachowały się dwa domy modlitewne – kenesy (z XIV i XVIII w.) oraz dom, w którym mieszkał karaimski uczony, A. Firkowicz (1786–1874), badacz dawnych rękopisów. Działa tu również restauracja, w której można spróbować specjałów karaimskiej kuchni. Ponadto można tu obejrzeć pozostałości po murach obronnych: Burunczakskij Mur oraz środkowe i wschodnie mury obronne, a także Kiczik-Kapu – małe (południowe) wrota. Jest także studnia Kopka-Kuju, ruiny łaźni, pozostałości domów karaimskich oraz kompleks pieczar Czausz-Kobasy.

da2cim9
da2cim9

Pobieranie, zwielokrotnianie, przechowywanie lub jakiekolwiek inne wykorzystywanie treści dostępnych w niniejszym serwisie - bez względu na ich charakter i sposób wyrażenia (w szczególności lecz nie wyłącznie: słowne, słowno-muzyczne, muzyczne, audiowizualne, audialne, tekstowe, graficzne i zawarte w nich dane i informacje, bazy danych i zawarte w nich dane) oraz formę (np. literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe, plastyczne, fotograficzne) wymaga uprzedniej i jednoznacznej zgody Wirtualna Polska Media Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie, będącej właścicielem niniejszego serwisu, bez względu na sposób ich eksploracji i wykorzystaną metodę (manualną lub zautomatyzowaną technikę, w tym z użyciem programów uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji). Powyższe zastrzeżenie nie dotyczy wykorzystywania jedynie w celu ułatwienia ich wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe oraz korzystania w ramach stosunków umownych lub dozwolonego użytku określonego przez właściwe przepisy prawa.Szczegółowa treść dotycząca niniejszego zastrzeżenia znajduje siętutaj