Kraków - jedno z najatrakcyjniejszych polskich miast
Dawna stolica Polski należy do najatrakcyjniejszych miast. Równie interesujące okolice czynią z Krakowa jedno z najciekawszych centrów turystycznych Europy.
Dawna stolica Polski należy do najatrakcyjniejszych miast. Równie interesujące okolice czynią z Krakowa jedno z najciekawszych centrów turystycznych Europy.
Kraków, który został w 1596 roku nazwany przez Giovanniego Paola Mucante „drugim Rzymem”, znajduje się w gronie niewielu miast europejskich, w których można podziwiać oryginalne zabytki reprezentujące wszystkie okresy z dziejów nowożytnej sztuki, od czasów romańskich po współczesność. Krakowski Rynek Główny i otaczająca go sieć uliczek oraz królewska siedziba na Wawelu zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO. Najstarsza część Krakowa zachowała niemal w niezmienionym kształcie średniowieczny układ z czasów lokacji w 1257 roku.
Leżący na wapiennym wzgórzu ponad wodami Wisły Wawel, siedziba biskupów i królów, był dla Polaków miejscem doniosłych wydarzeń. W katedrze wawelskiej św. św. Wacława i Stanisława odbywały się najważniejsze religijne uroczystości państwowe i dworskie. Od XVI wieku uderzenia potężnego dzwonu Zygmunt z katedralnej wieży obwieszczały Krakowowi najważniejsze wydarzenia. W wawelskich kryptach pochowani są prawie wszyscy polscy monarchowie. Jedną z osobliwości Wawelu jest Smocza Jama, jaskinia pod murami. Według legendy zamieszkiwał ją smok, który również stał się bohaterem książki Stanisława Pagaczewskiego i nakręconego na jej podstawie filmu animowanego o przygodach profesora Gąbki. Wzgórze wawelskie jest ponoć także jednym z siedmiu miejsc na Ziemi obdarzonych mocą czakramu, świętego kamienia. Po lewej stronie wejścia w narożniku dziedzińca zamku wawelskiego spotkać można oparte o mur i stojące dłuższy czas osoby. W ten sposób starają się „pobrać” z czakramu jak najwięcej energii.
Miasto Żydowskie – Oppidum Iudaeorum na krakowskim Kazimierzu to jedna z najlepiej zachowanych w Europie dzielnic żydowskich. Pomimo zniszczeń wojennych dzielnica odżyła, stając się centrum życia kulturalnego Krakowa. Zachowane tutaj zabytki kultury materialnej polskich Żydów należą do największych atrakcji turystycznych w Polsce. Kraków daje natchnienie twórcom i artystom. W 2000 roku był jedną z dziewięciu europejskich stolic kulturalnych. Tutaj mieszkał i tworzył Czesław Miłosz, laureat Literackiej Nagrody Nobla. Tu mieszka polska noblistka, poetka Wisława Szymborska. Z Krakowem związany jest reżyser filmowy Andrzej Wajda, współpracujący ze Starym Teatrem. W teatrze Cricot 2 tworzył swoje prekursorskie inscenizacje Tadeusz Kantor. Z miastem związany jest także światowej sławy kompozytor Krzysztof Penderecki. Duch krakowskiej Piwnicy pod Baranami Piotr Skrzynecki, do dzisiaj inspiruje wielu artystów. Kuźnią talentów artystycznych są krakowskie uczelnie – Akademia Sztuk Pięknych i Szkoła Teatralna. Do
światowych sław, które można spotkać w Krakowie, należy wirtuoz skrzypiec Nigel Kennedy, pełniący nawet funkcję dyrektora artystycznego Filharmonii Krakowskiej. Na jednym z krakowskich przedmieść mieszkał zmarły niedawno filozof i autor opowiadań fantastyczno-naukowych Stanisław Lem.
Kraków był po rodzinnych Wadowicach drugim ukochanym miastem Karola Wojtyły, papieża Jana Pawła II. W starej kaplicy przy klasztorze Miłosierdzia Bożego i nowej bazylice przecinają się drogi pielgrzymów odwiedzających miejsca związane z papieżem i wyniesioną przez niego na ołtarze św. Faustyną Kowalską. Właśnie papież swoim przesłaniem o Miłosierdzu Bożym rozsławił imię polskiej zakonnicy.
Oprócz historii, sztuki i magii Kraków oferuje przyjezdnym rozrywkę i wypoczynek. Mnóstwo tu miejsc, gdzie w miłej atmosferze można spędzić wolne chwile. Wiele lokali mieści się w odrestaurowanych gotyckich i renesansowych piwnicach Starego Miasta lub pięknych stylowych wnętrzach kamienic i pałaców. Festiwali, parad i imprez o charakterze międzynarodowym w Krakowie nie brakuje. Większość odbywa się na Rynku Głównym lub pod Wawelem. Od ponad dwudziestu lat rozbrzmiewa w sierpniu w krakowskich kościołach „Muzyka w Starym Krakowie”, latem rynek staje się miejscem Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ulicznych. Na stałe wpisał się już w kalendarz imprez Festiwal Kultury Żydowskiej na krakowskim Kazimierzu.
Krakowianie szczególnie polubili obchody nocy świętojańskiej nad Wisłą u stóp Wawelu. Ta plenerowa impreza zwana Wiankami nawiązuje do pogańskiego święta związanego z przesileniem wiosenno-letnim. Interesującym zwyczajem jest pochód Lajkonika, zwanego też konikiem zwierzynieckim, ze Zwierzyńca na Rynek Główny Starego Miasta. Podczas przemarszu Lajkonik uderza buławą napotkanych przechodniów, co ma im przynosić pomyślność i szczęście.
