Język bośniacki, serbski i chorwacki. Bośnia i Hercegowina i ich języki
Dziś w Bośni i Hercegowinie obowiązują trzy urzędowe języki, które mają konstytucyjnie zagwarantowany równorzędny status w ramach państwa: bośniacki, serbski i chorwacki (a więc i dwa alfabety: cyrylica i łacinka).
Językiem bośniackim posługuje się ok. 2 mln ludzi (w Bośni i Hercegowinie i innych krajach). Bośniacy są naturalnymi użytkownikami kilku dialektów, jednak w wyniku asymilacji językowej, akulturacji i migracji jako następstw wojny domowej, trudno określić dokładną liczbę mówiących i rozmieszczenie poszczególnych dialektów. Z grubsza można uznać, iż obecnie w zachodnich, środkowych i południowych kantonach Bośni oraz północnej części Hercegowiny mówi się tzw. bośniacko-dalmatyńskim dialektem (Bośniacy i Chorwaci). Mieszkańcy szerokiego pasa, który rozciąga się od Sarajewa na północ, w stronę Tuzli, to naturalni użytkownicy tzw. wschodniobośniackiego dialektu (Bośniacy i Chorwaci). Na terenie środkowej i wschodniej Hercegowiny, Czarnogóry, częściowo Serbii oraz w większych miastach używa się wschodniohercegowińskiego dialektu (Bośniacy, Serbowie, Czarnogórcy i Chorwaci).
Najstarsze napisy w języku bośniackim odnaleziono na bogomilskich nagrobkach – stećkach, pochodzących z X w., z czasów pierwszego niezależnego państwa bośniackiego, a najstarszym zachowanym dokumentem jest statut bana Kulina z 1189 r., który regulował stosunki handlowe Bośni z Republiką Dubrownicką. Pierwszy bośniacki alfabet to głagolica, następnie na dworach i w spisach kościelnych (franciszkanie) używano bośniackiej odmiany cyrylicy, tzw. bosančicy. Czasami pojawiała się też arabika (arebica), czyli arabski zapis języka słowiańskiego.
W XV i XVI w., wraz z islamizacją kraju, zmieniający się język zaczął różnić mieszkańców. Ludność muzułmańska, w odróżnieniu od katolickiej i prawosławnej, zachowała spółgłoskę h, podczas gdy w dialektach nowosztokawskich zanikła ona w wymowie lub przeszła w inne spółgłoski. Pojawiło się wiele słów orientalnego pochodzenia. Liczni bośniaccy pisarze tego okresu tworzyli po arabsku, persku czy turecku.
W XIX w. bośniacki praktycznie się nie zmienił. Wraz z rozpadem Jugosławii zaczęła się ostateczna normalizacja języka bośniackiego. Cechy go wyróżniające to częste, wymienne używanie orientalizmów (turcyzmów i arabizmów) oraz zachowanie spółgłosek h i f w wielu wyrazach. Daje się słyszeć nieco odmienny niż u sąsiadów akcent i melodię; język jest bardziej śpiewny, pełen wykrzykników i zawołań. Na powstanie i rozwój języka bośniackiego olbrzymi wpływ miały: islamsko-orientalna kultura i leksykalne właściwości języka tureckiego oraz chęć i potrzeba emancypacji względem Chorwatów i Serbów.
_ Źródło: Bezdroża _
