Kresy Wschodnie - te miasta Polska straciła po wojnie
Gdy cały świat cieszył się z zakończenia II wojny światowej, Polacy musieli pogodzić się z utratą 175 tys. km kw. ziem, czyli ok. połowy przedwojennego terytorium. Na skutek ustaleń jałtańskich granice naszego kraju zostały przesunięte na zachód, a do ZSRR wcielono 48 proc. terenów II RP - Kresy Wschodnie. W zamian, kosztem Niemiec, włączono do Polski prawie 100 tys. km kw. Ziem Odzyskanych. Sprawdź, jak obecnie wyglądają największe miasta, które do 1945 r. były częścią naszego kraju.
Dawne polskie miasta - Wilno, Litwa
Wilno przez wieki wielokrotnie znajdowało się na ziemiach Rzeczypospolitej i do dzisiaj pozostało tam serce wielu Polaków. Współcześnie miasto jest stolicą Litwy - mieszczą się tu siedziby centralnych władz państwowych, a także najważniejsze instytucje publiczne. To jedno z najpiękniejszych i najbardziej wartych poznania miejsc w tej części Europy. Można tu znaleźć wyjątkowe zabytki, reprezentujące wszystkie historyczne style architektoniczne. W 1994 r. Starówka Wileńska została wpisana na listę UNESCO. Najważniejszym dla Polaków miejscem jest kaplica z Obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej. Miasto posiada doskonale rozwiniętą infrastrukturę usługowo-rozrywkową, dużo różnorodnych miejsc noclegowych, gastronomicznych i rozrywkowych.
wg/udm/if
Dawne polskie miasta - Grodno, Białoruś
Grodno to miasto obwodowe na Białorusi, położone nad Niemnem. Polacy stanowią ok. 25 proc. jego populacji. Gród powstał pod koniec X w., w XII w. stanowił kulturowe, handlowe i przemysłowe centrum Czarnej Rusi. Za panowania Jagiellonów Grodno stało się jednym z miast rezydencjalnych. Tu zmarł św. Kazimierz, patron Polski i Litwy oraz król Stefan Batory. Od 1569 miasto współtworzyło, wraz z resztą Wielkiego Księstwa Litewskiego, Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Współczesne Grodno architekturą przywodzi na myśl polskie miasta na wschodzie kraju. Pomimo komunistycznego charakteru, jest zadbane, a wiele ulic, placów i budynków zostało odnowionych w ostatnich latach.
Dawne polskie miasta - Lwów, Ukraina
Lwów to siódme największe miasto Ukrainy. Do 1945 roku było jednym z najważniejszych miast II Rzeczypospolitej. Leży na styku Roztocza, Niziny Nadbużańskiej i Wyżyny Podolskiej, pośród wysokich wzgórz, na które wspina się wąskimi uliczkami. Wśród niespełna 800 tys. mieszkańców znajduje się 20-30 tys. Polaków. Nieprzypadkowo miasto porównuje się z Krakowem. Przyciąga bowiem nie tylko uroczą starówką, niezliczonymi zabytkami i pięknym położeniem, ale też intensywnym życiem nocnym. Knajpki, restauracje, puby konkurują o wolny czas lwowian i turystów z teatrami, muzeami i salami koncertowymi. Historyczne centrum Lwowa od 1998 roku jest wpisane na listę UNESCO.
Dawne polskie miasta - Łuck, Ukraina
Łuck jest jednym z najstarszych miast na Wołyniu. Pierwsze wzmianki o tym miejscu pochodzą z początku X w. Leży nad rzekami Styr i Głuszec, w zachodniej części Ukrainy. W 1795 r. przyłączony został do Rosji. Do Polski wrócił po odzyskaniu niepodległości w 1919 r. W 1930 r. liczba mieszkańców wynosiła 30 tys., w tym 72 proc. stanowili Żydzi, a 20 proc. Polacy, a obecnie Łuck zamieszkuje ponad 200 tys. osób. Miasto ponownie zostało utracone po II wojnie światowej. Na jego terenie ścierały się różne kultury, a ich obecność odzwierciedla bogata architektura starówki. Do najcenniejszych zabytków miasta należą liczne klasztory, Cerkiew Pokrowska i zamek z XIV w. oraz katedra i renesansowa synagoga z XVII w.