Ciekawych krajoznawczo i historycznie miejsc w Krakowie i okolicach jest bardzo dużo. Do niewątpliwie interesujących należą cztery krakowskie kopce. Są to sztucznie usypane potężne pagórki, wyrastające od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów ponad otaczający je teren. Stanowią doskonałe punkty widokowe. Najsławniejszy z nich, kopiec Kościuszki, usypany został w XIX wieku ku czci Tadeusza Kościuszki, bohatera narodowego Polski i Stanów Zjednoczonych. Najwyższy z kopców o wysokości 36 m, a zarazem najmłodszy, bo usypany w 1936 roku, poświęcony jest pamięci marszałka Józefa Piłsudskiego. Dwa pozostałe, niższe, pochodzą z czasów pogańskich, prawdopodobnie z VII lub VIII wieku. Noszą nazwy kopców Krakusa i Wandy. Krakus był legendarnym założycielem Krakowa, a Wanda jego córką.
Daleko poza centrum miasta znajdują się trzy związane z Krakowem klasztory: opactwo Benedyktynów w Tyńcu, opactwo Cystersów w Mogile i klasztor Karmelitów na Bielanach.
W południowej części Krakowa, w Swoszowicach znajduje się uzdrowisko. Lecznicze właściwości tutejszych wód siarkowych znane były już w XVI wieku. Wody mineralne w Sworzowie są porównywane z wodami mineralnymi uzdrowiska w Pieszczanach. Do najbardziej interesujących miejsc w okolicach Krakowa należy zaliczyć Wieliczkę. Miejscowość słynie z wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO jednej z najstarszych na świecie kopalni soli. Korytarze i wyrobiska przekraczają długość 200 km, z czego do zwiedzania przygotowana jest trasa turystyczna o długości 3,5 km z licznymi wykutymi w soli komorami i kaplicami. W wielickich sztolniach jest także uzdrowisko. Mikroklimat kopalni wykorzystuje się w leczeniu chorób alergicznych oraz układu oddechowego.
Ciekawym miejscem jest Dolina Prądnika, należąca do kompleksu Ojcowskiego Parku Narodowego. Jest to unikatowy rezerwat przyrody, ukształtowany w ciągu milionów lat przez wodę, która w miękkiej wapiennej skale wyżłobiła bajkowy krajobraz, urozmaicony skalnymi iglicami i piramidami. Znajdują się tutaj również dwa zamki: gotycki w Ojcowie i renesansowy w Pieskowej Skale. Niedaleko Krakowa leżą Wadowice, miejsce narodzin Jana Pawła II. W jego domu rodzinnym jest dzisiaj tłumnie odwiedzane muzeum.
Po sąsiedzku leży Kalwaria Zebrzydowska, miasto meblarzy, znane z sanktuarium maryjnego ze zbudowanym na wzgórzu, przepięknym barokowym klasztorem Bernardynów. Jest on centralnym punktem wielokilometrowej krajobrazowej Drogi Krzyżowej, prowadzącej przez okoliczne wzgórza. 30 km na południe od Krakowa rozciąga się pasmo Beskidów, wspaniałego miejsca uprawiania aktywnej turystyki. Położone u stóp Beskidów Myślenice i Dobczyce są chętnie odwiedzane przez krakowian w czasie weekendów.
*Przeczytaj więcej: *
Historia miasta
IX w. – tworzenie się państwa plemiennego Wiślan z centrum w Krakowie; początki budowy grodu i podgrodzia wawelskiego
965 – pierwsza pisemna wzmianka o Krakowie (Karako) w relacji hiszpańskiego podróżnika Ibrahima ibn Jakuba
1000 – chrystianizacja miasta, utworzenie biskupstwa
1038 – Kraków wybrany przez Kazimierza Odnowiciela na siedzibę królewską; miasto zyskuje rangę stolicy państwa
1241 – zniszczenie miasta spowodowane najazdem Tatarów
1254 – pierwsze uroczystości ku czci nowego patrona miasta, św. Stanisława (8 maja)
1257 – nadanie miastu lokacji na prawie magdeburskim przez Bolesława Wstydliwego
1312 – stłumienie buntu wójta Alberta; wzrost znaczenia urzędu Rady Miejskiej 1320 – koronacja Władysława Łokietka w katedrze wawelskiej
1364 – powołanie Akademii Krakowskiej przez Kazimierza Wielkiego
1364 – zjazd monarchów europejskich, pierwsze ważne wydarzenie polityczne o charakterze międzynarodowym, gości przyjął na uczcie patrycjusz krakowski Mikołaj Wierzynek
1525 – złożenie przez księcia pruskiego Albrechta Hohenzollerna hołdu królowi Zygmuntowi I Staremu
1609 – zakończenie, rozpoczętego kilkadziesiąt lat wcześniej, procesu przeniesienia stałej rezydencji królewskiej do Warszawy
1651–1652 – w wyniku najtragiczniejszej w dziejach miasta epidemii czarnej ospy umiera ponad 20 000 osób
1655 – najazd wojsk szwedzkich na Kraków – zniszczenie miasta, grabież dzieł sztuki 1734 – ostatnia koronacja na Wawelu króla Augusta III Sasa
1783–1785 – powstanie pierwszego dokładnego planu miasta wraz z panoramą na zlecenie Hugona Kołłątaja
1791 – otwarcie pierwszego stałego teatru w Krakowie, dzisiejszego Teatru Starego 1794 – uroczysta przysięga Tadeusza Kościuszki na Rynku Głównym; początek insurekcji kościuszkowskiej
1795 – w wyniku ostatecznego traktatu rozbiorowego Kraków znajduje się pod panowaniem Austriaków, następnie okresowo włączony do Księstwa Warszawskiego
1801 – powstaje pierwszy miejski cmentarz Rakowicki 1815–1846 – miasto ma status Wolnego Miasta Krakowa
