Charakterystyka geograficzno-przyrodnicza

Klimat
Wybrzeże Adriatyku pod względem klimatycznym należy do strefy śródziemnomorskiej, charakteryzującej się deszczową porą zimową i suchym latem. Średnia temperatura w styczniu waha się w granicach 5–9°C, a w sierpniu – 22–25°C. Najlepsze warunki do rozwoju roślinności panują wiosną, kiedy ziemia jest jeszcze wilgotna po zimowych ulewach, a temperatury nie są skrajnie wysokie.

Lato to okres dla roślin bardzo trudny – prawie nie ma opadów, zazwyczaj panują również bardzo wysokie temperatury. Słońce wysusza roślinność, która w niektórych miejscach zanika niemal zupełnie i wówczas obszary te (m.in. północna część wyspy Rab, wyspa Pag i wiele innych) przypominają białą, kamienną pustynię. Jesienią deszcze przywracają na kilka miesięcy wegetację.

Przyroda - świat roślin
Pierwotnie na tych obszarach rosły prawdopodobnie bujne lasy, jednak w wyniku wyrębu i intensywnego wypasu zwierząt większość terenów została ogołocona, a drzewa ustąpiły miejsca wiecznie zielonym, twardolistnym krzewom oraz ubogim pastwiskom. W tej strefie klimatyczno-roślinnej można wyróżnić roślinność zaliczaną do dwóch grup: submediterańskiej (przy śródziemnomorskiej) i euromediterańskiej (eurośródziemnomorskiej).

Przy śródziemnomorskie lasy dębowe (przeważa dąb omszony) z grabem wschodnim obejmują słoweńską i chorwacką część Istrii oraz północną część wyspy Cres. Powyżej 250–300 m n.p.m. pojawia się chmielograb europejski. Ciekawym, choć bardzo rzadkim zbiorowiskiem, jest – występujący w północnej części wyspy Cres – naturalny las złożony z drzew kasztana jadalnego. Pozostały pas nadmorski i wyspy wyróżnia roślinność eurośródziemnomorska, zajmująca obszar o łagodniejszym klimacie. Pierwotnie dominowały tu bardzo bujne, wiecznie zielone lasy z dębem ostrolistnym. Obecnie ten rodzaj lasu porasta wyłącznie zachodnią część Półwyspu Bałkańskiego.

Formacją roślinną, która zastąpiła pierwotne lasy liściaste, jest makia. Spotykamy ją niemal na całym wybrzeżu Morza Śródziemnego, choć – w zależności od miejsca występowania – jej skład gatunkowy bywa różny. Zazwyczaj są to gęste, krzewiaste zarośla, splątane pnączami i kolczaste, w których dominują wiecznozielone krzewy o twardych liściach, choć zdarzają się również gatunki tracące liście na zimę, a także wrzośce, jałowce, czystki, pistacje, oliwki europejskie, wawrzyny i skarlałe dęby.

Kolejną formacją śródziemnomorską o charakterze zarośli jest garig, składający się z małych krzewów i krzewinek o wysokości 0,5–0,8 m, często o zwiniętych liściach. Wiele gatunków jest kolczastych. Garig występuje w klimacie bardziej suchym, na ubogich, skalistych glebach i podobnie jak makia, wydziela bardzo intensywny aromat olejków eterycznych. Najbardziej zerodowane tereny zajmują ubogie, skaliste pastwiska porośnięte różnymi gatunkami traw i roślin zielnych.

Przyroda - świat zwierząt
W niewielu krajach Europy żyje aż tyle gatunków dużych ssaków. Wśród łasicowatych pospolite są kuny, od których wzięła nazwę waluta Chorwacji – w dawnych czasach płacono skórami kun. Lasy obfitują w zwierzynę płową. Nie należą do rzadkości jelenie szlachetne, sarny, daniele. Na niektórych wyspach Adriatyku (Cres, Brijuni) żyją muflony. Jednak za najsympatyczniejsze ssaki Chorwacji uchodzą niewątpliwie butlonosy, bowiem ten gatunek delfina (delfin butelkonosy) występuje m.in. w chorwackich wodach Adriatyku.

W Chorwacji licznie reprezentowany jest świat ptaków. Wśród drapieżników najciekawszymi gatunkami są: orzeł przedni, orzeł cesarski, bielik olbrzymi, orzełek włochaty, rybołów oraz kanie: czarna i ruda. W tej części Bałkanów żyją dwa spośród czterech gatunków sępów spotykanych w Europie: najmniejszy – ścierwnik biały i olbrzymi sęp płowy. Drugi z nich to bardzo rzadki gatunek. Na rozlewiskach można się natknąć na rzadkie okazy: flamingi, warzęchy – z charakterystycznym dziobem w kształcie łyżki, ibisy kasztanowate, czaple: modronose, białe, purpurowe, a także żurawie i wiele innych. Na wybrzeżu żyją liczne gatunki mew, rybitw i innych ptaków morskich.

Z uwagi na cieplejszy klimat w Chorwacji występuje zdecydowanie więcej gatunków gadów niż w Polsce. Żyje tutaj 14 gatunków węży. Wśród nich: największy wąż Eskulapa, wąż lamparci (zwany tak od pokrywających go rudobrązowych plam z czarną obwódką), wąż stepowy (osiągający długość do 2,5 m, z charakterystycznymi czterema pasami na grzbiecie). Mówiąc o gadach Chorwacji, nie sposób pominąć żółwi: błotnego i greckiego. Ponieważ prowadzą bardzo „skryty” tryb życia, niezmiernie trudno je zobaczyć.

W wodach wzdłuż wybrzeży Adriatyku rybacy dość systematycznie wyławiają żółwie morskie, zwłaszcza karettę. Bardzo bogaty jest świat zwierzęcy głębin Adriatyku. Często spotykane są głowonogi, które w chwili zagrożenia wystrzykują ciemny barwnik tworzący zasłonę. Spośród gatunków występujących w wodach Chorwacji należą do nich kalmary i mątwy. Kalmary (inaczej kałamarnice) są cenione ze względu na doskonałe mięso.

W Adriatyku występuje kilka gatunków skorpen. Te żyjące na dnie morza ryby upodabniają się do kamienistego podłoża tak bardzo, że nie sposób ich dostrzec. Na grzbiecie skorpen występuje zazwyczaj rząd niezmiernie ostrych kolców jadowych. Nadepnięcie na tę rybę może być niebezpieczne. Spacerując brzegiem, można czasem zobaczy wyrzucone przez fale martwe rozgwiazdy. Należą one do typu szkarłupni, podobnie jak jeżowce – żywe „poduszki krawieckie”, które bardzo łatwo napotkać. Jednym z najsłynniejszych zwierząt żyjących w Adriatyku jest koral czerwony (szlachetny). Poławiano go już w starożytności. Warto również wspomnieć o trytonach, których stożkowate muszle służyły w dawnych czasach do nadawania sygnałów dźwiękowych. (…)