Dawne polskie miasta - Stanisławów (ob.Iwano-Frankowsk), Ukraina
Leżący na Pokuciu Stanisławów był dawną rezydencją magnaterii polskiej, a w okresie międzywojennym stolicą województwa. Po wojnie wszedł w skład Ukraińskiej SRR, a w 1962 roku, podczas świętowania 300-lecia miasta, zmieniono jego nazwę ze Stanisławów na Iwano-Frankowsk - na cześć ukraińskiego pisarza i poety Iwana Franki. Przed wybuchem II wojny światowej był 60-tysięcznym miastem, w którym ponad połowę mieszkańców stanowili Żydzi, jedną trzecią Polacy, a pozostałą część ludności Ukraińcy oraz społeczność ormiańska. W mieście działały świątynie wszystkich wyznań - synagogi, kościoły katolickie, cerkwie greckokatolickie oraz obrządku ormiańskiego. Obecnie w mieście, które pełni funkcję stolicy obwodu, mieszka ponad 220 tys. osób. Polacy stanowią wśród nich niewielką grupę - ostatni spis powszechny z 2001 r. mówi o kilkuset osobach. Ślady polskości widoczne są w zabytkach - kolegiacie mieszczącej galerię obrazów, dawnych kościołach katolickich, użytkowanych dziś przez wspólnoty
greckokatolickie, kolegium oraz pałacu Potockich.
Dawne polskie miasta - Brześć nad Bugiem, Białoruś
Brześć to liczące 331 tys. mieszkańców miasto na Białorusi, u ujścia Muchawca do Bugu. Był miastem królewskim Wielkiego Księstwa Litewskiego i I Rzeczypospolitej, a w latach 20. XX w. stolicą województwa poleskiego. Po II wojnie światowej Brześć wszedł w skład Białoruskiej SRR i stał się centrum administracyjnym obwodu brzeskiego. Do największych atrakcji miasta należą Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z 1856 r., twierdza postawiona na miejscu zburzonego przez Rosjan w latach 30. XX w. Zamku Brzeskiego, cmentarze Armii Bułak-Bałachowicza i Tryszyński, zabudowa w _ stylu zakopiańskim _ czy Wielka Synagoga. W mieście można również znaleźć modernistyczne budowle z okresu II Rzeczypospolitej.
Dawne polskie miasta - Tarnopol, Ukraina
Tarnopol jest dawnym polskim miastem, dziś leżącym na terenie Ukrainy. Liczy ok. 240 tys. mieszkańców. Jest ważnym ośrodkiem przemysłowym i komunikacyjnym, a także centrum naukowym i kulturalnym, z uniwersytetem i politechniką. 1,5 tys. mieszkańców miasta uważa się za Polaków. Tarnopol ma trwałe, choć dziś zapomniane miejsce w kulturze naszego kraju. W mieście budowano liczne świątynie, które nie przetrwały do naszych czasów, jak choćby strzelisty, neogotycki kościół zbudowany w 1904 r., w którym po wojnie zrobiono stołówkę robotniczą, a w 1952 r. wysadzono w powietrze. Zniszczono też XVII-wieczną synagogę, jedną z najokazalszych na Podolu.
Dawne polskie miasta - Równe, Ukraina
Równe to 250-tysięczne miasto, stolica obwodu i ważny regionalny ośrodek oświatowy i kulturalny. Pierwsze wzmianki o tym miejscu pochodzą z 1283 r. W Równem znajdują się dwie wyższe uczelnie, dwa teatry, muzeum historyczno-krajoznawcze, drewniana cerkiew z XVIII w. Około 80 km na północ od miasta znajduje się Rówieńska Elektrownia Atomowa. W roku 1945 r. miasto, podobnie jak cały obszar Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej, zostało odłączone od Polski i włączone do Ukraińskiej SRR.
wg/udm