1844 – rozpoczęcie budowy krakowskiego dworca kolejowego
1846 – wybuch powstania krakowskiego, po upadku powstania Kraków zostaje ponownie wcielony do monarchii austriackiej
1847 – otwarcie linii kolejowej
1850 – wielki pożar Krakowa trwający 10 dni
1873 – powołanie zawodowej straży pożarnej z siedzibą w Sukiennicach
1879 – utworzenie Muzeum Narodowego w Krakowie
1882 – powstanie pierwszej konnej linii tramwajowej na trasie Dworzec Główny–Most Podgórski
1901 – wybudowanie wodociągu miejskiego na Bielanach
1901 – uruchomienie pierwszego tramwaju elektrycznego
1901 – prapremiera na deskach Teatru Miejskiego najważniejszego dramatu literatury polskiej XX wieku – Wesela Stanisława Wyspiańskiego
1905 – otwarcie pierwszej miejskiej elektrowni przy ul. Św. Wawrzyńca
1905–1912 – działalność kabaretu młodopolskich artystów Zielony Balonik w kawiarni Jama Michalika
1906 – powstanie pierwszych klubów sportowych Cracovia i Wisła
1918 – wyzwolenie Krakowa
1927 – uruchomienie krakowskiej rozgłośni radiowej w bastionie fortu przy kopcu Kościuszki; po raz pierwszy wyemitowany zostaje hejnał krakowski
1939 – wywiezienie do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i przedstawicieli elity
1941 – powstanie getta żydowskiego w Podgórzu
1945 – wyzwolenie miasta
1949 – rozpoczęcie budowy Nowej Huty
1956 – powstanie kabaretu Piwnica pod Baranami
1977 – zamordowanie studenta Stanisława Pyjasa; bojkot Juvenaliów, marsz z czarnymi sztandarami
1978 – metropolita krakowski ks. Karol Wojtyła zostaje wybrany papieżem
1978 – Kraków wpisany przez Unesco na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego
1979 – pierwsza wizyta papieża Jana Pawła II w Krakowie
1996 – nobel dla Wisławy Szymborskiej 2000 – Kraków uzyskuje zaszczytny tytuł europejskiej stolicy kultury
O smoku wawelskim i księciu Kraku
Przed wiekami na zamku wawelskim żył książę Krak. Życie w założonym przez niego grodzie upływało spokojnie do czasu, gdy w jednej z jaskiń pojawił się bardzo groźny i potężny smok. Wypijał wodę z Wisły, pożerał zwierzęta, żądał ofiar z ludzi. Nikt nie mógł znaleźć sposobu na zgładzenie smoka. Zjawił się w końcu młody szewczyk Skuba, który uszył ze skór owczych wielką owcę i napełnił ją siarką oraz smołą. Rzucił ją następnie smokowi na pożarcie. Ten po zjedzeniu miał tak wielkie pragnienie na skutek palącej go siarki, że pił wodę z Wisły w takiej ilości, iż w końcu pękł. Została po nim tylko pieczara.
O podziemnym zamku królewskim na Wawelu
Głęboko w wapiennych skałach wawelskiego wzgórza jest podobno drugi, podziemny zamek. Raz w roku, o północy, król Bolesław Chrobry wychodzi ze swoich podziemnych komnat i przechadza się w zbroi po krużgankach wawelskich. Zobaczyć go może tylko człowiek o czystym sumieniu, zasłużony pracą lub walką dla ojczyzny.
O dzwonie Zygmunt
Gdy odlewano dzwon Zygmunt, nadworny poeta króla Zygmunta Starego zerwał struny swojej lutni i wrzucił je do gorącego spiżu. Dlatego głos dzwonu jest tak czysty i melodyjny, a ponadto ma moc tajemną. Rozbija bowiem chmury, przynosi piękną, słoneczną pogodę, a dziewczyna, która dotknie serca dzwonu, wychodzi szczęśliwie za mąż.
O wieżach kościoła Mariackiego
Wieże kościoła Mariackiego budowali dwaj bracia murarze. W czasie budowy rywalizowali ze sobą. Jeden z nich budował powoli, systematycznie. Celem drugiego było postawienie jak najwyższej wieży. Pracował więc pośpiesznie i niestarannie. Zrozumiał w końcu, że popełnił błąd. Mury i fundamenty były za cienkie na ukończenie zamierzonego dzieła. Zżerany ambicją śmiertelnie ugodził brata nożem. Wyrzuty sumienia nie pozwoliły mu dalej żyć. Z rozpaczy skoczył z wieży. Wieże kościoła pozostały więc nierówne, a nóż jako symbol zbrodniczej zazdrości wisi w przejściu przez Sukiennice.
O hejnale
Pewnego dnia, w czasie najazdu Tatarów na Kraków, strażnik czuwający na wieży mariackiej zaczął trąbić na alarm. Wtedy strzała tatarska przeszyła go i melodia hejnału urwała się nagle. Mieszkańcom Krakowa udało się jednak na czas pozamykać bramy miasta i odeprzeć atak Tatarów. Od tamtego wydarzenia melodia hejnału krakowskiego nigdy nie jest grana do końca.
O gołębiach krakowskich
Gdy książę Henryk IV Probus zdobył Kraków, postanowił zjednoczyć wszystkie księstwa i zostać królem Polski. Do uzyskania korony potrzebna była zgoda papieża, musiał więc pojechać do Rzymu, co wiązało się z dużymi wydatkami. Udał się do wiedźmy Marcychy, która obiecała dać mu złoto pod warunkiem, że rycerzy pozostawi w Krakowie. Jako zakładnicy, zamienieni w gołębie, będą czekać na powrót swego pana. Książę zasobny w pieniądze wyruszył w drogę. W czasie podróży roztrwonił całe złoto, a jego rycerze do dzisiaj pozostali zaklęci w gołębie.
O dzielnej królewnie Wandzie
Wieść o pięknej i mądrej królewnie Wandzie roznosiła się echem daleko poza granice księstwa. Wielu rycerzy starało się o jej rękę. Książę niemiecki Rytygier pragnął poślubić królewnę, a w razie odmowy groził wojną. Wanda nie chciała męża, który siłą chciał narzucić jej swoją wolę. Doszło więc do wojny z Rytygierem, z której zwycięsko wyszła Wanda. Jako dziękczynienie za zwycięstwo postanowiła darować bogom swoje życie. Rzuciła się w fale Wisły. W miejscu, gdzie znaleziono ciało, usypano wysoką mogiłę – kopiec Wandy. A miejsce to do dziś nazywa się Mogiłą
O Lajkoniku
W czasie jednego z oblężeń tatarskich flisacy, zwani wówczas włóczkami, spostrzegli na wysokości kościoła Norbertanek zbliżające się wojsko wroga. Dzielnie odparli atak, zabili chana tatarskiego i uratowali miasto. Jeden z nich przebrał się w strój tatarski i na koniu w wielkim triumfie, powiewając zdobytymi chorągwiami wjechali do miasta. Na pamiątkę tego wydarzenia do dziś w oktawę Bożego Ciała Lajkonik wyrusza wraz z kapelą i włóczkami spod klasztoru Norbertanek do rynku, gdzie prezydent wręcza mu symboliczny haracz i rozpoczynają się harce Lajkonika po mieście. Po drodze uderza buławą przechodniów, zapewniając im pomyślność i szczęście. Strój, w którym obecnie występuje Lajkonik, zaprojektował Stanisław Wyspiański. Mistrz Twardowski Ten legendarny czarnoksiężnik miał szkołę magii i tajemnych sztuk na Krzemionkach. Siłę i moc czerpał z tajemnych ksiąg i układu z diabłem, któremu w Rzymie miał oddać swoją duszę. A ten w zamian spełniał najróżniejsze życzenia mistrza. Dla niego podobno sprowadził srebro w
okolice Olkusza oraz ustawił skałę zwaną dziś Maczugą Herkulesa w Pieskowej Skale. Twardowski był niezwykle przebiegły. Udało mu się przechytrzyć diabła, kiedy ten podstępnie sprowadził go do karczmy Rzym. Uciekł na kogucie na księżyc i tam przebywa do dnia dzisiejszego. Twardowski nie był do końca postacią zmyśloną. Często utożsamiany jest z norymberczykiem Laurentiusem Dhurem, uchodzącym za nadwornego wróżbitę i astronoma króla Zygmunta Augusta.
Co koniecznie trzeba zobaczyć w Krakowie?
Krakowski Rynek Główny to serce całego miasta. Symbolem rynku są Sukiennice – 112-metrowej długości hala targowa o kilkusetletniej historii. Dzisiaj oferuje przyjezdnym wyroby polskiego rękodzieła artystycznego: biżuterię, szkło i ceramikę, hafty, wyroby z metalu. Na Sukiennice spoglądają z góry dwie wieże kościoła Mariackiego.
Jedna z nich – dzwonnica – należy do kościoła, druga – hejnalica – do miasta i stąd co godzinę rozbrzmiewa na cztery strony świata hejnał. We wnętrzu olśniewa potężny ołtarz mistrza z Norymbergi, Wita Stwosza. Druga świątynia, stojąca na rynku, to kościółek św. Wojciecha, o ponad 1000-letniej historii. Collegium Maius, pod budowę którego królewska para – Jadwiga i Władysław Jagiełło – wykupiła w mieście parcelę, stało się w XIV wieku zalążkiem przyszłej dzielnicy uniwersyteckiej Akademii Krakowskiej.
Wawel, siedziba i mauzoleum władców, dawna stolica Rzeczypospolitej, oparł się burzom dziejowym i dzisiaj dumnie piętrzy majestatyczne mury ponad wodami Wisły. Katedra i Zamek Królewski to dzisiaj skarbnice sztuki. Renesansową perłą jest kaplica Zygmuntowska. Z Wawelu widać kopiec Krakusa, usypany zanim zasiadł na tronie pierwszy koronowany władca Polski. Drugi z podobnych pomników, kopiec Kościuszki, powstał w czasach, kiedy Polską władały obce monarchie i przypominał o czasach niezależności i potęgi kraju.
Kazimierz był miastem, w którym przez wieki żyły obok siebie dwie całkiem odrębne kulturowo społeczności – żydowska i chrześcijańska. Szczególne miejsce wśród zabytków Kazimierza zajmuje Skałka. Tutaj w ocembrowanej i ozdobionej barokowymi figurami sadzawce miał chrzcić Polaków św. Wojciech, tutaj według tradycji w 1079 roku poniósł męczeńską śmierć biskup Stanisław ze Szczepanowa. W podziemiach znajduje się krypta zasłużonych Polaków.
Do miejsc licznie odwiedzanych, choć nie wiążących się z wielowiekową historią, należą miejsca związane z papieżem Polakiem, m.in. okno papieskie w pałacu biskupim przy ulicy Franciszkańskiej oraz sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach. Trzy szlaki oprowadzają turystów po najcenniejszych i najbardziej znanych miejscach na krakowskim Starym Mieście. Droga Królewska prowadzi dawnym szlakiem, jakim podążali od bram miasta władcy i ich goście. Zaczyna się na placu Matejki przy kościele św. Floriana. Prowadzi zwiedzających przez Bramę Floriańską, ulicę Floriańską z pięknymi zabytkowymi kamienicami z domem Matejki i kamienicą Pod Murzynami, następnie zaś przez plac Mariacki na rynek. Stąd ulicą Grodzką przez plac Wszystkich Świętych i Kanoniczą wprowadza gości główną bramą na wawelski zamek.
Trasa Uniwersytecka zaczyna się również na placu Matejki, a jej początek to budynek Akademii Sztuk Pięknych. Przez bramy miasta i ulicę Pijarską, gdzie znajduje się Muzeum Czartoryskich i kościół Pijarów prowadzi do Collegium Maius. Stąd dalej przez Papieską Akademię Teologiczną, Collegium Iurridicum do Arsenału Królewskiego pod Wawelem, gdzie dzisiaj znajduje się Instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Trasa św. Stanisława prowadzi turystów przez miejsca związane z życiem, działalnością i męczeńską śmiercią biskupa krakowskiego oraz chrześcijańską tradycją i związanymi z nią gotyckimi, renesansowymi i barokowymi kościołami. Rozpoczyna się w katedrze na Wawelu. Ze wzgórza krakowskiego przez klasztor Bernardynów na Stradomiu prowadzi do klasztoru Na Skałce. Kończy się zaś przy kościele Bożego Ciała na Kazimierzu. Przez Kazimierz i Podgórze będące kiedyś niezależnymi miastami prowadzą szlaki: Trasa Zabytków Żydowskich i Trasa Historii Podgórza.
Dzięki tym szlakom można poznać wyjątkowe miejsca, takie jak stare bożnice Kazimierza, Rynek Podgórski czy plac Bohaterów Getta. Podobny charakter ma Trasa Nowohucka, prowadząca przez ponad 1000 lat historii. Jej ramy wyznaczają kopiec Wandy i opactwo Cystersów w Mogile oraz socrealistyczna zabudowa centrum Nowej Huty. Dokładne informacje na temat wszystkich przygotowanych przez władze Krakowa szlaków turystycznych można uzyskać w punktach informacji turystycznych, a także na oficjalnej stronie internetowej Krakowa – „Magiczny Kraków”, www.krakow.pl.
Piwnica pod Baranami
Kabaret legenda, założony w 1956 roku przez grupę studentów na czele z Piotrem Skrzyneckim, który do swojej śmierci w 1997 roku był reżyserem, konferansjerem, duszą całego kabaretu. Z Piwnicą związani byli m.in. Ewa Demarczyk, Krzysztof Litwin, Wiesław Dymny, Krystyna Zachwatowicz, Zygmunt Konieczny. Po śmierci Piotra Skrzyneckiego kabaret zawiesił na rok swoją działalność. Wystawiane obecnie co sobotę przedstawienia kabaretowe nadal przyciągają tłumy widzów i wielbicieli Piwnicy.
Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach
**Związane z osobą siostry Faustyny Kowalskiej, która przez długą część swego zakonnego życia przebywała właśnie w klasztorze łagiewnickim. Tu również zmarła i tu spoczywają jej relikwie. Sanktuarium w Łagiewnikach jest światowym centrum kultu Miłosierdzia Bożego. Ogłoszone w 2006 roku wyniki badań przeprowadzonych przez Zakład Geografii Religii Uniwersytetu Jagiellońskiego, mówią, że łagiewnickie sanktuarium odwiedzane jest przez pielgrzymów aż z 85 krajów świata. Ani Lourdes, ani Fatima nie są odwiedzane przez pątników z tak dużej liczby krajów.
Tor kajakarstwa górskiego
To najnowocześniejszy obiekt tego typu w Europie. Oddany do użytku w 2004 roku, jest obecnie miejscem przygotowań olimpijskich Polskiego Związku Kajakarskiego. Rozgrywane są tu polskie i międzynarodowe regaty. Tor udostępniony jest także wszystkim miłośnikom sportów wodnych. Można tu wypożyczyć sprzęt, wynająć trenera. Długość toru wynosi 320 m, szerokość 12–14 m, a głębokość 1,45 m. Przy torze powstaje nowoczesne centrum sportowo-rekreacyjne z hotelem, basenami i halą sportową.
Czakram wawelski
Przy zachodnim skrzydle dziedzińca zamku wawelskiego znajduje się bodaj największa tajemnica tego wzgórza – czakram wawelski. Niektórzy doznają w tym miejscu wzruszeń i przeżyć duchowych i fizycznych, inni odchodzą nie czując żadnej energii. Krakowski czakram, koncentrujący energię pochodzącą z kosmosu i Ziemi, jest jednym z siedmiu punktów rozmieszczonych na całej kuli ziemskiej. Jego oddziaływanie oczyszcza organizm ze zła i napełnia go pozytywną energią.
Wejście na wieżę mariacką
Przez wiele lat wieża kościoła Mariackiego była niedostępna dla zwiedzających. Dopiero w 2002 roku po przeprowadzeniu odpowiedniego remontu zdecydowano się udostępnić ją zwiedzającym. Każdego roku w sezonie letnim, po pokonaniu 239 schodów tysiące turystów stają na wysokości 54 m w miejscu, z którego co godzinę strażak krakowski odgrywa hejnał mariacki.
Park wodny
Krakowski park wodny należy do jednych z największych w Europie. Szczyci się najdłuższą w Polsce siecią zjeżdżalni o długości 800 m. Atrakcje – rollercoastery, ściany wspinaczkowe, brodziki dla dzieci i jacuzzi przygotowane są dla całych rodzin. Dodatkowo można skorzystać z siłowni, fitness oraz gabinetu urody.
Galeria Sztuki Polskiej XX wieku
W Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w listopadzie 2005 roku otwarto Galerię Sztuki Polskiej XX wieku, prezentującą malarstwo, rzeźbę i grafikę od ok. 1890 do 2005 roku. To największa galeria sztuki nowoczesnej w Polsce. Prezentowane są tu dzieła m.in. Stanisława Wyspiańskiego, Jacka Malczewskiego, Witkacego, Tadeusza Kantora, Katarzyny Kozyry. Dzieła zebrane są tematycznie od sztuki Młodej Polski do współczesnej i tworzą 13 odrębnych wystaw. Umożliwia to zwiedzanie galerii w różnych kierunkach.
Collegium Maius
Obok tak wiekowych eksponatów, jak np. XVII-wieczny przyrząd służący do obliczeń matematycznych czy rękopis Mikołaja Kopernika O obrotach sfer niebieskich muzeum prezentuje również eksponaty współczesne. W jednej z gablot znajdują się wszystkie cenne trofea reżysera Andrzeja Wajdy. Z bliska można zobaczyć statuetkę Oscara, Złote Lwy, Złotą Palmę i zdobytego w lutym 2006 roku w Berlinie Złotego Niedźwiedzia.
Stary Teatr
Jest jednym z najstarszych teatrów publicznych w Polsce. Karierę sceniczną rozpoczynała tu m.in. Helena Modrzejewska. Wokół teatru skupieni byli zawsze najwybitniejsi reżyserzy (m.in. A. Wajda, K. Jarocki. K. Swinarski) i znakomity zespół artystyczny (m.in. J. Bińczycki, A. Dymna, J. Nowicki, W. Pszoniak, J. Stuhr, J. Trela). Wystawiane na deskach teatru inscenizacje weszły do kanonu arcydzieł teatralnych w Polsce (m.in. Dziady w reżyserii K. Swinarskiego w 1973 r.) Od 1991 roku teatr jest sceną narodową.
Teatr Łaźnia Nowa
W postindustrialnym budynku ma siedzibę jeden z najmłodszych teatrów krakowskich. To nie tylko teatr, ale także centrum kulturalne organizujące warsztaty filmowe i teatralne, eksperymenty artystyczne, promujące twórczość artystów polskich i zagranicznych. Jego założyciel Bartosz Szydłowski zamierza ożywić dzielnicę i zmienić stereotyp myślenia o Nowej Hucie. Pierwsza premiera teatru Cukier w normie według książki młodego pisarza Sławomira Shutego, traktuje właśnie o życiu mieszkańców tej dzielnicy.
Gdzie robić zakupy w Krakowie?
Tradycyjni krakowianie mają swoje ulubione miejsca, gdzie robią zakupy. Warzywa, owoce, grzyby suszone i świeże najchętniej kupują na placu targowym przy Starym Kleparzu (przy ul. Basztowej) lub na Nowym Kleparzu (przy ul. Długiej).
Przy starym rynku kleparskim znajduje się ponadto chwalony przez krakowian sklep z wędlinami Pigi. Na Nowym Kleparzu w jednym ze sklepików można kupić chleb prądnicki, tradycyjne pieczywo, wypiekane od wieków, które ma znak tradycyjnego wyrobu z Małopolski. Niektórzy twierdzą, że najlepszą kapustę i ogórki kiszone dostaniemy na placu obok Hali Targowej, przy ulicy Grzegórzeckiej.
Tradycyjne wędliny i mięsa pieczone można kupić w sklepie Bacówka przy ulicy Królowej Jadwigi 248. Znana restauracja Chłopskie Jadło prowadzi też sprzedaż produktów własnych w sklepie przy ulicy Sławkowskiej na Starym Mieście oraz w supermarketach Alma, Galeria Kazimierz, Zakopianka. Krakowianie zaglądają też często do masarni Stanisława Mądrego z Nowej Wsi Szlacheckiej koło Krakowa. Można tam kupić tradycyjną, prawdziwą kiełbasę lisiecką lub poledwicę w ziołach. Produkty te rekomendowane są przez Slow Food Polska, organizację działającą na rzecz ochrony tradycyjnych polskich produktów spożywczych i ich wytwórców. Na liście tej znajduje się też piekarnia Władysława Kowalika z pobliskich Liszek, która wypieka bułki kukiełki, chleb razowy, chleb żytni z łopaty na zakwasie.
Jeżeli chodzi o produkty regionalne Małopolski, to utworzona lista zawiera obecnie 11 produktów, które opatrzone są symbolem „Tradycyjny produkt Małopolski”:
– precelek krakowski,
– kiełbasa lisiecka,
– oscypek,
– bryndza podhalańska,
– żentyca,
– bundz,
– redykołka,
– śliwowica łącka,
– chleb prądnicki,
– sól wielicka,
– jabłka łąckie.
W 2005 roku województwo małopolskie podjęło inicjatywę zorganizowania I Małopolskiego Festiwalu Smaku, którego celem jest promocja regionalnych produktów. Festiwal odbył się we wrześniu na pl. Wolnica, na Kazimierzu. Najlepsze kremówki można kupić m.in. w cukierni hotelu Cracovia lub w koktajlbarze Czarodziej przy ulicy Karmelickiej.
Coroczny krakowski ranking na najlepsze pączki wygrywa cukiernia Michałek przy ulicy Krupniczej. A na różne uroczystości domowe oraz święta krakowianie chętnie zamawiają torty w jednej z pierwszych krakowskich kawiarni Milano przy ulicy Praskiej. Fenomenem są kolejki ciągnące się wzdłuż ulicy Starowiślnej do cukierni pod numerem 83, gdzie od lat sprzedawane są lody robione według własnej receptury.
Miłośnicy staroci, bibelotów, rzeczy ładnych, mniej lub bardziej wartościowych powinni udać się na Kazimierz. Przy ulicy Józefa znajduje się mnóstwo galeryjek, sklepików. Na pobliskiej ulicy Estery odbywa się pchli targ, gdzie największy ruch panuje w soboty. Odpowiedni klimat dla szperaczy jest też w High Fidelity, sklepie z płytami CD, winylowymi, starymi książkami i różnymi bibelotami. Dla niektórych krakowian tradycją jest buszowanie w niedzielny poranek wśród staroci, książek pod Halą Targową przy ulicy Grzegórzeckiej. A jeśli ktoś ma zamiar kupić obraz czy rzeźbę, powinien udać się do jednej z licznych galerii krakowskich, jak choćby Kocioł Artystyczny przy ulicy Sławkowskiej 14 lub Starmach Gallery prowadzonej przy ulicy Węgierskiej 5 przez znanego krakowskiego aukcjonera Andrzeja Starmacha.
Bardzo przyjemnym miejscem do kupienia czegoś osobliwego jest galeria-sklep Osobliwości Este przy ulicy Sławkowskiej 16. Sklepiki z pamiątkami, drobiazgami można znaleźć także przy ulicy Gołębiej i Brackiej. W Kramach Dominikańskich przy ulicy Stolarskiej 8-10 w Galerii Plakatu miłośnicy tej sztuki mogą kupić polski plakat artystyczny. U Andrzeja Mleczki, w jego Autorskiej Galerii przy ulicy Św. Jana 14, np. zabawny kubek, koszulkę lub inny drobiazg stworzony przez tego znanego grafika.
Niebanalną, modną biżuterię oferuje Galeria Skarbiec przy ulicy Grodzkiej 35, a miłośnicy bursztynu mogą zajrzeć do The Amber Chamber przy ulicy Floriańskiej 42. Na Starym mieście ulicami dobrymi na zakupy modnych ciuchów, butów, biżuterii, z dużą liczbą butików, sklepików są ulice Floriańska, Szewska, Grodzka. A dalej za centrum – ulicy Długa, Stradom, Krakowska.
Najciekawsze sklepy:
• Alhena. Sklep firmowy Krosno Pl. Mariacki 1 tel. 012 421 54 96
• Calik Rynek Główny 7 tel. 012 421 77 60
• Cukiernia Cichowscy Starowiślna 21 tel. 012 421 02 27
• Galeria Zderzak Floriańska 3 tel. 012 429 67 43
• High Fidelity Pobrzeże 6 tel. 0505 184 479
• Komis Reczy Ładnych Szpitalna 7 tel. 012 423 04 61
• MJM Grodzka 13 tel. 012 617 02 03 • Polski Len Tarłowska 17 tel. 012 429 13 98.
Elegancko i wykwintnie
Na elegancki obiad bądź kolację w wytwornych wnętrzach i ekskluzywnej atmosferze należy wybrać się do restauracji Copernicus (ul. Kanonicza 4) lub Pod Różą (ul. Floriańska 14). Równie wytworne są Wierzynek (Rynek Główny 15) oraz restauracja Pod Aniołami (ul. Grodzka 35), której właściciele prowadzą także sklepik z tradycyjnymi polskimi delicjami.
Swojsko i staropolsko
Miłośnicy kuchni okraszanej tłuszczykiem, schabowych, golonek, pieczystych i pierogów w wydaniu zarówno chłopskim, jak i szlacheckim powinni posmakować swoich dań w którejś z restauracji Chłopskiego Jadła na Starym Mieście, w Szlacheckim Jedle (ul. Sławkowska 32), bądź pojechać na Podgórze na pl. Serkowskiego 7, gdzie mieści się restauracja Ogniem i Mieczem.
Domowo i niedrogo
Na zmęczenie zwiedzaniem najlepszy będzie domowy obiad U Babci Maliny (ul. Sławkowska) bądź niemal kultowa stołówka U Stasi (ul. Mikołajska 16). Dobra domowa kuchnia jest w restauracji Polakowski (ul. Miodowa 39 lub Św. Tomasza 5) oraz w Nostalgii przy ulicy Karmelickiej 10. Bar sałatkowy w Chimerze (ul. Św. Anny) to też świetny wybór na lunch. A jeżeli głód dopadnie nas akurat na Kazimierzu, to przy ulicy Szerokiej 17 jest restauracja Alef z kuchnią żydowską albo Pierożki u Vincenta przy Józefa 11. CK Monarchia.
Galicyjsko
Gdzie jak gdzie, ale w Krakowie to chyba nawet należy skosztować dań kuchni środkowoeuropejskiej spod znaku CK Monarchii. Na paprykarze, kluseczki, strudle lub naleśniki należy wstąpić do Szabli i Szklanki przy ulicy Poselskiej, Monarchii przy ulicy Józefa albo usiąść w przedziale Orient Expressu na ulicy Stolarskiej 13. Smaki świata Do Krakowa można przyjechać również po to, aby skosztować dań np. kuchni brazylijskiej w ulubionej przez krakowian Ipanemie przy ulicy Św. Tomasza 28. Zamówić burrito w Taco Mexicano (ul. Poselska 20 i Rynek Główny 19) albo dla odmiany skusić się na japońskie sushi w Edo Sushi bar przy ulicy Bożego Ciała. A skoro dotarliśmy na Kazimierz, to na pl. Nowym 9 znajduje się modna restauracja serwująca kuchnię śródziemnomorską Les Scandales.
Plebejsko, znaczy kultowo
Na krakowskim Kazimierzu na pl. Nowym w okrąglaku targowym znajduje się bar Endzior. Serwowane pod gołym niebem chrupiące kotlety, żeberka z kapustą oraz inne dobre i równie niedrogie dania przechodzą niemal do legendy. Na rozstawionym na chodniku przed Halą Targową przy ul. Grzegórzeckiej ruszcie smażą się kiełbaski, które od wielu lat przyciągają wracających z imprez. **
Miłe popołudnie
Najlepszym miejscem na popołudniowy odpoczynek są ogródki kawiarniane rozstawione wokół całego Rynku Głównego. Warto wstąpić na dobrą kawę, szarlotkę z lodami, czy sernik krakowski do kawiarni Bankowa (Rynek Główny 47), do legendarnej Jamy Michalika, czy Prowincji. Swoisty klimat i miłą atmosferę mają też kawiarnie Dym i Cafe Camelot w Zaułku św. Tomasza oraz Cafe Młyn (ul. Sienna 12) lub Cieplarnia (ul. Bracka15). Na Kazimierzu popularne są kawiarnie Eszeweria (ul. Józefa 9) oraz Mleczarnia (ul. Meiselsa 20).
Nieprzespana noc
W CK Browarze (ul. Podwale 6) warto skosztować na dobry początek ważonego na miejscu piwa imbirowego, a potem udać się na przykład na tańce do Frantiku (ul. Szewska 5) lub Gorączki (ul. Szewska 7). Swoistą artystyczną atmosferę można poczuć w klubach Pauza (ul. Floriańska 18) i Piękny Pies (ul. Św. Jana 18). Tuż obok pod nr 15 znajduje się znany elegancki klub Stalowe Magnolie z częstymi koncertami jazzowymi. Nasz clubbing możemy rozpocząć też na krakowskim Kazimierzu, przy ulicy Estery 10 w nowoczesnym lokalu Les Coleurs albo w Stajni (ul. Józefa 12). Klasyką Kazimierza jest Alchemia (ul. Estery 5), oferująca częste koncerty na żywo, przeglądy filmowe, a nawet przedstawienia teatralne.
Najciekawsze lokale:
• Café Manggha Konopnickiej 26 tel. 012 267 27 03 w. 210
• Cherubino Św. Tomasza 15 tel. 012 429 40 07
• Cieplarnia Bracka 15 tel. 012 429 28 98
• Klezmer Hois Szeroka 6 tel. 012 411 12 45
• Les Coleurs Café Estery 10 tel. 012 429 42 70
• Pod Aniołami Grodzka 35 tel. 012 421 39 99
• Pod Gruszką Szczepańska 1 tel. 012 421 98 66
• Szara Rynek Główny 6 tel. 012 421 66 69.
Najważniejsze imprezy, festiwale i konkursy Krakowa
Co, gdzie, kiedy?
*Luty *
Międzynarodowy Festiwal Piosenki Żeglarskiej „Shanties”
tel. 012 423 22 36
www.shanties.pl
Miejsce: CK Rotunda, Hala TS Wisła
Kwiecień
Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Krakowskie Reminiscencje Teatralne”
tel. 012 633 61 60, 633 35 38
www.reminiscencje.pl
Przegląd Kabaretów „PaKA”
tel. 012 633 35 38
www.rotunda.pl
Festiwal Misteria Paschalia
tel. 012 421 86 93
Termin: Wielki Tydzień
Miejsce: Filharmonia Krakowska, kościoły
Emaus
Tradycyjny odpust w kościele Najświętszego Salwatora, połączony z kiermaszem przy klasztorze Norbertanek na Zwierzyńcu
Termin: Poniedziałek Wielkanocny
Rękawka
Można zobaczyć, jak wyglądało życie we wczesnośredniowiecznych osadach, spróbować potraw gotowanych według przepisów naszych przodków i przyjrzeć się średniowiecznym potyczkom zbrojnym.
tel. 012 656 36 70
www.dkpodgorze.krakow.pl
Termin: wtorek po Wielkanocy
Miejsce: kopiec Krakusa
Maj
Procesja Wawel–Skałka
Coroczna procesja ku czci świętego Stanisława
Krakowskie Spotkania z Muzyką Cerkiewną
tel. 012 656 44 41
www.dekapodgorze.krakow.pl
Międzynarodowy Festiwal Zupy
tel. 012 623 73 00
www.teatrkto.pl
Miejsce: Kazimierz, pl. Nowy
Krakowski Festiwal Filmowy
tel. 012 267 13 55
www.cracowfilmfestiwal.pl
Miejsce: m.in. kino Kijów, Mikro, Pod Baranami
Czerwiec
Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego
tel. 012 422 76 08
www.mik.krakow.pl
Międzynarodowe Spotkania Muzyczne Orkiestr Wojskowych
tel. 012 613 41 46
Wianki
Impreza organizowana w najkrótszą noc w roku, nawiązująca do tradycji z czasów pogańskich, pokaz sztucznych ogni.
tel. 012 421 86 93
www.krakow.pl
Miejsce: Bulwary nad Wisłą, pod Wawelem
Uroczysty pochód Lajkonika
tel. 012 422 99 22
www.mhk.pl
Termin: pierwszy czwartek po Bożym Ciele
Miejsce: klasztor Sióstr Norbertanek – ul. Zwierzyniecka – ul. Franciszkańska – Rynek Główny
Parada Smoków
Przemarsz smoków ulicami Krakowa
tel. 012 633 48 22 w. 235
www.groteska.pl
Festiwal Kultury Żydowskiej
tel. 012 431 15 17
www.jewishfestival.pl
Miejsce: Kazimierz
Lipiec
Letni Festiwal Opery w Krakowie
tel. 012 628 91 01
www.opera.krakow.pl
Miejsce: Teatr im. Juliusza Słowackiego
Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych
tel. 012 633 89 47
Miejsce: Rynek Główny
Festiwal Muzyki Tradycyjnej „Rozstaje”
Prezentacja różnorodności terytorialnej i kulturowej Galicji
tel. 012 421 86 93
www.krakow.pl
Miejsce: Rynek Główny
Letni Festiwal Jazzowy w Piwnicy Pod Baranami
tel. 012 423 40 16
www.cracjazz.com
Miejsce: Piwnica Pod Baranami, dziedziniec
Tynieckie Recitale Organowe
Koncerty organowe wykonywane przez artystów krajowych i zagranicznych
tel. 012 656 44 41
www.dekapodgorze.krakow.pl
Miejsce: opactwo Benedyktynów w Tyńcu
Międzynarodowy Festiwal „Letnie Koncerty Organowe”
tel. 012 415 02 00
www.dworek.krakow.pl
Termin: lipiec, sierpień – w każdy czwartek
Miejsce: kościoły
Sierpień
Festiwal Pierogów
Kiermasze i degustacje na Rynku Krakowskim
tel. 012 421 86 93
Międzynarodowy Festiwal Tańców Dworskich „Cracovia Danza”
tel. 012 427 07 47
www.ardentesole.art.pl
Miejsce: Rynek Główny, Willa Decjusza
Festiwal „Muzyka w Starym Krakowie”
Jeden z najstarszych festiwali muzycznych, muzyka dawna
tel. 012 421 45 66
www.capellacracoviensis.art.pl
Miejsce: Filharmonia Krakowska, kościoły, zabytkowe wnętrza i dziedzińce
Wrzesień
Festiwal Sacrum-Profanum
tel. 012 421 86 93
Dorobek najwybitniejszych kompozytorów w mistrzowskich wykonaniach, połączenie motywów Świeckich z sakralnymi. Oryginalne miejsca koncertów, m.in. w hali walcowni huty Sendzimira
Marsz Jamników
Tradycyjny pochód jamników spod Barbakanu do Rynku Głównego
tel. 12 630 60 00
Miodobranie Krakowskie
Prezentacje produktów pszczelich
tel. 012 430 60 23
www.mek.tele2.pl
Miejsce: Kazimierz, pl. Wolnica
Międzynarodowe Triennale Grafiki
Dunajewskiego 2/6
tel. 012 422 19 03
www.trienniale.cracow.pl
„Bajit Chadasz” – Miesiąc Spotkań z Kulturą Żydowską
tel. 012 430 64 49
www.judaica.pl
Miejsce: Kazimierz
Październik
Studencki Festiwal Piosenki
tel. 012 412 75 40
www.instytutsztuki.pl
„Genius Loci”
Wystawy, prezentacje książek, spektakle teatralne i muzyczne, pokazy filmów
tel. 012 421 86 93
www.krakow2000.pl
Miejsce: Kraków
Dni Muzyki Organowej
tel. 012 422 94 77
www.filharmonia.krakow.pl
Miejsce: kościoły, Filharmonia Krakowska
Listopad
Krakowskie Zaduszki Jazzowe
tel./fax 012 288 15 14
Miejsce: kluby jazzowe
Grudzień
Konkurs na Najpiękniejszą Szopkę Krakowską
tel. 012 422 99 22
www.mhk.pl
Miejsce: Rynek Główny, pomnik A. Mickiewicza
*Przeczytaj więcej: *
Seria: Miejsca niezwykłe
Tytuł: Zakątki na urlop i weekend
Autor: Dariusz Jędrzejewski
